5 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

—— 3-4-938 BUGÜN İspanya Harbinin Son Safhası Ömer Rıza DOĞRUL #panya harbi hakikaten bir fa- cin mahiyetini aldı. Geçen- lerde bir Londra gazetesi vaziyeti şu şekilde hülâsa etmiştiz “Almanya ile İtalya, İspanya har- bini âsiler lehine kazanıyor ve İn- giltere ile Fransa ayni harbi Cüm- buriyet İspanyası aleyhinde kaybe- diyorlar.,, ç Almanya ile İtalyanın harbi siler lehinde kazandıklarına şüphe yok- tur. Bu iki memleket tayyarelerile, tanklarile, askerlerile ve bütün va- talarile âsilere yardım ediyor ve Cümhuriyet İspanyasını yıkıyorlar. Buna mukabil Garp demokrasile- Ti, bitaraflıklarını muhafazaya de ölüm sekeratına karşı seyi ik 'yireci vaziye- tinde kalmaktadırlar, anya Cümhuriyetinin belki de yon günlerine şahit olmaktayız. Fa- kat, bu son günlerin bir ölüm oldu- olacağı şü lirmez. Bu hâdise a li uyanıklı İn ve İspanyanın yabancı istilâdan İmasının pek tabii bir neticesi olacaktır. Çünkü İspanya Cümburi- Yeti, ancak yabancı kuvvetler tara- fından ezilmiştir. İspanya halkı isti- Miş, fakat bu müdafaa yabancı mü- vam etmekte ve bir demokrasinin | YÜK Ye İstiye Cümhuriyeti müdafaa et- dahale karşısında ricat İztırarında yayı kendi silâhları- | HA UZAK ŞARK: aponya, Çine li Yardımı Protesto Etti rk, 4 (Hususi) — Ünited Sidi İN muhabiri bildiriyor: Bugün Japonya hükümeti Sovyet Birliği hükümetinin Çine karşı yaptı ğı yardımlardan dolayı şiddetle pro testo etmiş ve Çin tayyarelerinin Sov yet pilotlar tarafından idare olundu unu ileri sürmüştür. Şiddetli muharebeler Nevyork, 4 (Hususi) — Üzak Şark tan gelen en son baberelere göre, Lungbay demiryolu boyunda ve bü- kanal etrafında çok şiddetli mu harebeler vuku bulmaktadır. Her iki taraf ta muvaffakiyet iddia et- Bk büyük kanalı iki nokta- dan iklerini söylüyor, buna mu- kabil Çinliler bu noktaların hâlâ “ İellerinde bulunduğunu haber veri- yorlar. Muhakkak olan cihet iki ta- tafın da burada çok ağır zayiata uğ- radıklarıdır. Japonlar Tairşwang'ı Pazar saba- “İbi aldıklarını, Çinlilerin 20,000 ze- yiat verdiğini, neticede Lunghal şi- mendifer hattının Şark kısmına hâ- kim bulunduklarım ve şimalden, mektedir. zaptettiklerini bildirmektedirler. ALMANYA: garpten ve şarktan doğrudan doğru ya Hsuşov'u tehdit ettiklerini ve Hausvang”'ı zaptettiklerini iddia eyle Çinliler ise bilâkis bu iki şebri Da bir deneme sahası tanıyan yaban- © kuvvetler İspanya halkının bu di- leğini bastırmak için ellerinden ge- len herşeyi yapmışlar ve İspanya halkına yabancı istilânn o memle- Hitler, Dün j bancı tulmıyacağıdır, SERRA Jen haberlere göre deri? biter bitmez, yadaki dahil . Fakat İspan- mi? Belki ösiler Bare cekler, ılonayı işgal ede. kim ol İki de bütün İspanyaya bü Birşey » fakat muhakkak olan LE dahili harbin bitmiye- Acaba « mi? İşte asıl mesele Ve İngiltere ii, mak istedikleri, daha, Ya uğraştıkları makta rettir, anlaşmı- bundan iba- Belki Avrupa Sulhünü, en mühim noktaların Me Çünkü İspanyadaki devam edecek; ve bir taraftan Ping samın hududunu tehdit edecek, diğer taraftan Garbi Akdenizdeki fngili, ve Fransız muvasalelerini tehlikeye uğratacak olursa, İngiltere ile Bran. sanin en nihayet