2 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 9

24-938 A tebit Generali ve Kafkasyanin U- mumi Valisi olan Potemkin'in işti rak hissesi inkâr edilemezdi. Çün- $ kü, bu kahbece cinayetin failleri ortaya çıkarılmak ve cezalandırıl mak Şu tarafa dursun; bilâkis, bu feci hâdise herkesten gizlenmişti. Bu hâdise, 1785 yılında vuku » bulmuş. Bir İslâm hükümdarzade sinin bu şekilde imha edilmesi, bü tün Kafkas halkının kalbinde, ve- ni ve pek acı bir ukde olmuştu. İşte bu ukdenin istırabı herke- si dilhun edip dururken ortaya bir adam atılmıştı. Ve (Aldı) kasaba- sında İlk defa olarak bir bayrak hnm Dağıstan ve Çeçenistan hal- — Cihat. Diye bağırmıştı. Kk yalnız vatanper- verliğin değil, (müritler) de- nilen Islâm şövalyeliğinin de (mu- kaddes veli) si olan bu zat, acaba kimdi?.. İ Biz bu susle, evvelâ gülünç te- rafından cevap vereceğiz. Talya tülemasından profesör (Otino) denilen bir tarihçinin, (Tu- | rin! şehrindeki (Hükümet hazinei evrakının, mühim vesaiki arasın- dan topladığı malümata, ve keşfet İ tiği mektuplara) nazaran. (Şeyh Mansur) denilen bu zat.. halisüd- ! dem bir (Italyan) dır. Hattâ, (Ci- Vanni - Batista - Boetti) denilen bir adı da vardı. Italyanın, (Mon Ferra) kasabasında tevellüt et - İ miştir. Babası, o kasabanın avukat larindandır.. Gel gelelim ki; bu Civanni - Batista - Boetti, yaman bir maceraperesttir, Daha on üç yaşında yi ve ailesini ter- kederek ul meçhul bir semte firar ete Acaba, nereye?.. Bunu, bilmiyo- Tuz. Yalnız malüm olan bir cihet EN bir müddet sonra, (Demini- a rahipleri arasına girmiş.. ve isyoner) il pi Vazifesile şarka git- Acaba, nereye? Haaa, burası bi- le (Alisyoner, rahip, Sinyor, Mü) - Batista - Boetti), evve- dak ina Fülistine gidiyor, Ora- se ibrıs) adasına geçiyor. Bi- tik, > Anadoluya atlıyor. Ar- aşmaya başlıyor. inen Yapıyor. Misyonerlik Burası “Be suretle ifa ediyor?. a mehil. Ancak malâm o- mu, yap» meçhul. cihet var- Maceraya miyor mu?.. Bunlar dg, Ancak malâm olan bir sa; burada yien birçok atlıyor; ve hattâ, g'un (çapkınlık ve hovardalık) ölemle. rine karışıyor. Hikâye tatlı.. Tam bizim tai hi tefrika muharrirlerinin arayıp ta bulamadıkları zengin bir may. zu... Sonra?. Sonrası, daha mühim... Bu ftaj. Yan maceracısının artık Pet da da içi sıkılıyor. Doğruca (Kür. distan) denilen mevhum yere ini- Yor. Başındaki papaz külâhının ü- zerine koca bir sarık sarıyor. Be- lindeki (zünnar) 1 çıkarıp onun ye rine bir derviş kemeri takıyor, Tekkelerden birinin postuna otu- Tuyor, Birtakım kerametler gös- tcrmeye başlıyor. Derhal etrafına binlerce halk toplanıyor. Bunlar- dan derhal ordular teşkil ediyor. Kendisi de mübarek yeşil bayrağı omuzluyor. Bu orduların önüne düşüyor., Sırasile, (Bitlis), (Ahal cık), (Kars) kalelerini zaptediyor. Ve hattâ, (Tiflis) kalesine de (mu- zaflerane muhacematta) Bulunü- yor. Bu feci oyunda, Çarlığın &n müs- A e AŞ MN NEMA ŞAŞMA