29 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

TAN IŞu Garip Dünya e e yi Tiyatroda | Günahsız Bir Cinayet İngilterede KAZALARA KARŞI: Bugünkü Hindistan : akanşir tiyatrosunda t olmuştur İ garip bir e Z ie : © Diyeste, bir evli kadının, kendisine andıye€ ore Marıcamlık,, sie kem bea sair mesi lâzım geliyormuş. Piyesin son provasında, bıçağa kılıf geçirilmiş, Hinduizmin En Büyük Günahıdır ağı çekerken birden kıl ahatma Gandhi'nin ÇE AYN M yetleri birçok e: $, biçak erkek artistin tâ kal- bine saplanmıştır. Fakat hakikati an- . hr. Fakat hepsinin kökü Hint ce- j azan . Mmiyetini baştan aşağı ıslah ve kıs Halide Edi p| lamıyan sey hain koca öldü- men de yeniden bina eti RAE Gita'lar nedir? Bu yedi talı bir Ep yani eski kitaplara bağ Iıdır. Fakat onun dini bir mahiyet alması on dokuzuncu asrın sonla- tir. Gerçi Vedaslar: yukadde: Dar sokaklar, bozuk kaldırımlı caddeler, otomobil kullananlar müşkülâta uğratan sebepler arasında gelir Şehrin Bugünkü Yolları Şoförler İçin Bir Felâkettir YAZAN: »Avukat ve Şoför Kenan Öner, mofon ninni plâk-| € | TMM LALA L A MALLA ciler, faali- Gramofonlu çocuk arabaları Kanadada, Vinipeg'de bir firma, | gramofonlu çocuk arabaları yapmış tir, Bu arabalar, snalar ve mürebbi. yeler tarafından memnuniyetle kar- iye va- »akaddes kitapların Hattâ bütün dünya dinlerindeki başl rüldü diye, kadını tekrar tekrar alk($ Tir. Ben bu faaliyeti başlıca üç lamışlardır. rına doğ; Hindunun x yazdığı tefsi de gelmiştir. “ mühim kızma ayırıyorum £ Harijan sınıfını kaldırmak, Hint * Yatanının başlıca bir cüzü Bu üç müfessirden biri Mahatma Gandhinin kendisidir. Ona göre Gi ta'larda eski telâkki ettiği köyleri ıslah etmek; din bakımından biribirinden ayrı bağlı değildir. Hinduizme birçok ki ve ekseri biribirine muarız olan ce tap ve (sistem) ler esas olmuştur. bütün esası vardır. a e maatler arasında vahdet temin et $ elif d slar İsisanm tır, Çünkü, bir düğmeye ba- yardır. Şurasını da s 4 vardır. Şurasını di Mimi: Hinduizm birtek o muk mın kitabına yahut (sis otomatik surette gra-| e esası mofn derhal çalmıya başliyormuş.. ia yine otomatik olarak de- ş. Ağlamakta olan çocuk ni duyunca, derhal susup liyormuş.. Çocuğun uyu- aman da tekrar düğ- A inizi N erde gel ti n ih tiyacına göre yeni ahkâm da ilâve ması istenildiği İçe vi meye basılıyor. ünkü esası iktisadi ; ş larını çalıyormuş | olması zaruridir. Bizde ““aç ayı oy hamaz” derler, Ben inanıyorum ki aç köylü için ıslah kelimesinin hiç etmiştir. Hinduizmin sabit görü- e hendek içine di asında şunla ( lip çıkar, makas kırmamış, lâst patlatmamış iseniz şirketin b “ ! Bir filmin adı ntibak sti ona za- mânası yoktur. Bunu Mahat- ma pi görmüştür. Ve bundan dolayı en evvel köy sanayini ih- Yaya teşebbüs etmiştir. Günddistlerin makine sanayiine Ve hariçten gelen eşy U nok €sâslı bir surette üçüncü kısımda a itirazları dandır. Bu meseleye daha an yeni hayat ilâve etm inkıraz Demek fazakörlar Gandhi gibi bünyeye rüyüp olmuştur. değil ne bulmasına onu o köh- yeni hayat getiren mücedditlerdir. Ve Mahatma Gan açılmıştır şi