19 Mayıs 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

19 Mayıs 1938 CUMHURÎYET BALTIK M. TURHAN TAN Bursa, (Hususî) Gemlikte sevdiği Turgudluda ortamekteb ve kaçırmak istediği bir kızm evine gece açılıyor yarısı girip kızm annesi Elması öldüren, Bir Türk san'atkârınm Turgudlu (Hususî) Kasabamızda teyzesi Asiyeyi yaralıyarak Heğbeli a bir ortamekteb kurulması için lâzım muvaffakiyeti daya kaçan Rauf şehrimiz Ağırceza mah gelen muallim kadrosu Maarif Vekâ kemesinde muhakerae edilmektedir. Mu leti tarafından temin edilmiştir. Başta hakeme safahatına nazaran: Raufun, bir eski Belediye reisi Zahid Zühtü olduğu kaç arkadaşile bir gazinoda rakı ve esrar halde kasabamızın maarifseverleri ta içtikten sonra kızm evine gittiği ve bu cina rafından şimdilik ortamektebe elverişli yeti işlediği anlaşılmaktadır. Son celsede iki bina da bulunmuştur. Bu arada Ali Baba adile maruf bir hamiyetperver Nüfus kesafeti diğer ziraî memleket müteaddid kadm şahidler dinlenmiştir. yurddaş da 3 bin lira kıymetindeki ar lerde olduğu gibi azdır. Üç Baltık mem Bunlardan Havva ismindeki kadm ile sasmı ortamektebe teberru etmişti. leketi nüfusunun heyeti umumiyesi Dervişenin ifadeleri cinayetin ne gibi te Ali Baba, son günlerde hastalanmış ve 5,700,000 kişidir. Bundan 2 milyon kişi sirler altında işlendiğini aydınlatmaktadır. ölmüştür. Bu kıymetli vatandaş ölme Letonyaya, 2 buçuk milyon kişi Litvan Dervişe; Rauf için bu kızı ilk defa isti den evvel alâkadar memurları evine yaya ve 1,200,000 kişi de Estonyaya yen kadındır. Diğeri de kaçırılmak iste davet etmiş ve 8 dönümlük zevtinliğini isabet etmektedir. Letonyada nüfusun nen kızm evine giderek (kızı vermezseniz de ortamektebe bırakmıstır. Aynca AProfsör Feridun Şevket Bükreşte ameliyat yaparken yüzde yetmiş beşi hâkim unsur olan Le bir felâket çıkar) diye vaktinden evvel laşehirdeki evile bir miktar arazisini de orada ileride kurulacak ortamekteb Haydarpaşa Nümune hastanesi ope sinden sonra profesör doktor Jiano da tonlara aiddir. Yüzde 12,5 u Rus, yüz felâketi haber vermiş olan kadmdır. Rauiçin tahsis ve vasivet etmiştir. ratörü profesör Feridun Şevket, Ber bir meri estenozi vak'asına plâstik ve de 4,68 i Alman ve yüzde 3 ü Lehlidir. fa gelince: Mahkemeye bir istida vermişlinde toplanan cerrahî kongresine işti bir tüberküloz raşdiyen vak'asına ameLitvanyada nüfusun yüzde 20 sini e tir. Bu istidasında aklından malul olduBursaya giden seyyahlar rak etmek üzere Almanyaya gitmişti. liyat yapacaktır. kalliyet dnsurları teşkil etmektedir. Al ğunu ve bir cinneti muvakkate ge Bursa, (Hususî) Beledıyemizin tut Profesör Feridun Şevket, avdette BükPazartesi günü doktor Feridun Şev manyadan intikal eden Memel'in halkı çirmekte bulunduğu icin İstanbul tıbbı ad tuğu istatıstiğe göre; nisan aymda muh reşe davet edilmiş ve orada üç mühim ket, Üniversitenin Brâncovenex hasta Saib Muallanın Paris sergisine kabul Alman olduğu halde Litvanyanın umu lîsince muayeneye sevk edilmesini istemek telif gruplar halinde şehrimize gelen ameliyat yapmıştır. nesinde profesör JacobivH'nin cerrahî edilen portresi mî nüfusuna nisbetle Almanlar yüzde tedir. Heyeti hâkime bu talebi