My tulyanm meşhur tarih pro- fesörü Sinyor (Otino) nun — resmi hükümet evrak ve vesa- iki içinden bulup çıkardığı — ma- lâmat, burada bitiyor. Ve, bu ka- dar maceranın büyük kAhramanı olan haşarı (Civanni - Batista - Bo- etti) de, beş kuruşluk bir o çocuk balonu gibi sönüp gidiyor. Hayal kuvvetini, en küçük bir zekâ eseri ile dahi ayar edemiye- cek kadar maharetsizlik gösteren bu meşhur tarih profesörünü a- yıplamıyalım. Tam otuz sene uğ- raşarak o Kafkasya hakkında en mühim eseri yazmış olduğunu id- dia eden Ingiliz muharrirlerinden (Con F, Bedli) de (Şeyh Mansur)- un fkm olduğunu bulup mey- dana oçıkaramıyor.. Muhtelif rivayetlerin tesirleri altında küla- rak bu mübim zatın şahs;yeti hak- kında bocalayıp duruyor. (Şeyh Mansür) Kafkas tarihin- de pek büyük ehemiyeti haiz ol- makla beraber, bizim mevzuumuz da ikinci plânda kalan bir zat ol- duğu için — maslesef — bu muh telif rivayetlerden (o bahsederek bunları münakaşaya girişemiyece- Biz. Ancak, (Şeyh Şamil) in haya tında, vicdanında, mesleğinde ve istinat ettiği kuvvetlerde çok kıy- metli bir âmil olan (Şeyh Mansur) hakkında, elimizdeki mufassal ve- saiki, hulâsa etmekle iktifa eyli- yeceğiz. (1) eyh Mansurun asıl adı, U- şürman'dır. OÇeçenistanın (Aldı) köyünde doğmuştur ve bu köyü de, Uşürmanın en büyük ced di olan (Aldı) ismindeki bir Türk — Çeçen kurmuştur. Bir zamanlar, o köyün sahip ve maliki olan aile, seneler geçtikçe servetini kaybetmiştir. Son zaman larda vaziyetleri bir hayli müş- külleşmiştir. Bunun için de Uşür- man, küçük yaşında ailenin ço- banlık işlerin gördüğü gibi, sonra- Yarı da tarlalarda çalışmak mecbu- riyetini hisseylemiştir. Bu vaziyet, küçük Üşürmanı &- saslı bir tahsilden mahrum bırak- mıştır. Fakat o, ilme heveskâr ol. duğu için büsbütün cahil kalma - mıştır. Bu zeki çocuk, daha pek küçük yaşta iken nefsinde büyük bir var. lik hissetmiştir ve dünyaya, muhi- tine yarar bir iş görmek için gel diğine hükmeylemiştir. O, bu hükmü verdikten sonra muhiti tetkik etmiştir ve görmüş- tür ki; yapılacak tek bir iş vardır. O da, artık şiddetle tebarüz eden (Çarlık istilâsı) tehlikesinin önü- ne atılmak.. Şimalden gelen kor- kunç tehdit darbelerine, ayni şe- kilde mukabelede bulunarak, Çar- lığın istilâ plânını felce uğrat- maktır. Muhit, buna namüsaittir. Çarlık kuvvetlerine karşı berkes derin: bir kin ve nefret beslemektedir. Çar askerlerie çarpışmanın ardı a- rası kesilmemektedir ve her gün, muhtelif yerlerde az çok kan dö külmektedir. Fakat, muhit halkının göster. dikleri fedakirlıklara ve kahra - manlıklara rağmen, perakende kuv vetlerin bu mücadelesi, hiçbir cid- di semere vermemektedir. Şimal den gelen büyük tehlike, korkunç — (1) Bahsettiğimiz vesaik, ya- » mehazlar ve yahut sonradan uydurulmuş efsanelerden ibaret değildir. Bu vesikaların esası, o tar rihte (Şeyh Mansur) un ismi et- yafında hâsıl olan velveleden en- ra eden Osmanlı