iştirak etmiş bir isim bulmuş ve göndermiş. R | Haris isminde bir Amerikalının bi duğu “İnsan kalpl İsa görülerek bı ri, a, bir filmin ismi için bi Ankete 132 bin ki bunlardan her biri smi çok mü imiş ve bu a- Dünyanın her tarafında sokaklar süprüldüğü halde bu bir yerin gece silir şirket her tamiri ile meşguldür. Hem < in mutlaka delerin en işlek zamaninda. O hiç çekinmeden ona dım ilerisine kırmızı bir levha şiş işlek o yerin lütf ve âtfetinden bu kadarla kı tulduğunuza şükreder geçersini Öte tarafta hurda otomobiller Pa yirtak; 1 da yan sok lara dalıp çıkarken sikişip kalı durur a , tramvaylarda inerek bir kısım k » olduğun di inkıltip ve teteddüdünün halk |2i08; bü iki kelime için beş bin do- temas edeceğimiz için şimdi Delhi nda Mi Yâret ettiğimiz ta ile berâber zi- birkaç köyden bah- edeceğim, Dp öhiden ayrılmadan evvel Mahatma köylere bir veda Miyareti yapar, Bunlardan birine “ni de davet etmek nezaketini Eösterdi. Bu ziyaret esasen bütün r hayli misafirle be- lak Yapıldı. Köylere bir mil me- 8ie kalıncaya kadar arabalarla Ettik. Sonra indik yürüdük, Ben Mahatmanın arabasında idim. Kİ tibi Mahadev onu bir battaniyeye Sardı, arkasına yastık koydu. Kö tesinde iki büklüm oturan bu ih- iyarın vücudünün zaafı ile dima- Sikin kudreti arasındaki büyük ve en çok anladım. araba seyahatin den istifade ederek ondan birçok teyler sordum. Ve suallerim o gün €n çok Harijanlık Mas ediyrdu. İçtimai ve $ ndan, hattâ biraz da iktısadi ba imdan (Harijan) lık meselesi Hin- distan için çök mühim olduğu için Bişey bunu anlamıya çalıştım. n Harijanlığı kaldırmak için Hindu, bir cemiyeti in kâtibi umu- i bu hususta tari- mı, Statistiki malümatı bana ver a Bunun esasını kısaca anlat ta, #onra Mahatma ile mülâka Ri geçeceğim. indistanın ilk halkı ırkan Ar- AA değildir. Lisanları, harsleri, lar, Diyetleri bambaşkadır. Bun- Yergi un etle (Dravidian) ismi Mi yçror. Ekseriyeti bugün Cenü- tez, edistandadır. Cenubu ben k, “dim. Bu medeniyete ve bal- İ Uzun izahata girmiyece- GE Yalnız renklerinin çok €- ta, data siyaha yakın olduğu- lat € tipleri Mongollara çok yak Bm, söylemekle iktifa edece Ddistanı Aryanlar istilâ et- ne de suratlarını yanlar Hindu me- li kurduğu zaman bu b wn olduğu kadar hariçte Kaz nişler Ve asıl Hari- doğ ası renk farkından do- Sıştur. Aryan ırkı beyaz Me bu rengi muhafaza İt, koyu renk adarslar ii maki Bu tıpkı Ameri- tene; te; w kiş mek imi ii , Müttehidesinde ce- Sri beyazlardan ayrı Bir Hindu köylüsü tutmaya çalışan cemiyete benzi- yor. Harijanlık esası yalnız renk eeselesi de değildir. F caste, yani Brahmen, Asker, car ve Köylü diye dört taksimli bir cemiyet kurdukları zaman bu dört caste'den bir çok insanları ha riç tutmak İstemelerinin başka se bebi de vardır. Brahmenler kendi lerini en yüksek ruhani insanlar telâkki ederler. Bu ruhaniyeti muhafaza için temas ettikleri in- sanlara ve gıdalarına çok ehemmi- yet verirler. Onlar et yemez, Ha- Tijanlar et yer, hem de leş dabi yer. Hindistanı kısaca bir müddet İçin (Budizm) istilâ ettiği vakit bu ırk ve ruh tefevvukunı ler, ortadan kaldı Fakat onlar da jJktısadi ba sınıflar ihdas etmişler. Hayvan ök ia taallük eden - y aşağı bir mesle Ki edilmiş. Bütün deri sanayli'yaparlar, avcılar, kasaplar balıkçılar en aşağı bir meslek sıni- fh) telâkki edilmiş. Biraz son- ra Hinduizm Budizmi dan kaldırıp tekrar Hindistan. kim olunca, bu meslek sahipli tamamen caste harici telâ miş, Bugün Hindistanda kırk milyon Marijan vardır. tel orta- al sordum «.