kabul et ecnebı seyyahlarının sayısı 2000 i geç Bu hususta Bükreşte çıkan Üniver servisi amfisinde bir mide rezeksiyonu miş ve kendisini muayene için İstanbula miştir. Yeniden 20 mayısta bir Alman 4,8 ni ve Lehliler yüzde 3 ünü teşkil etParis 18 Hususî muhabirimizden: sul gazetesi şunları yazmaktadır: yapacaktır. vapurile Mudanyaya 400 seyyahın, 7 haFransanın her yıl en büyük güzel mektedirler. Ruslar dahi yüzde 2,4 tür.göndermeğe karar vermiştir. «Küçük İtilâf ve komşu memleketler Öğleden sonra Tıbbı Adlî enstitüsü san'atlar tezahürü olan Salon isimli reziranda da diğer bir vapurla 150 YunanEstonyada ekalliyetler nüfusun yü*de cerrahî federasyonu reisi Bükreş Üni nü, Victor Babes bakteriyoloji enstitüsim sergisine bu sene gene ve değerli 12 sini teşkil ediyor. Bundan yüzde Deniz Gedikli Erbaş Hazırla lı seyyahın geleceği bildirilmiştir. versitesi profesörlerinden doktor Ji Asıl banyo mevsimi, haziranda başla ano'nun daveti üzerine, İstanbulun ma sünü ve diğer sıhhî müesseseleri geze ressamlarımızdan Saıb Tuna tablolarıma okulunda bugünkü 8,3 ü Rus ve yüzde 1,7 si Almandır. nı kabul ettirmeğe muvaffak olmuş dığı halde bu sene yurdun muhtelif kö ruf operatörlerinden Feridun Şevket, cektir. Ahiren şarkî Avrupanın bu tarafı bir merasim Pazar günü akşam sekizde misafiri tur. Bu sergiye ecnebi bir artistin en şelerinden şehrimize akm başlamıştır. Berlin Alman cerrahî kongresinden avharb tehlikesi atlattı. Milletlerin bugünBugün 19 mayıs münasebetıle saat 11 Bu akma; bu sene ilk defa açılan panamizin şerefine Sıhhat Nazırı General çok iki tablosu kabul edilebilir. Saibin kü hassasiyet ve asabiyetine nazarın, buçukta Deniz Gedikli Erbaş Hazırla yırın da âmil olduğu muhakkaktır. O det ederken payıtahtımıza gelmiştir. Marinesco huzurile Spilândid otelinde teşhir edilen eserleri iki portredir. BiDoktor Feridun Şevket, dün Colen bir akşam yemeği siyafeti tertib edil rısi kadın, diğeri bizzat kendısinm porböyle bir harb pek koîay bir Avrupa yan ma okulunda spor şenlikleri ve mükâ tel, lokanta, hamam ve vesaiti nakliye gını haüni alabib'rdi Lehistanla Litvanya fat dağıtma töreni yapılacaktır. Mera ücretlerinde panavır devam ettiği müd tina hastanesinde iki ameliyat yapmış miştir * tresidir. Dört binden fazla güzel birçok 1920 senesinde Vilna Lehliler tarafından sıme, İstiklâl marşı, okul müdürünün detçe yüzde yirmi tenzilât yapıldığı gibi tır. Birisi bir kolesit, diğeri de bir du Profesör Feridun Şevket dün şehri tabloyu ihtıva eden sergide dikkati celbetmek yeni ve ecnebi bir isim için a*kerî kuvvetle işgal edildiâindenberi bir söylevi, okul marşı ve sporcuların ge her pazar günü için de gerek haricden dak plâstiğıdir. mize avdet etmiştir. güçtür. Bununla beraber Saibin tablo nevi harb ve husumet halinde yaşamak çıd resmile başlanacaktır. Sonra beden "plenlere, gerekse Bursalılara bu tenzi Yann da misafir doktorumuz gene ları seyırci ve beğenici bulanlar ara terbiyesi harekâtı, muhtelif müsabaka ^ t bütün yaz müddetince tatbik edıle !olentma hastanesinde bir mide ülseri tacMar. Her yaşta hareket vak'asma ameliyat yapacaktır. Kendi smdadır. cektir. O zamandanberi iki devlet arasında lar ve