hükümetinin, fkasyaya gönderdiği memürler tarafından yapılan tahkikatın züb- desidir. Bunların asılları da, hazi- nei evrakın (Üçüncü Selim) dev- rine ait tomarlar arasında görüle- Şeyh Mansur denen bu zat halisüddem İtalyandır bir dev gibi, adım adım ilerlemek tedir. Eğer muhite yapılacak bir iyilik varsa o da, bu perakende kuvvetleri tek bir bayrak altına toplayıp (Cihat) ilân etmek. ve işin başına geçmektir. Fakat. acaba (Uşürman) ın şah- siyeti; bu işi başarmıya kâfi mi- dir? Bizzat kendisi, bunu kâfi gör- memiştir. Onun için bu büyük yü- kün altına girerken tevazuunu mu hafaza etmiş.. O devrin zihniyeti. ne çok uygun gelecek bir şeki tiyar etmiye mecburiyet hisseyle- miştir. Ister hakikat, ve islerse efsane olsun; günün birinde Uşürman, o civarın ulemasından bir kaçını &- vine davet ederek büyük bir cid- diyetle söze girişti: — Rüyamda (Hazreti Peygam- ber) i gördüm. Bana, “Ya, Man- sur!.. Yurdun, kavmin ve kabilen, büyük bir tehlike içindedir. Bu gi- dişle, bütün buraları, küffar ist- lâ edecektir. Buna mâni olmak için, sana bir vazife veriyorum. ve, emrediyorum... Kalk. Evvelâ halkı, doğru yola davet et. Ondan sonra da cihat bayrağını aç. Eli si- âh tutanları, başına topla. İleri atıl, Korkma. Nusret, senindir. dedi... Ben, “Ya, Resulâllah!,. Ben ulemadan değilim. Böyle bir bü- yük işin uhdesinden, nasil gelebi- lirim. Mübarek emrini yerine ge- tirecek kadar kuvvetim yok.,, di- ye, cevap verdim. Fakat Resülü Ekrem, emrinde israr etti. “Sen, ortaya çık. Ulema, sana müzahe- ret edecektir. Onların yardımı ile halk, senin açtığın cihat bayrağı- nın altına birikecektir.,, dedi... İş- te ben, memur olduğum vszifenin mahiyetini size tebliğ ediyorum. Ne dersiniz?.. Dedi, (Devamı var) EKONOMİ İHRACAT: ge e TN TİCARET: Geçen Hafta En Gn Kliring Çok Rusya kare mens ni 1) Hesaplarının Mal Çekti Mart ayının son haftasında İstan- bul .gümrüklerinden ihraç edilen Türk mallarının yekünu 353468 lira- yı bulmuştur. Bu'haftaki ihracat di- ğer haftalara nazaran biraz noksan- dır. En çok mal çeken memleket bu hafta içinde Sovyet Rusya olmuştur. Sovyetler 114,167 lira kıymetinde tiftik ve Susam almışlardır. İkinci gelen İtalyadır. İtalyaya 86405 lira- lik deri, boynuz, fil, kitre, yumurta| gönderilmiştir. Almanyaya gönde rilen raallarımız yekün 83132 lirayı bulmuştur. Bu mallar arasında deri, pestil, ceviz kütüğü portakal vardır. Polonyaya 12528, Romanyaya 18885, Çekoslovakyaya 6251, Amerikaya 3115, Fransaya 1031, Japonyaya 21585, Belçikaya 3177, Hinde 4482, İngiltereye 5289, ve diğer memleket lere on beş bin liralık Türk malları gönderilmiştir. Bu arada tütün, tif- tk, zeytin, kitre, balık, av derisi, no- hut, küsbe, koza gibi maddeler bu- lunmaktadır. Martın son haftası içinde 77520 ki lo miktarında içtombul fındık satıl- mıştır, Satış nevilerine göre 31,10— 34 kuruş arasında olmuştur. Ceviz sa tılmamıştır. Dış memleketlerden