5 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

— 3—1—965 TAN Gündelik Gazete SERE. aai TAN,ın hedefi: Haberde, fikirde, her şeyde temiz. dürüst, samimi olmak, kariin Bazetesi olmıya çalışmaktır. ç XA ——ABONE BEDELİ—— Türkiye Ecnebi 1400 Kr, 1 Sene 2800 Kr, 750 » 6 Ay 1500 » 400 » 3 Ay B00 » 150 » 1 Ay 300 » Milletlerarası Posta ittihadma dahil ol ı“?ln memleketler için 30, 16, 9, 3,5 lira ö T? Abone bedeli peşindir, Adres değiş hrmek 25 kuruştur, Cevap için mektup Ta 10 kuruşluk pul ilâvesi lâzımdır, l GÜNÜN MESELELERİ | ha TUf Radyo Harbi (Yazan: M. Zekeriya| - sene evvelki gençlik radyo hedir bümezdi, ç Bugün radyo yalnız dünyayı oda Tuza getiren bir mucize değil, ayni da kuvvetli bir harp âleti ol =5= Ingiltere ile Italya arasında Uvvetli bir radyo harbi başla Miştir. ş Mussolini'nin Trablusu ziyareti es Pasında, islâmların hâmisi olduğunu iği gündenberi, İtalya Arap eketlerinde kuvvetli bir propa faaliyetine girişmiştir. Bu pro- bilhassa Mısır ve Filistinde teksit edilmiştir. Bu memleketlerde I- falyanlar Mısırlıları ve Arapları İn- :uhl'e âleyhine tahrik için ellerinden herseyi yapmışlardır.para dağıt l'mşh"ı broşürler, gazeteler neşetmiş da, Aaplam toplandığı kahvelere be Va radyo makineleri - dağıtmışlar n istasyonundan hergün İngil- aleyhinde şu şekilde meşriyat be B u günlerde gazete sü- tunlarında İstanbulun imarı hakkında bazı mütalâa- bazı fikirlere tesadüf edilmek- tedir. Bilhassa Ulu Önderimi- zin Meclis açılışındaki söyle- vinde bu şehrin imarından ba- his buyurmaları, emsalsiz gü- zelliklerle dolu olan bu, dünya şehir kraliçesi hakkında öte- tİngiliz Imparatorluğu artık çürümüştür, Tngiliz a müzelik Mister Eden masonların elinde bir qfidır_, Bu neşriyat bu mütecaviz şekli a ©a, ve propaganda gerek Mısırda Ve gerek Filistinde tesirini gösterin €© Ingiltere harekete geçmiye mec 'ür oldu. Evvelâ Avam Kamarasında tal bu hâreketi takbih edildi. *""m?ı nuükümetin MUKAaDI! vedbir tavsiye olundu. fi elki gündenberi İngiliz radyo ı:"d. İtalyan radyolarının neşrettik Yalan haberleri tekzip için arap fa nesriyata başlamıştır. ' Ingiliz bü gl yorlar ki: ıe"'-'yn Propagandaya devam eder- $© biz de o vakit Arapları değil, Ital- :; Milletini aydınlatmak ve oulara ünyanım ve Italyanın hakiki gidişini Böstermek vazifesini üzerimize almı- TMecbur oluruz.,, ü mas hatl li 1 v Bir Tecrübe “e Bir Misal —.u:%nelorde pamuk - istihsalm- Böze çarpan bir lerleme var. . Setveli okuyunuz: Senej Ekilen Saha Alman Mahsul ı%“ miktarı — ton itibariyle 1983 188116 20209 1984 162140 28052 1ggş * 197060 34368 lügg — 209945 52267 19gş — 253635 51779 D"'Gk i 817000 60000 B5 ni beş senede ekilen saha _lk.jk:: İki misline, alman mahsul Bu , 3 Misline çıkmıştır. KÇA Bu sayede en verimli me- Ve :Nlnl ziraat usulleri tatbik Öylüye iki milyon kiloya ğ:" Yeni oeglı? pamuk - tohumu da- İMistar. Köylünün tek başına bü bu kadar süratle temin et- Mesine imkân Yoktu Olummuş, nin ı_;k ki köy ve ıira.ut meselesi- Mesi , devletle köylünün birles- Ortaklık etmesi, devletin =:m" Ve toprağa öndl, götürmesi Mllmktin olacaktır. —ı—x Siresunda Bir Otomobil Ka huî'"““n- (TAN) . Bulancıktan