— Anladığıma göre Hinduiz- min mukaddes kitapları caste ye Harijanlığı tesis etmiştir. Bugün bütün muhafozakâr Hindular bu içtimat şekli muhafaza etmek is- diyor ve Harijanlığı kaldırmak te- şebbüsünde Hinduizm sistem) i- nin mahvını görüyor. Mahatma bunu kaldırmaya mesa verecek, Hindu mukaddes kitaplarda bir- samet et” STS yet, dedi, Gitalarda Hari- anlığın lâğvını kabul edecek yer- ler vardır.” arında dini cevazını (1) Gila” lardan alıyor, Sordum: a vaz dahi olmasa Ha- | rijanlığı kaldırmıya teşebbüs “e- der miydi? Evet, hattâ dini cevaz dahi olmasa bu 'kadar' gayrı insani"bir teşekkülü ortadan: kaldırmak için calışırdı.” ığı (Mysoul* M» sayonzi ismindeki eserin- de şöyle tarif ediyor İçtimai bakımdan bunlar cüzam lı gibidirler; iktisadi bakımdan va- ziyetleri esirden fenadır. Din bakı- mından bizim yanlış olarak “Alla hin Ev i verdiğimiz mabet- lere giremezler. Caste dahili Hin- duların kullandığı yol, mektep, hastahane, kuyu, bunlara kapalı dir. Caste doktorları ve avukatları bunlari tedavi etmez ve mahkeme- de müdafaalarını ma Harij isi üzerlerine al- göre Harijan teşki lâtı Hinduizmin en büyük günahı- dır. Onun için bunu kaldırmak, Hinduizmin vazifesidir. Ve bunun için bu işte yalnız Hindular çalış- malı. Bu iddiesinın cephesi- ni ilerde muhakeme edeceğiz. Bu- rada Mahatmenın muhafazakâr Hinduları ikna, hiç olmazsa sustur mak için kullandığı bir tek cümle vardır. “Harijanlık kalırsa Hindu- izm ölüme mahi ndur.” İşte bu azakâr Hinduları o kadar itmüştür ki lâğvına az ci miye metalleri kalmamıştır. akat bunun lâğvına mute- F riz olanlar yalniz caste Hinduları değildi. Ekseri Harijan- ların kendisidir. Bu garip psiko- lojiyi ben başka başka bukımdan kendimce şöyle izah ediyorum: 1 — Bir Harijan kendi cemaati haricindeki zelil vaziyetine ne ka dar hassas olursa olsun, cemaatin | dahilinde kendisini emniyette his seder. Fert her zaman yalnızlık- tan korkar. Fi mutlak kendini bir teşekkülün parçası hissetmek memleket iştirak etm İrahhas, meyvalar meyva veren Elma cut beşte mâ ağaçlarından sönra gelen erik'a- yüzde 28 ni ve şeftali ağaçları da yüzde teşkil etmektedir. şen m teredir, Fakat bütün dünyada en çok İelma ağacı Birleş | lerinde yetişmektedir. er. Bir Harijan kendi cemaatin- den çıkarsa ne olur? Alelâde Hin- du. Halbuki öyle şey Hindistanda yoktur. Her Hindunun mensup ol duğu bir teşekkül vardır. Demek ki Harijanlık kalkarsa caste'ler de kalkmalıdır. İşte Mahatmanın yap mak istediği şey budur. Yine bu (Devamı 11 incide) (1) Sanetlon mânasında kullanı- yorum. lar ikramiye verilmiştir. »* Elma ağacı birinci Berlinde beynelmilel meyvacılar ır. Kongreye, 40 tir. Bir mu kkında, kongre «si topla İye çok enteresan bir istatistik Ver.