yarışlar yapılacaktır. nüfus ve arazisi hakkında malumat edinmek faydalı olur. Bu zümrenin bütün arazisi 169,009 kilometre murabbaıdır. Bundan 65,791 kilometresi Letonyaya, 55,670 kilometresi Litvanyaya ve 47,548 kilometresi de Estonyaya aiddır. Bu zümrenin arazisi, Belçika, Holanda, îsviçre, Danimarka ve Türkıyenin Avrupadaki topraklannın mecmuuna muadildir. Yapılan son istatistiklere göre, 1937 1938 mevsimi dünya pamuk rekoltesi bir rekor teşkil etmektedir. Yeni mevsimin istihsalâtı 87 milyon balya tahmin edilmektedir. Halbuki bundan bir mevsım Riga 14 mayıs evvelki rekolte ancak 30,5 milyon balya (Hususî muhabiri idi. Aradaki fark gımdıye kadar görül mizden) İsveç memiş derecede yüksektir. Hariciye Nazırı Bu fazlalığın başlıca amili Amerika Sandler ile Millet rekoltesinin yükselmesinden çıkmaktadır. ler Cemiyeti umumî Bu senenin Amerika pamuk rekoltesinin kâtibi Avenol Av son tahmini 18,746,000 balyadır. Hal rupanm şarkında bir buki geçen senenin rekoltesi 12,153,000 siyasî blok vücude balya idi. Bundan sonra Mısır rekoltesigetirmeğe teşebbus nin yüksekliği gelıyor; geçen sene etmişlerdi. Bloka Is1,780,000 balya olan rekolteye mukabil kandinavya devlet bu sene 2,160,000 balyalık bir rekolte leri (yani İsveç, olacağı anlaşılıyor. Norveç ve DanimarPamuk istihsal eden bir memleket olka), Finlandiya, Le mamız ve yeni bir pamuklu sanayii yaratO mazlumlar da bu lüzuma uyarak histan ve üç Balük makta bulunuşumuz itıbarile dünya pakaleminden kan damladığı rivayet ve hihükumeti (yani Esmuk istıhsalâtındaki şu artışı alâka ile kâyet olunan bir kâtib buluyorlar, ayrı tonya, Letonya ve karsılamamaklığımız mümkün değildir. ayrı derdlerini anlatıyorlar ve müşterek Litvanya) girecek Bılhassa, hükumetin gayesini pamuğu bir arzuhale imza koyup sadrıazamdan lerdi. yalnız bir yerli ham madde olarak değil şefakat, adalet ve merhamet dilemek isayni zamanda ve ayni kuvvetle memleketedıklerini söylüyorlar. Kâtib, kollarmı Bu maksadla ge Trakın eşi olan Sus vapuru tezgâhta te dö'viz getiren haricî ticaret istatistiklesıvıyor, diviti çıkanyor, kamış kalemi rek Sandler, gerek Denizyolları idaresi tarafından Al masından dolayı memnuniyetlerini söylerimizde yer alan bir madde olarak ele alAvenol Baltık memyontup bir iki saat çiziktiriyor, uzun bir mak da vardır. Bilhassa istihsalâtımızı manyada yaptırılmış ve pazartesi günü diler. leketlerini ziyaret e arzuhal yazıyor ve mazlum müşterilerine Cezayirden Malta'ya geçtik ve ora okuyor. Adamcağız, gerçekten kalemine 500,000 balyaya çıkarmanın program şehrimize gelmiş olan ilk yeni gemimiz derek bunların dev lastığı şu sırada dünya rekoltesinin artı Trak ilk seferini pazar günü yapacaktır. dan doğruca İstanbula geldik. Bu seya sahib bir adammış. O üç beş kişinin hedef let adamlarile temas şını ve bunun bir fazlai istihsal buhranı Trakın bu ilk seferi hususî mahiyette o hatimiz esnasında vasatî on beş mille sey oldukları haksızlıkları o kadar hazin bir ve müzakerelerde Bloka girecek memleketleri gösterir harita bulunmuşlardı. Lâkin bu görüşmelerden diplomasi münasebatı kesilmiş bulunu doğurması neticesini ehemmiyetle gözö lacaktır. Vapur, o sabah, saat 