bu Vaziyete isyan etmekten başka çareleri kalm; yacak ve o zaman Avrupa sulhü ha, kikaten büyük bir tehlike geçirecek. tir. İngiltere ile Fransa gerçi bugün İspanyanın faşistleşmesinden endi- şe etmiyorlar. Çünkü bu faşistliğin kına dayanmadığını bi- kendini İspanyaya yükliyecek olur- sa vaziyetin tamamiyle değişeceği süphe götürmez. Sözün kısası İspanya meselesi sün geçtikçe Avrupa sulhü bakımın- ğunu göstermektedir. ; ketlerinden defolup gitmesini bekle- Ai mesele İspanyanın ba ya- istilâdan kurtulup kur- Bir bakıma göze bakis ii İm ie Fran m çekilmektir. Veri- İspanyadaki da- talyanlar da harp acaba bitecek dan tehlikeli ve dikenli mesele oldu-|* . . Avusturyada Bir Eş eee işi Viyana, 4 (Hususi) — Her Hitler dün Avusturyaya gelmiş ve bir nutuk söylemiştir. Hitler bu nutlcunda İtal yanın sempatik vaziyetinden ehem- miyetle bahsetmiş ve İtalyaya karşı verilen teminatı tekrar ettikten son- ra İtalyanın bu vaziyetini katiyen u- nutmıyacağını (o söylemiştir. Hitler, daha sonra, Yugoslavya ile Macaris- tanın da ayni vaziyeti aldıklarını anlatmış ve Almanyanın dört hudu- dünun askeri müdafaa ihtiyacından âzade*olduğuna işaret etmiştir. Bu dört hudut İtalya, Macaristan, Yu - goslavya ve anlaşılan İsviçredir. Her Hitler bugün de bir nutuk söyliye - rek plebisit propagandasını hızlandı dahili harp ikide | recaktır. Memleketin her tarafında faaliyeti almış yürümüş RİCİ HABERLER | Mısır Hariciye Nazırı Dün İstifa Etti Seçimin Katı Neticele Büyük Bir Hezimete Kahire, 4 (Hususi) — Ümumi se- çimin en son neticesi şudur: Hükü- met cephesi 96, Sadiler 79, Müstakil- ler 59, Veft partisi 12, diğer 18 inti- hap dairesinde intiihabat yenilene- cektir. Bugün Hariciye Nazırı Abdülfet- tah Yahya Paşa istifa etmiştir. İnti- habatta Nahas Paşa İle sabık Maliye Nazırı Nakram yenilenmişlerdir. Vef tin en son mecliste 180 mebusu bu- lunduğuna göre hâdise hakikaten müthiştir. Mısır halkının Veftten de- gil, fakat Veft liderinden hoşnut ol. madığı anlaşılıyor. Hükümet neticeden son derece memnundur. Bununla beraber hükü- met bloku, Sadiler gibi kuvvetli bir fırka ile karşılaşacak ve bu fırka mü halefete geçtiği, müstakiller Veftist- ler ile teşriki mesai ettiği takdirde hükümetin vaziyetini müşkülleştire- bilecektir. Dünkü intihabat esnasında vukua gelen hâdiseler neticesinde altı kişi ölmüştür. Cumartesi günü de sekiz kişi ölmüştür. Veftçilerin uğradığı mağlübiyet Vet partisinin mağlübiyeti hak- kında mütalea yürütenler, bu mağlü- biyeti şu suretle izah etmektedirler: İ — Mısırın istiklâli, ne formülünü gun yeni bir program bulabilmiş olan kılmıştır. salâhiyetlerin hakiki sahibi olmakta berdevam olduğu. halde Kral sarayı ç Mer değiştirmiş, ne de diğer şartlara uy- AMERİKA: Dahilde, Hariçte Faşizme Karşı Müşterek Cephe Şikago, 4 (A.A.) — Bir ziyafet es- nasında nutuk söyliyen dahiliye na- arı B. Ayks, bütün Amerika millet- lerini gerek memleket dahilinde ge- rek memleket haricinde faşist ideo- lojisine karşı mücadelede bulunma- ya davet etmiştir. Hatip şöyle demiştir: *. — Faşizm, vakit kaybetmeksizin mücadele etmemiz icap (eden hile- kâr ve katil bir düşmandır. Totali- ter rejim, Amerikan müesseseleri