İs- kenderiyeye 4280, Marsilyaya 6000, Köstenceye 1000, Çekoslovakyaya 10 bin kila fındık ihraç edilmişti Piyasamızda stok olarak 10 bin kilo kabuklu ve 12 bin kilo iç ceviz ile 13 bin kilo kabuklu ve 70 bin kilo iç fın dık bulunmaktadır. Tuz İhracatımız Avrupa piyasalarında tuz satışları mızı artırmak için, inhisarlar idare- $i yeni pazarlar bulmak üzere tetkik lere başlamıştır. Şimdiki halde Avru pada İsveç, Belçika ve Yugoslavya- ya tuz satabilmekteyiz. 1937 de sat- tığımız tuz miktarı 100 bin tondur. Bunu önümüzdeki sene 200 bin tont çıkarmak için tetkikat yapmak üze- re inhisarlar tuz işleri müdürü Cavit Avrupaya gidecektir. Hamsi de Kalori Verir mi? kurban olur ama, ka da okun iğin değil, Bunun sebebi hamsl balığının ağzi, ku laklarına varacak yük” olma» hamsi balığı kendinden büyük bile yutar, Halbuki bu dünyada kalde büyük bali ğın küçük balığı yutmasıdır. Hamsi ba» lığı her mahlükun tâbi olduğu kaldeden dışarı çıktığı için onun deniz içinde ol» duğu gibi, yer yüzünde de müstesna va yüksek bir piyesi vardır. Onun İçin küçücük hamel balığını kurban etmek, koskoca deve kesmek gibi pek kabule geçer, Bizim Amasyalı Strabon tarihçi yah uşağı olmadığı için Trabzonda gördüğü hamsi balıkları, İstanbul Boğazına gel» dikleri vakit orada palamut balığı olur. lar, demiş, Hatbuki hamsi balığı pala - muttan başka bir batıktır. Hamsi balığı» Dın eti pek naziktir. Onu tavaya koyup ta. oynamıya başladı mı, biraz daha pi. siriraeniz yalmız başını koparıp * İsterse niz onu da koparmadan - hiç ayıkla - madan yiyebilirsiniz. Çünkü hamsinin kılçıkları olmadığı gibi, belkemiği de in sanın damağına batmaz. ik hamsinin tazesini emismek hem mühim bir mesele, hem de, erba» bina göre, pek kolaydır. Hamsi tazey - ken sirti parink yeşii renkte olur, biraz #onra koyu maviye çalar, bayatlayın» sa Adeta olur. Bundan dolayı es- imparatorluğunun bayra» yle öç renkli olduğ. rivayet #*derler ve yeşil renk 5 zamanın - hamal Yİ Iyi taze halinde yiyen - gemlellerini, koyu mavi renk onun biraz bayatinmı- sını yiyebilen şehir halkını, kara renk ta hamelyi ancsk tarlalarında gübreye kullanan ekincileri temali edermiş, der ler. Hamsi pişirilmeden de yenilebilir, #e- kat salamura edildikten sonra. Hamsinin şalamurası her yerde kutu sardalyesin- den daha ziyade makbuldür. Zaten Bam- urasını yaparken onu Bayağı ayırt etmek İçin etini ce yenilir hem mide İştahini hem du Yemek iştahını artırması, tabi, ağzı - mın büyük slmasındandır. Öteki iştahı artırması da hamsi balığının züriyeti pek bereketli olmasından İleri gelir. Ba- hik Alimleri hamsl balığının 45 türlü çe sidini saymışlardır. Bazı çeşitleri zehirli olurmuş, de Hamsi balığının en kuvvetli | yemeği söyle yapılır: Ekmek Içi uzunca dilime lerle kesildikten sonra kızartılır, üzeri. ns tereyağı sürülür, onun üzerine da di- Him dilim hamsi salamurasından konu. tar. Daha sonra hazır İop