9,30 da rettik ve on beş günde de seyahatimizi belâgatle tasvir etmiş ki dinliyenler yeni kalkarak davetlileri Mudanyaya götüre tamamladık. baştan dövülmüşler, söğülmüşler, soyulmüsbet bir netice çıkmamıştır. Şarkî Av yordu. Iki memleket biribirile posta, lel nünde bulundurmamız ıcab edecektir. Yeni kurulan pamuklu kombinalarımı cektir. Davetliler, Bursayı da ziyaretten Yeni vapurumuzun bilhassa denizcili muşlar gibi elemlenmişler ve hemen imzarupa blokunu vücude getirmek teşebbüsü graf, ve telefon muhaberesinde buluna bugün akim kalmış bir iş sayılabilir.Bunun bilmek için başka memleketlerin yolla zı doyurmak için fazla pamuk istihsaline sonra akşam saat 21,30 da şehrimize dö ğinden dolayı memnuniyetimi söylemek larını atmağa kalkışmışlar. Dedik ya, onisterim. lar okur yazar adamlarmış. Ümmiler gibi bir delili Oslo anlaşmasma dahil Holan rmdan istifadeye mecbur kalmışlardı. mecburuz ve bunun için yeni sahalar a neceklerdir. rıyoruz. Yalnız bunun yanında gerek maTrak bugünün gemi inşaiyesinde tat basmakahb mühürle iktifa etmeği doğru da ve Belçika ve Iskandinavya devletle Demiryolu münakalâtı tatil edildikten Trak, Türk inşaiye mühendisleri tararinin gene Norvecin merkezi olan bu şebaşka hudud civarında bütün raylar sö liyet, gerekse haricî ticaret bakımmdan fından yapılan plânlara göre, inşa edil bik edilen bütün yenilikleri haizdir. Hat bulmamışlar, imza atmak suretile arzuhalin muhtevasına alâkalannı canlı surettc hirde akdedecekleri yeni konferansa külmüş ve şoseler kapatılmıştı. Lehistan da istihsalât miktarı üzerinde durmak za miştir. Vapurda zihinlerde yerleşmiş va ta fazlası da mevcuddur. Finlândiyanın da iştirak etmeğe karar dan bu memlekete gidecek bir adam hu rureti vardır. 936 senesinin 22,785 ton pur modelinden büsbütün başka bir şekil Gemimiz 18,5 mil yapıyor. 1414 grosgöstermek istemişler. luk ve 9,5 milyon liralık pamuk ihracavermiş olmasıdır. dudun kapalı olmasından dolayı Leton tımız yanında 937 senesinin 11,395 ton tatbik edilerek yolcuların istirahatleri için tonluktur. Saatte 1,5 ton kömür yakıyo İlkin dövüldüğünden şikâyet eden aFinlandiya, siyasî istikametini değiş yadan, yahud Almanyadan dolaşmak luk ve 5,5 milyon liralık pamuk ihraca lâzım olan herşey vücude getirilmiştir. ruz. Kömürlüklerimiz 90 ton kömür ala damcağız kalemi eline almış, elmazlum tirmiş ve Umumî Harbde bitaraf kalan mecburiyetinde kalıyordu. Iki komşu tımız iki şayanı dikkat rakam halinde te Modern ışık tertibatı, radyo, Amerikan bilıyor. Kısa sefer yapacağımız için ka fılân dıye ımzasını atmış. Sonra söğülen Iskandinavya devletleri blokuna iltihak memleket arasındaki böyle bir halin «ı.a barüz etmektedir. bar, yük tahmil ve tahliyesi için tesisat, maraya ihtiyac olmamakla beraber 2 ya kaleme yapışmış, hâkeza kelimesini konF. G. etmek temayülünü göstermiş demektir. razî ve tehlikeli olduğunu ispata hacet kuvvetli türbin makineleri Trakta yer taklı üç birinci ve 2 yataklı da üç ikinci durup imzalamış. Uçüncüsü keza, dör düncüsü kezalik kelimeleri altma imza Bu yeni hal karşısında Baltık itilâfı yoktur. Fakat bu halin izalesi için şimdıalmıştır. Trakın bir yeniliği de üçüncü mevki