Sing 34 Belen soför Rahminin idare- deki gî:mObîl şehrimiz kenarında adında 7 bir çocuğu & yaşında ç kî!?w- Zehra hastaneye götürülür- ölmüstür. Rahmi yakalanmıştır. denberi düşündüklerimi söyle- mek cesaretini bende uyandır- dı. Senelerdenberi İstanbulu imar et. mek için çalışan bir mütehassıs var dır, bütün hüsnü niyet ve iktidarma —rağmen henüz e- aaslı hir projenin mey - dâna gelememesi ortada esaslı ba. zi mmânilerin mevcut bülunduğunu göstermektedir. Yapılacak iş için evvelâ bir esas tasarlan- madıkça — hareket noktasının tayini — için düşündüklerimi — bu yazımda elimden — geldiği ka- dar açık, sarih ve herkesin anlıya- bileeği bir şekilde izah edeceğim. ünyanın en güzel denizile çevrilmiş olan bu güzel belde nin deniz kenarlarını okuyucuları. muzla beraber bir dolaşalım: Yeni kapıdan Sarayburnuna, oradan Ye nicami ve Eyübe kadar, sonra Süt lüceden Yağkapanı, Karaköy, Dol. mabahçe, ve hattâ Bebeğe kadar olan bu deniz kenarlarının iğrenç vaziyeti ve pisliği mevcut kaldıkça dünya güzeli olan bu şehrin ima. rından bahsedilebilir mi? Galata “köprüsü üzerinden Eyübe doğru bakınca sağ ve solda salapurya, mavna yığınları ve iğrenç sahil man zaraları İstanbulun güzelliğine kar. şı bir hakaret değil midir? Şimdi hep beraber bu pisliklerin içinden çıkıp Ç&ml'ay. çıkalım, Boğaza, Halice, güzel sahil denizlerine, A. dalara bakmca “Bu mecmuayi ma hasin bu bediayi hilkate bir şeyi benzetmek hilkati tahkirdir,, de . mez miyiz ve bütün dünya da bu ümüze alkışlarla iştirak et . mez mi? O halde esasa yaklaşıyo. ruz, noktayi hareket meydana 'çı. , u işin nasıl yapılabileceğini, B nasil bir iş prngramı takip edileceğini ve varidatın nereden bu lunabileceğini bütün befen'ü_atile yazacağım. Ancak bugünkü liman İstanbul ve Haliç içinde sikışıp k%l dıkça ve hâlâ bunun genişletilmesine ve ypolcu salonları yapılmasına de. vam etmek fikri, takip edildikçe i- marın hiçbir zaman tahakkuk ede miyeceği aşikârdır. ; Bügünkü İstanbul limanmı mev- cut bulunduğu sahada tevsi etmek elli sene sonra iki buçük milyon nü fusu olacak Istanbula karşı en bü k fenalıktır. Bir defa elli sene sonraki ihtiyacı tatmin edebilecek tahmil ve tahliye ve b"üjn* i, elevatörlerini, seyyar Vinç. Iştanbul İmar Edilir ? lara ve bu hususta ileri sürülen - lerini, depo ve antrepolarmı, me- deni bir şekilde yapılması zaruri man hasılatından dört milyon, İs. tanbulumuz için, bize kuvvetli vait olan nakliyatı yat-tç c Thanevra sahalarmı bu “mmtakaya sıkıştirmanın maddeten imkânı yoktur. Bu ciheti limanm ne demek olduğunu azıcık bilen her kes takdir eder, İstanbul limanı için asgari üç yüz hektar kara sahası lâzımdır, bu kara sahası bu mın. takada yoktur. u halde limanı bu mıntaka. ş dan kaldırıp şehrin kenari. na Yenikapı civarında mütehassıs. larımın münasip göreceği bir saha. ya nakletmek icap eder, orada ar. zettiğim veçhile bir asır sonraki ih tiyacı dâ temin edecek şekilde en son sistem ve modern şekilde bir liman yapmak lâzım, bu liman için icap-eden yüzlerce hektar araziyi o yerde belki de yüz bin liraya istim lâk etmek kabildir. İstanbulu bir kat daha çirkinleş. tirecek olan şimdiki limanın olduğu yerde