yumurtanın beyazile sarisi ayrı ayrı doğranarak ba- bkların arasina doldurulur ve hepsi - nin üzerine de maydanoz serpilerek Afi- yetle yenilir. O vakit hamsi balığı ile yumurta insanın yüreğini yakacak ka» dar kalöri verirler. Yumurtasını va, maydanozunu hesaba katmazsanız yal - nuh yüz gramı in. Taze hamsi tavada açtığı, 8 şk Iştahını çeğalttığı meşhur. ramında, 19 albümin, 875 yağ: 159 kalöri. nın yüz gramında, 18 als 95 Kalöri, nim yüz gramında 2İ ai. Bümin, 4 yağı 127 kalori, Denizin işindeki balıkların hepsini ne saymak ne de hepsinin kalorilerini bu. rada aöylamek mümkündür fakat deniz kenarından çıkan midye ile istritye sa verseniz: İstrityede yüzde: 9,4 slbümin, 2,04 yağ; 88 kalori Midyede yüzde: 11,25 albümin, 121 Yadi 70 kaleti bulursunuz. mış bin kilosu Düzce malı olan sari mışırlardan o çuvalı olarak Kilosu 4,35-4,38 kuruştan ve beyaz mısıslar- dan otuz bin kiloluk bir parti kilosu 4,22,5-4,25 kuruştan satılmıştır. * Sivrihisar malı doksan iki balya ya- pak kilosu 58 kuruştan, Kırşehir ya- paklarından 94 balya kilosu 85 kuruş- tan ihrücat için satılmıştır, * Piyssamıza getirilen elli bir bin ki- luk bir parti zeytinyağlarından bir miktar yemeklik yeğ kilcsu 4020-43 kuruş arasında verilmiştir. * Adi cins” bir miktar pormk derisi çifti 35, Çakal derisi çiftli 200-225 Ku- toplanmıştır. Tuştm ÇARLİ ; ; ODADA: Afyon Tacirine Niçin Ceza Verildi Ticaret Odası Umumi Meclisinin son toplantısında bir tacire ceza ve- rilmesi meselesi de görüşülmüştür. Uyuşturucu maddeler inhisarına ya- pılan bu satışta alıcı olan idarenin borsaya muntazam olarak beyanna- mesini vermediği anlaşılmış. ancak, İ beyannamenin satıcı tarafından im- iza edilmeyişi yalnız" satıcının cezâ- landırılmasını icap ettirmiştir. Tali- matname hükmüne uygun olan bu karar hem idare heyeti, hem de u- İmumi meclis tarafından kabul olun- muştur. Esnaf Cemiyetlerinde si için seçim yapılacaktır. 18 Nisanda İde marangozlar, 25 te berberler, 26 ması tebliğ olunmuştur. murakabe müdürlüğüne müracaat et mişlerdir. * Bu sene Eylülde açılacak olan dokuzuncu beynelmilel Bari Şark Panayırına tüccarlarımız resmen da- vet edilmişlerdir. Nisanın yirmi do- 'kuzunda Petşede açılacak olan pana- yira da tüccarlarımız çağrılmıştır. GÜMRÜKLERDE: Jüt İpliğinin Gümrük Resmi Kasarsız jüt ipliği için tesbit olu- nan 5,20 kuruş gümrük resminin ki- loda yirmi paraya indirilmesi ve ma- deni eşya fabrikalarının dökümba- nelerinde kullanılmak üzere lüzumu olup halen memleketimizde istihsal edilmiyen izabe kokunun muafiyet cetveline geçirilmesi hükümetçe mü vafık görülmüştür. Yumurta İhracatının Murakabesi Başlıyor Ankara, | (Tan muhabirinden) — Yumurta ihracatının mürakabesi hak kındaki nizamnamenin iti- baren on beş gün sonra meriyete kon ması Vekiller Heyetince kararlaş - muştır. Yumurta ihracatı şu merkez- lerden yapılacaktır. Trabzon, Giresun, Fatsa, Ordu, Samsun, İnebolu, İstanbul, Uzunköp- rü, İzmir, Antalya, Mersin. 