kamaramız vardır.» koymuş. Sıra beşinciye gelince şaşalamiş. devletlerinin vaziyeti ne olacaktır? Bal ye kadar yapılan bütün gayretler semereYeni ücret tarifesi mevki denilen ve vapurlarımızda yeri olÇünkü iştirak ifade eden bu arabî kelitık hükumetleri sulha hizmet edecek na siz kalmıştı. Bilâkis hudud boyunda sık Trakın seferlere başlaması vesilesile mıyan mevkiin kaldırılmış olmasıdır. melerden kendine birşey kalmanrştı. sıl bir sıyaset tutacaklardır? Bu suallerle sık vuku bulan musademeler ve tacizler Vapuru gezen muharririmiz, Trakı Mudanya hattı için yeni bir ücret tarifesi «Ben de» gibi türkçe bir kelime kullan yalnız Baltık devlet adamları değil, Av aradaki gerginliği şiddetlendirmekte idi. Almanyanın Kil limanmdan limanımıza hazırlanmıştır. Yeni tarife ile Mudanya mak ise kezaların, hâkezalann, kezaliklerupa siyasî ricali de çok meşgul bulunu Geçen 18 sene içinde iki taraf hudud getiren vapurun süvarisi Kenan Ozeşle ya kadar tam bilet birinci mevki 113 ku rin ahengini bozacaktı. Onun için düşünyorlar. boyunda birbirinin muhafızlajından bir de görüşmüştür. Deniz ticaret filomuzda ruş, ikinci mevki 75 kuruş olacaktır. müş, taşınmış ve imzasının üstüne o mevBahusus Lehistanın Litvanyaya ver haylisini ya öldürmüşler, ya yaralamışlar, Pazar günleri yapılacak tenezzüh se kide hiçbir mana ifade etmiyen ülâike ilk defa yeni bir gemiye kuamnda etmek miş olduğu malum ültimatom günün bi yahud tevkif etmişlerdir. Bir ay evvel bahtiyarlığına eren eski Bursa vapurunun ferlerinin gidip gelme biletleri için birinci kelimesini konduruvermiş! rinde Baltık memleketlerinin harb sah bir Lehli muhafızm Litvanyalı hudud süvarisi Kenan Özeş son seyahatlerini ve mevkide 150, ikinci mevkide 100 kuruş Kıymetli arkadaşım Peyami Safanın nesi olmak tehlikesi karşısında bulundukmuhafızları tarafından tehlikeli bir suretvapurun hususiyetlerini şu şekilde anlat ahnacaktır. Bundan başka otobüs ücreti dünkü Cuhuriyet'te çıkan radyo hakkmlarını ispat etmiştir. te yaralanması üzerine Lehistan, hududa le beraber ve akşam yemeği de dahil ol daki yazısmı okuyunca adeta heyecanmaktadır: Filvaki Baltık itilâfı devletleri Harici asker yığmış ve Litvanya arazisini istilâ« Kil'den hareketimiz oldukça gü duğu halde, 310 kuruş olarak kombine landım. Çünkü yazı, isabetli bir görüşün ye Nazırları muayyen zamanlarda mun ya hazırlanmış olduğu halde malum ülbiletler de yapacaktır. pek haklı ve belığ bir ıfadesı idi. Sonra zel bir havada oldu. Kayser Vilhelm katazaman konferanslar akdederek bu timatomu vermiştir. Lehistan bu ültimaSus vapuru yakmda geliyor hatırıma, yukarıya kaydettiğim, fıkra gelzümrenin siyasî prensiplerini tesbit etmiş tomla tabiî münasebatın iadesini istemiştı. nalından geçtikten sonra bu kanalın münler, bilâkayjd ve şart bitaraflığı muhafatehası olan Elbe'de kömür aldık. Bun Almanyada Krupp tezgâhlarında ya di. Almanya, îngiltere, Fransa ve Rusya zaya azmetmişlerdir. Lâkin bu zümre Acaba, dedim, kaç yüz ve hatta dan sonra Breste'de bir gece kalarak kö pılan ikinci vapur olan Sus da hemen heLitvanyaya Leh ültimatomunun kabulümen ikmal edilmiştir. Sus haziranın ye kaç bin kişi bu hem dürüst, hem dürüşt