için hakiki bir tehdittir, Zira, vicdan - dan mahrum olan ve erkek, kadın ve çocuğa karşı aslâ merhamet hissi beslemiyen faşizm, bizim kadim hür riyet kapımızın önünde gürlemekte- dir.,, Yeni Amerika Donanması Vaşington, 4 (A.A.) — Ayan mec lisi bahriye encümeni reisi B. Volş'un donanmanın inkişafı için ihtiyari muktezi masarif hakkındaki kanun münasebetile sorduğu suallere bir mektupla cevap veren B. Kordel Hull, Amerikan donanmasının Ame- rikan vatandaşlarını dünyanın her noktasında müdafaa etmek hususun da serbest kalması lâzım geldiğini beyan etmiştir. Hull, mektubunda diyor kiz rine Göre, Vefdçilerin Uğradıkları Anlaşılıyor ş g Mısır Başvekili M. Mahmut Paşa bir toplantıdan çıkarken g3 er ELE Adına Bakma, Tadına Bak ! (Yazan: B. FELEK) Fenikede bir okuyucumdan bir mektup aldım. Bu okuyucumun sini- rine dokunan birşey var: Neden Ga- ziantepten gelen fıstığa “Şam fıstığı, diyoruz, Haksız değil? Ben de geçende fıs- tık alırken bir satıcıya bunu sordum: — Bayım, adına bakma! Tadına Bak! cevabını verdi. Ben de bu okuyucuma ayni cevabı verirken, bu isimlerin birşey ifade etmediklerini göstermek için bazı misaller de yazacağım. a — Frenk üzümü, bizim memleke- tin malıdır. Adını değiştirelim mi? — Amerikan bezini memleketi. mizde yapıyoruz. Arıman adıduru yor. — Hintyağı bizde de çıkar, fakat Hintten gelmez. — Hindi mahallenizde kuluçka ©- İur, yabancı değildir. i — İngiliz tuzunun adından başka İngiltere ile münasebeti yoktur. — Rus hıyarı, hıyarlardan bir cim- sin ismidir. — Frenk sicimi de bir nevi keten ipidir, burada yapılır. — Şam baklavası da oradan gel mez yal — Şam hırkasına ne diyelim? — Atina balı, keza, — Silivri yoğurtları İstanbulda lâl Paşanın namına ve hatırasına| İ bağlı olan prestijin Sadi'ler | tarâ- fından kendi menfaatlerine istismar edilmesi. “— Harp gemilerinin geçmemesi lâzım gelen “bahri bir hudut” vücu- de getirilmesi “muhayyel Seddiçin” Veft partisini hedefinden mahrum 2 — Veft aprtisi, Kralın şahsı Mi- sırda otoritenin ve siyasi kuvvet ve 4 — Hükümetin tazyiki. Sadistler kabineye girecek Kahire, 4 (A.A) — Dış işleri ba- kam istifasını vermiş ve istifa kabul edilmiştir. Kabine iki güne kadar ayni Başve- Hudlan #odjlöla #aclil ardi) Sadilerin kabineye . girmesi | dilecek olan kanun, Amerika, İngil- b le- İtinin nüfüz ve kuvvetinin kırılması- ha bais olmuştur. * bu nifak neticesinde Nahas Paşadan evvel partinin reisi olan Sait Zağ-| mektedir. Blum Hükümeti, Geniş muhtemel görülmemektedir. 3 — Partide nifak hâsıl olması ve Mali Salâhiyet İstiyor Yeni Teklifler Kabul Edilmezse, vücude getirmek k. maruz kılacaktır.,, Hum), ilâve ediyor: riye encümeni tarafından tetkik « tere, ve Japonya arasında bes - beş Dış bakanlığı B. Ahmet Galip ta-|in nisbetinin muhafazasını kolaylaş rafından işgal edileceğinden bahsedil | tiracaktır, Hull, mektubunun sonunda evvel ce siyasi ve iktisadi itilâflar yapıl maksadiyle aktedilecek bir konfe vermediğini ilâve etmektedir. 