tevsiini ve hattâ yolcu salo. nu inşaatını (rıhtımları tahkim müstesna) derhal tatil etmek lâ . zımdır. Bu cihet temin edildikten sonra İstanbulun imarı için düşün düklerime esas olan yeni limanın inşaatına hemen başlamak lâzım. dır, İskenderiye limanı, söylediğim vaziyete uyğunluğu itibarile bize güzel bir örnektir, tamamile şeh. rin kenar_mdadn'. Yeni liman Yenikapı civarında de diğim şekilde dört senede ikmal e- dilebilir. Bu liman ikmal edilinci. ye kadar limandan sâhili takıben 50 metre (ortası ağaçlı) genişlikte bir asfalt yolun Yenicami önüne ka dar yapılması şarttır. Sahil sürleri yıkılarak limandan Sarayburnuna kadar asfaltın kenarı rıhtım yapılabi lir, Sarayburnu parkındaki bütün binalar, depolar, gümrük dairesi ve Yenicami civarı tamamile temizle. nerek bu güzel âbide geniş bir park ortasma alınmalıdır. enikapıda yapılacak liman bütün asri tesisatile ve en temiz hallerle süslendikten sonra kenar bir noktasında kömür depo larını ve kereste ambarlarmı muh tevi olmalıdır. Bütün vapurlara bu radan kömür ve hallerden erzak verilmelidir,kömürler hacimlerle oto matik tartılarak vapurlara en seri bir şekilde tahmil edilebilmelidir. Bu şekildeki bir liman Türkün mevcut yüksek kudretile dört senede tak- riben otuz milyon lira sarfedilerek yaptırılabilir. Bundan sonra bu liman adama.- kıllr bir mütahassısın idaresinde ti carete engel olan usullerden âza. de olarak işletildiği takdirde sene. de en aşağı dört milyon lira vari. dat getirecektir. Bu para ve hükü. metimizin ayrıca vereceğini vait bu yurduğu miktarlarla yukarda arzet tiğim deniz kenarı çirkinliklerini bir cennet bahçesi haline kalb için icap eden iş programını şu suretle tertip ediyorum, Öört senede liman inşaatı bi. terek faaliyete geçilince li. -bulunan sevimli hükümetimiz den de iki büğüuk milyon ki ceman altı buçuk milyon lira varidat te. min edildikten sonra: — Birinci üç sene içinde: Limandan Eminönüne kadar gelen asfalt yo- lu deniz kenarında rıhtımı ve orta. sında ağaçlarile beraber Eyübe ka dar temdit etmek. İkinci üç sene içinde: Sütlüceden Karaköye kadar (Karaköy meyda nı da bir park haline getirilmek şartile) ayni asfalt yol ve rıhtımın temdidi. Üçüncü iki sene içinde: Kara- köyden Dolmabahçe ve Çirağana kadar (buradaki asfalt yol Dolma bahçe camii ve sarayın arkasından geçer) üç numaralı iş programını iki senede ikmal etmemin sebebi, burada rıhtım inşaatı hemen yok gibidir. Ancak bir reglâj ve istim. lâkten başka bir şey yapılmıyacak tır, ayni zamanda bu müddetler, Türk inkılâbının kudretinden alın. ması icap eden örnekle çalışmayı âöıe almak şartile hesap edilmiş. . iman dört senede, diğer kı. sımlar sekiz senede ki, ce. man on iki sene gibi kısa bir za. manda bu güzel İstanbulun sahil. lerinin alacağı vaziyeti insan dü. şündükçe sevincinden ne yapacağı. nrı şaşırıyor. Bu müddet zarfında İstanbul halkımın, sanatkârlarının, nakliyatcılarınm, hulâsa bütün şe hir ve belediyenin yapacağı kazanç larımn da hesabı yoktur, bu güzelliğe millet, neşesile şetaretile kavuşa - caktır, İşte bu esas bu suretle tesbit e. dildikten sonra hareket noktası mu ayyen demektir. Bu müddet zarfım. da artacak