| miştir. Bu istatistiğe! göre, en * çok elma ağaçları ağaçları o dünyada bütün © meyva sini teşkil © imiş. ağaçlarının yorlarmış. EL açları, dünyada meyva ağaçlarının armutlat yüzde 10 nu Hnü Avrupada en çok elma ağacı yeti- mleketler, Almanya ile İngil Amerika devlet- Kakmacılık ve sedefçilik Türkün asıl sanatlerindendir. Türk mev -| ler, bazan elektrik kaynağı yapa- cak âlât ve edevatını da oraya Y r. Bu levha bir kere asıldı mı « için her işkence mübahtır Bu mihil mürür ve ubur andıktan $ hali hazıri n etmiyen bu dar caddeler lâakal daha daralmış, yollara oldukça de» rin, hendekler 'kazılmış, amalenin hayatı hiçe sayı kika şırken bütün vası ile birlikte sokaklara dökülüp kal muştur. Filhakika bitmek tükenmek bil- miyen bu yol tamirleri otomobil lerin yollarda tevakkufundan faz- la yolu dari tehlike doğuran bir âmildir. Yolun genişliği âlelek- ser burüdan uzaklaşırak kazayı at bugünkü nü vu- ermediği onlar her da lstmaya müsaade etmez otomobillerin zuh ile görmiye fırsat I tarz Pi ” VEE ve İslim eserleri müzesinde bulunan şu çekmece Türkün yüksek kabiliyet ve sa- natini gösleren kıymetli bir eserdir. Sedef ve hağa ile işlenmiştir. 18 inei asra aittir. Şimdi Dolmabahçe sarayı tarih sergisinde teşhir edilmektedir. Ya Sa a A maş vü ele me bayet şoför kip eden binlerce ileri gitme! için artık kendinde iyet ka mamıştır, Mevruu değiştirmemek için bi şirkete daha fazla temas edemiyg ceğim. Öyle © zannediyorum iramvsy arabaları bütün müntel Varı biribirine ba tehlikeli tek hatlarını çiftleştirsej tamirlerini el ayak çekildikte: asa, bir an evw so arâbalarının âhenk v emniyeti reftarını temin etse şehi içindeki kazaların yüzde otuzu, 8 amette muhtelif yollar £ kip edebilse mutlaka ellisi bert raf olacaktır. E zdihami def ve tehlikele bertaraf edebilmek için a nan tedbirlerdeki şiddet te temi edebildiği salâh ile ğildir. Bir kere intizamı taallük eden her aklı dığı gibi dünyanın hiç bir yerin, neşredilmiyen kanun bile mer'i râ yapsa, düst gelen salâhiyettar olmi i mazken bildirilmiyen ve kimin rafından ittihaz olunduğu anlaşı myan bu kabil - hakkı hürriye takyid eden - emirlere icap etti kadar hürmet edilmemesinden d kimsenin kimseyi tenkide h. bir seyrüsefer talimatnamesi dır. Bu ibtsasları olr lar elinden çikmiş ni nakzeden maddeler, aki maz hükümler bulunmuş olsa yine birşeydir. Nakil vası sevk ve idare öden herkes bu matnamenin gayri k noktalarını da tatbika ansızın ya ona bir mü veya tadil edildiğini - tatbik e lirken - habeç alır öğrenirsini Fakat âlelekser bu noktada ceh let eshabı muzeretten bile mad olamaz. Bu keyfi memnuyiyet kel fi muamelâtı da istilzam edeceği den değiştirilen veya zammedil bu meçhul bükmü - an cehalet de - tatbik etmiyenlerden kimi il tarla geçiştirildiği halde kimi lis merkezine kadar götürülür, E niyet ve selâmeti ammenin temi ne hâdim olması icap eden bu te birler bir tezebzüp vasıtası olm, tan başka bir müna ifade etme ler. Arasıra Zabıta memurları mü hasıran Beyoğlundaki caddele (Devami 11 incide