45 Bin Tonluk Yeni Zırhlılar İnşası İçin Vaşington, 4 (A.A.) — Deniz ha- rekâtı reisi amiral Lehi, Senato deniz komisyonuna 45 bin tonluk zırhhlar inşası için hükümete salâhiyet veril- linden bir şey olacak ve Amerikalıları bu hudut ha- ricinde tecavüze uğramak tehlikesine “ — Metni bugün âyan meclisi bah ransın muvaffak olmasına ihtimal Kabine İstifaya Mecbur Kalacak Paris, 4 (Hususi) — B. Blum hü- tür. Her yerde lavhalar, resimler, ve | kKÜmetinin mukadderatı yeniden bir salre göze çarpmaktadır. Alman gençlik teşkilâtı reisi na- amana kadar yabancı|zır Fon Şirab, Hitlerin doğduğu yer *decek olan burada bugün sekiz bin kız ve erkek çocuk önünde söylediği bir mu- Fransanm anla. | tukta, Hitlerin doğduğu şehir olmak itibarile Braunau'nun bütün Alman gençliği için bir kâbe olacağımı söy. lemiştir. Avusturya Bankası tarafından Al manya Devlet Bankasına 536 milyon devredilmiş ise de dün Alman Devlet bankasının bülteninde bundan bah - solunmamıştır. BULGARİSTAN: Büyük Bir Yangında 200 Ev Yandı Sofya, 4 (A.A.) — Tuna Bulgaris- (tanında Nikopoleji bölgesindeki Brest köyünde şiddetli bir yangın çıkmış Ve fırtına yangını yaymıştır. 200 ev Yanmış, birçok hayvan telef olmuş ve 10 kişi yaralanmıştır. Accele yar- dım tedbirleri alınmıştır. por 23. Nisanın ç Çocuk bayramı haftasının 3 ük günüdür. Yavrularınızı 4 a bayram için hazırlayınız. — m e Pİ tehlike geçirmiye başlamıştır. Buna sebep, hükümetin 1.7938 tarihine kadar memleketi emirnamelerle ida- re için Meclisten salâhiyet istemiye karar vermesidir. Hükümetin istedi- ği salâhiyet 1.7.930 tarihine kadar kararnamelerle aşağıdaki hususları karşılamak üzere hükümet tarafın- dan lüzum görülecek tedbirlerin alın masına dairdir. Bu hususlar şünlar- dır: 1 — Mili müdafaa icapları, 2 — Altın karşılığının korunma- İs, 3 — Milletin finans ve ekonomik düzelmesi, Bu salâhiyet esbabı mucibe lâyi- hasımda sarih surette tahdit edilmiş olan çerçeve dairesinde tatbik edile- cektir. 1 — Şimdiki vaziyetin bir tahlili, 2 — Şimdiki tedbirlerin tesbitin de amil olan prensipler, ve bu pren- siplerin tatbik tedbirlerinde ait taf- silâtlı malümat, Bu malümat da üç grupta toplan- miştar: | — Bütçe ve hazine muamelâtı, 2 — Kredi ve para, 3 — Ekonomi ve sosyal politika, Daha evvel heşrettiğimiz esas preisipler bu üç fasıl içerisinde tak- sim edilmiş bulunmaktadır. Öğleden sonraki nazırlar konse- yinde, B. Lebrun hükümete üç ay i- çin geniş salâhiyetler veren kann lâyihasını imza etmiştir. B. Pol Bonkur beynelmilel vaziyet hakkında konseye izahat vermiştir. mesini tavsiye etmiştir. Komisyonun gizli celsesinde deniz silâhlanması projesi hakkında beyanatta bulunan #miral, Amerikanın üç Faşist devle- tin birleşik taarruzuna karşı koyamı yacağını ve kendisi şahsan 35 bin tonluk zırhlılar inşasına taraftar ol- makla beraber diğer memleketler daha büyük gemiler inşa ettikleri takdirde Amerika bahriyesinin de daha büyük gemiler yapmak imkânı- na malik bulunması icap edeceğini bildirmiştir. Ayan meclisinin bu teklifleri kabul etmemesi beklenmektedir. Bu takdirde Blum kabinesinin istifası pek muhtemeldir. Radikal sosyalistler Paris, 4 (A.A) — Meclis radikal sosyalist grupu hükümetin mali pro- jesini 22 reye karşı 23 reyle tasvip etmiştir. Birçok âza müstenkif kal- miştır. Toplantıya 80 kadar mebus iştirak etmişti, Sosyalist grupu pro- jeyi ittifakla tasvip etmiştir. Paris, 4 (A.A.) — Meclis