para ve varidattan şe- hir mütehassısı bu esasa bağlan. mak şartile şehrin denizden dahile doğru açılacak veya tevsi edilecek caddelerinin mevkilerini, Süleyma niye, Fatih, Beyazıt, Selim, Ayasofya ve sair büyük âbidelerimizin etraf bahç 'erini ve sahil asfaltı kenarla- rındaki, otel, gazino, çocuk bahçele- rinin mevkilerini ve yeni limandan dahilden Eminönüne kadar açıla. cak geniş bir nakliye yolunun gü. zergâhmı tayin ederek bu mınta- kalarda da ayrıca faaliyete geçmek imkânını temin etmelidir. 5 Sstanbulun sahili, hütün dün- ' yann gıpta edebileceği şe- kilde bu suretle güzelleştikten son- ra şehrin iç semtlerinin bu sahil güzelliklerine yakışacak bir şekil- de tarh ve tanzimini, verdiğim u- mumi malümat dairesinde en me- deni ve asri bir şekilde başarabile- cek olan bir müt-hassısa kemali hürmetle tevdi ediyorum, çünkü bu iş arzettiğim gibi şehircilik müte- hassısınım işidir. Fakat yine tekrar ediyorum, 1s- tanbul sahili arzettiğim şekilde te- mizlenmedikçe ve bugünkü liman bunun içinden çıkmadıkça bu şeh- rin imarından bahsetmek proje tan- zimine kalkışmak bu dünya güzeli- ne karşı en büyük bir fenalıktır. Bu suretle Istanbulun deniz ke- narları bu pisliklerden kurtulduk- tan ve ağaçlı asfaltlarla bir park halinde süslendikten, Halicin içi de ayrıca vapur enkazı, mayna yı- ğınmlarından temizlendikten sonra tersanenin Haliç içinde kalması muvafık mıdır? Büyük vapurların inşası ve deni- ze indirilmeleri için lâzım olan sa- hanın da kifayetsizliğine rağmen şehrin en güzel yerinde tam orta- sında bir tersanenin hiçbir yerde olmadığını tahmin ediyorum, bil- hassa bir tayyare taarruzuna karşı Haliç ortasındaki bir tersanenin nekadar açık bir hedef olabileceği- ni İstanbulun ve kıymetli âbidele- rimizin bu yüzden uğrıyacağı bir baskınla ne hale gelebileceğini dü- şünmek insanı diden Üüzüyor, korkutuyor. halde henüz bir masraf ya- lmadan bu t yi son H UU İnkılâpta F n CI KOŞE Kopyacılık (Yazan: Aka Gündüz| Tip midir, tiptir mendebur! Kafatasınm içinde yedi kulaçlık Derviş Vahdeti sarığı, beynini çörek lemiştir de kellesinin dışma alangle kasket geçirir. Bakınca, güneşliği ninm enseye çevrilmiş olduğunu görür sünüz! İnkılâbı kopye etmektedir. Bununla yasak savmıya bakar. Böy lesine mim koymazsanız 31 martı u nuttunuz demektir. " * Musikide bir “sultani yegâh” fas lı vardır. Kim tertiplediyse ömrüne bereket. Zorcadır amma pek güzeldir doğrusu, Bunun adı budu işte, sulta ni yegâh! Hayır! bu değildir! Milli yegâhtır; Neden çabuk elden ve cçalıp aparma milli olmuş? Neden olacak, saltanatı kaldırmak, sultanları defetmek, inkı fâbın ana icaplarındau değil mi? E vet, Öyleyse inkılâpçı görünmek Bi zansvari bir tertiptir. Ve sadakati göstermek için de kopyecilik şarttır. Bu tarz musiki zaten tam Osmanlı dır, Şimdi neye milli oluyor”* (Milli) kelimesini kullanmakta hâlâ mı titiz olmıyacağız? Sultani yegâhtaki sul tani, padişaha muzaf değildir. Şaha ne gözler, şahane elbiss neyse sultani de odur, yani debdebeli, tantanalı, haşmetli bir yegğâh faslı mânasmadır. Eğer bu fasıllar çalmucaksa ve çalm maları inkılâba uygun göriinüyorsa adımı üstünde bırakalım. Ve bırakan ları hiç