500 adetten fazla olmamak şarti. le, yolcu beraberinde götürülecek yu- murtaradan yukarıda sayılan kon- trol merkezlerinden başka yerlerden hem hudut memleketlere ve Adalar 'denizindeki bütün Adalara, Girit ve Kıbris dahil olmak üzere, Türk sahil lerine mücavir sair adalara 500 lira- ğa kadar yapılacak ihracat kontrole tabi tutulmıyacaktır. 0 Tuz Alıyor ma amme tı tuzlasından Japonyaya 89 bin ton tuz götürmüştür. Diğer bir İngiliz | ! | Esnaf eemiyetlerinin bazıların- | da âzadan bir kısmının değiştirilme- kunduracılar, 19 da bahçıvanlar, 20 İde fırıncılar, 21 de İokantacılar, 22 da kapıcılar, 27 de musiki sanatkâr- ları idare heyetlerinde seçim yapıl X Şehrimizde yumurta işliyen sa natkârlar cemiyet kurmak için esnaf Son Vaziyeti İktısat Vekâletinden alınan malü- mate göre, 26—3—1938 terhindeki kliring hesapları durumu şöyledir: DIŞ TİCARET Klirinig hesapları bakiyeleri ve kredili ithalâta ait taahhütler: Türkiye Cümhuriyet Merkez Ban- kasından alınan hesap hülâsalarına göre 26—3—1938 tarihindeki kliring hesapları bakiyeleri ve kredili itha- Jât için Cümhuriyet Merkez Banka- sına verilmiş taahhütler yekünları: CETVEL —i bakiyeleri: Memleket Miktar T.L Avusturya 1.592.200 Çekoslovakya 3.624.700 Finlândiya 645.800 Fransa 3.539.700 Holanda 1.068.900 İngiltere 6.925.800 İspanya 445.500 İsveç 1.829.300 İsviçre 934.000 İtalya 897.900 Letonya 74.400 Macaristan 1.041.400 Norveç 823.800. Romanya 1.612.500 Rusya 903.600 Yugoslavya 373.200 Yunanistan 160.900 CETVEL —2 Kredili ithalât için Cümhurlyet ahhütler yekünları: Memleket © resmida. | Hususişaz | ireler TL Almanya 13.035.799 Avusturya 46.074 Belçika 3.149 Çekoslovakya 558.727 Estonya a Finlandiya 170 Fransa 5011 Holanda 83.864 İngiltere 330.656 İspnaya 14.840 İsveç 1.743.484 İsviçre 33.637 İtalya 173.937 Macaristan 314.846 Norveç 554 Lehistan 5.997 Yugoslavya 12.515 Yunanistan e Rusya 2.144 Yukardaki iki numaralı © yazılı kredili ithalâtın vadelerine Türkiye Cümhuriyet Merköz Ban- © kasındaki kliring hesapları borçlü İMerkez Bankasına verilmiş olan ta- “da a re vaziyetleri: (6 aya kadar Resmi (İh daireler Memleket LA Almanya 1.438.174 4506349 D.M. 462.047 1395571 Daha uzun veya başka vade Resmi Hi ğ daireler Memleket T. inst SE 11.597.625 3.818.743 2.028.167 1.038.786 « CETVEL —3 e Muhtelif memleketlerin Merkez Almanya D.M. Bankalarında tutulan kliring hesap- Jarındaki alacaklarımız: e Memleket Miktar T. L. Almanya a ve b hesapları 13.204.800 Belçika » » << 31809 Estonya İN b Bi Lehistan — |, iç 5 LR sy BORSALARDA : Dünkü Zahire .Polatlının ekstra buğdayları 1- çavdarlı olarak 6,25 kuruştan ve « ğer sira malları 5:22 — 6.125 kı tan verilmiştir. Orta Anadolu larından 15 bin kilo çuvallı 4; kirdağ kuşyemi 10 bin kilo 7, 3 Ya |ruştan satılmıştır. vir Çi puru yine Japonya için ayni miktarİrından 15 bin e ei diz Eğ