komis- yonu geniş salâhiyetler kanun lâyi- hasını 18 reye karşı 25 reyle kaöul Bir Fransız etmiştir. Gazetesine Göre FİLİSTİN NA Dosya içinde bulunan evrak ara- sında en mühimleri, evvelce, Avus- turya Nazi teşkilâtı merkezinde ya- pılan araştırmalar neticesinde elde edilen vesikalardır. Son taharriler sırasında nasyonal sosyalist tethişçi lerden Tavs ve Leopold tevkif edil dikieri sırada ele geçirilen bu vesika lar, yalnız, Avusturya hakkında mü him ifşatta bulunmakla kalmamak. ta, bilhassa Nazi Partisinin Çekoslo- vakyada (hazırladığı kargaşalıklara ait mühim tafsilâtı ihtiva etmekte. dir. Fakat Çek hükümeti, son zaman- larda Çekoslovakya hudutları dahi. linde faaliyetini son mertebeye çı karmiş olan Alman casus teşkilâtına nazarı dikkati celbederek, dosyayı muhafaza edenlerin hayatlarını ga- Tanti edemiyeceğini, bildirmiş ve dos yanın sürâtle İngiltereye nakli hu- susunda tavsiyelerde bulunmuştur. Tethişçiler, Demiryo- lunu Tahrip Ettiler Kudüs, 4 (Hususi) — Bugün Mısır ile Filistin arasında (işliyen demir- yolu münakalâtı tatile uğramıştır. Sebebi tethişçilerin bir bomba ata- rak demiryolunu tahrip etmeleridir. © KISA HABERLER Yeni Romen kabinesinde İş ve Mü- mukalit Nezuretlerini deruhte eden Ra- Ven ile Gelmegânu Mili Köylü Pertisin- den çıkarılmışlardır. A “Toronto İtalyan o tecgitilarında ya- pılmakla olan en son sistem bir denizaltı gemisi denize indirilmiştir. o İrlanda Başvek'ti de Valera'nın ma- iyelinde Londraya gelerek müzakerelere devam edeceği bildiriliyor. yapılıyor. — Kayseri pastırmalarının çoğu lgibi, — Marulların hepsi Yedikulelilik dia ederler. Bayrampaşada | Seli e — Enginarların intisap iddiaları gibi. — Daricenin çirisiz — Beykozun kalkanı; — Çamlıca bağlarının kirazı. İsti birer meeşü sün otmakiind did “İOnun için bu sözleri söylerken den gelip gittiğini düşünmeden, ra insan fıstık gibi olacak yerde ipli. gibi olur. Buna da can dayanm tabla R. Aras Mısıra Tezahüratla | Karşılanacak Kahire, 4 (A.A.) — Anadolu ajan» sının hususi muhabiri bildiriyor: g mak için bir heyet teşkil ol â Türkiye Hariciye Vekili büyük teza- hüratla karşılanacaktır. Arasın ziya- retinin resmi programı şudur: — Iskenderiyeye varışta vekili ma- | halli erkân ve protokol muavini kar- j şılıyacaktır. Limanda ve garda bir polis müfrezesi tazim resmini ifa ede cektir. Vekil Iskenderiyeden Kahire- | ye hususi vagonda gidecek ve Kahi. rede dış bakanı ile bakanlık vali, büyük memurlar ve kumand lar tarafından karşılanacak ve müfrezesi mızıka ile selâm ifa edecektir. O gün sarayda deftere ismini kaydettirecek olan kil, Başvekili ziyaret edecektir. Ve | Vekil ayın 10 unda saat 12,30 da tarafından kabul edilecek ve saray» da öğle yemeği verilecektir. Akşam Ro Bakanı bir ziyafet verecek ve Zi” yafeti büyük bir resmi kabul z ni Ez takip. Ayın 11 inde saat 11,30 da Dış Ba“ kanlıkta muahede teati merasimi Ya pılacak ve akşam Türkiye büyük el- çiliğinde bir ziyafet verilecektir. A yen 12 sinde elçilikte öğle yemeği | verilecek ve akşam Zafaranda Baş A vekil tarafından bir ziyafet verile cektir. Bu ziyafeti resmikabul takip «ecektir. Vekil ayın 14 ünde Fran. 5ız vapuru ile hareket edecektir.