nin haricindeki devletlerin evvelden tefermür aldık. Lizbon'dan sonra Septe'den disinde tesellüm edilecek ve 22 haziran şikâyet yazısına imza atmayı benim gibi rüs ve tahmin edilemiyen karar ve hare nü tavsiye etmişlerdir. Neticede tabiî mügeçerek Cezayire geldik. Burada kömür da limanımıza gelecektir. ketlerile Baltık hükumetleri nagehanî ye nasebat iade edilmiştir. Lâkin zâhirde iki için için istemiş ve düşünmüştür?. alırken müslüman halk bilhassa Türk ni hakikat ve emrivakiler karşısında ka taraf arasındaki zıddiyetin harareti soğuFakat bu suretle atılacak imzalar neBandırmaya işliyecek olan Sus Trakbayrağını taşıyan Traka büyük bir alâka lıp alelâcele yeni kararlar ve tedbirler muş gibi görünmesi mevcud ihtilâflı mereye sığacaktı ve o imzaları hangi mütela ayni tiptedir. Eminönü meydanının açılması için gösterdiler. Gemiyi gezmek için müsaade seleleri bertaraf eimiş değildir. Bilâkis almağa mecbur olabilirler. Susu da Almanyada bulunan Deniz hammil göz birer birer okuyacaktı!.< iki memleket arasındaki gerginlik bir kat yıkılmakta olan Valide hanmm hedmi istediler ve kafile kafile gelip gördüler. Haricdeki hangi hükumetlerden böyîe yolları fen şefi Serverin riyasetindeki he Yalnız şu var ki hakkın sesi ve halkın diameliyesi hayli ilerilemiştir. Yakmda daha artmış bulunuyor. Bunun tafsilâtıTürkiyenin böyle gemiler yaptırmış ol yet tesellüm edecektir. leği demek olan yazılann kıymeti imzadaj anî hareketler gelebilir? Bu gibi hare bu hanın bulunduğu saha tamamen tenı ikinci mektubumda bildireceğim. değil, metindedir. O açık arzuhale radmizlenmiş olacaktır. ketleri karşılamak için Baltık hükumet ABDULLAH HÜSNÜDDİN yodan şikâyetçi olan binlerce yurddaşm Yukarıki resim, hanı yıkmakla meş leri neler düşünüyorlar? çul olan amelenin faaliyetini göster imza koyamamasmdan duyduğum elemi Bu suallere daha etraflı cevab vere mektedir. ^ ^ ^ bu düşünce ile gideriyorum. Bursada bir katil davası bilmek için Baltık itilâfı devletlerinin Sus vapuru 22 haziranda PENCERESİNDEN Bir blok yapmak Dünya pamuk rekolteHep beraber limanımıza gelecektir sindeki artış teşebbüsü akim kaldı MEKTUBLARI: Iktısadî hareketler Baltık devletlerinden Finlandiya, Iskandinavya devletleri blokuna girmek temayülü gösteriyor Trak vapuru pazar günü hususî bir tenezzüh seferi yapacak, Mudanya tarifesinde büyük ucuzluk var üz yıl mı, iki yüz yıl mı evvel, yoksa daha önce mi bilmiyorum, şehrin birinde kimi haksız yere dövülmüş, kimi hiç yoktan söğülmüş, kimi de soyulmuş olan üç beş kişi birleşmişler, derdleşmişler ve devrin sadnazamma arzuhal yazdırıp yollamayı kararlaştırmışlar. Zavalhların hepsi okur yazarmış amma kâtib değillermiş. Halbuki o devirlerde: «Dövüldüm» demek, «söğüldüm» demek, «soyuldum» demek kaba görünürdü ve o tarzda konuşanlar hükumet kapılarmdan koğulurdu. Enderun lehçesile ağlamak, Enderun şivesile sızlamak, Enderun ağzile yalvarmak lâzımdı. Dinliyenler o lehçeyi, o şiveyi, o ağzı anlarlar mıydı?.. Yüzde doksan dokuz buçuk anlamazlardı amma kaide öyleydi. Söyliyenin ve dinliyenin anlıyamadığı bir dille konuşmak icab ediyordu. Valide hanının mühim bir kısmı yıkıldı Bir Türk profesörünün muvaffakiyeti