kimse asmaz; korkmasınlar. Sultani yegâh sultani yegâhtır. Hacı Arif Bey merhum, ölü Bay Arif de gildir. Nikoğos Ağa, Nikoğos Ağadır. Dede Efendi, Dede Efendilir. Eğer bunlar bu devirde bulunup ta eserle rini bu devirde vermiş olsalardı o za man iş değişirdi. * Bir tarihte. de şair Nedimin meşhur “bu ruzigârı bimededin inkılâ bı var” şarkısı, inkıdlâba sadakat kopyeciliği olsun için okunmaz olmuş tu. Halbuki bu şarkı hakkında hiç bir kimse gözünün üstünde kaşı var bile dememişti. Demek akıldan geç memişti. * Bostan patlıcanının — ezmesine bile inkdâp kopyeciliğini sindirdi. Bin yılık Hünkârbeğendinin adını milletbeğendiye çevirdi. O devirlerde milletin kırk diyarda kamnını döküp canmı vermekten,, kebaplı patlıcan ez ini düşünecek hali var mıydı? sistem âletlerle teçhiz ederek bir vapur tamirhanesi atölyesi şeklin- de İstinye veya Paşabahçeye nak- letmek ve asıl büyük vapurlarımızı yapacak tersaneyi her türlü taar- ruzdan masun bulunan Gölcükte tesis etmek lâzımdır. Orada en hü- (Arkası 10 uncuda) 4 XMUVAFFAK #kx4 YOLMANIN'SIRRI: Dağa Tırmanır Gibi Daima Yukarı aşlanan iş daima ileri ve yu karı doğru yürümeli, dur maktan memnun olmamalı, geri gitmekten rahatsız olmalıdır. Bir işi başarmıya çalışmak, bir dağa tırmanmıya benzer. Bir defa çıkmıya başladınız mı ufkunuzun genişlemesini, tepeye varmasını is terseniz mütemadiyen çıkmalısınız. Arada sırada küçük tepelerde du Tup dinlenmek insana gevşeklik ve rir, yürüme hızını kırar ve ekseri Ya asıl varmak İstediğiniz tepeye çıkmanıza mâni olur. Azimkâr ve iradeli bir adam için bu Hite muştu. Fakat insanların içinde doy mak bilmiyen bir heyecan hırsı, bir hizmet hırsı vardır, Bu hirs in sana her tehlikeyi göze aldırır. On larım bu cesaretleri insanlarm bil gisini artırmıya, meçhulleri keşfet miye hizmet eder. Işte hâlâ Şimal kutbünde buzlar üzerinde yaşıyan Shmid heyetinde bulunanlarım kat landıkları mahrumiyet ve fedakâr . lık ta ancak bu şekilde izah oluna bilir. İnsanlar çok defa rahat hayatı, tehlikenin hey kedı ler. için Iş hayatında da böyledir. İhtiyar istirahatler keyif kaçırıcı dır, Tepeye çıktığınız zaman bol is tirahat zamanınız vardır. Yürüyü nüz ve tepeye varmıya çalışımız. Birçok insanlar görüyoruz ki, ye lar, yorul: görü ka. zançlarile iktifa ederler. Yemi teh. likelere atılmaktan kaçarlar, Bun. lar rahata alışmışlardır. Rahatla. " rmı feda edemezler. ni bir rekor kırmak, ondan evvelki Arıtk — kuvvetleri, irade — ve den daha uzaklara gidebilmek, da zimleri . Halbuki da ha yükseklere çıkabilmek için rahat — ğa tırmanmak için kuvvet, genç “Tlarmı, paralarını, hattâ hayatlarımı feda ediyorlar. Bunlar sırf son ga yeye varmış olmanın zevkini tatmış olmak için bu tehlikeye atılıyorlar. Dünyayi tayyare İle tekbaşma do laşmıya çıkan ve cert Y9 denizlerin de kaybolan Amelia ' Şarhartım bu vardı? Parası vardi şöhret kazan mıştı. Admı bütün ( inyaya luyur * lik irade lâzımdır. Yüksek zirvelere çıkmanın sırrı buradadır. İnsan tehlikeye atılma dıkça, istirahatin yumuşak cazibe sine kapılmadan tuttuğu yolda yürü medikçe ilerilemekte devam ede mez, Olduğu yerde saymıya mah. küm olur. Dağa tırmanır gibi, daima İleri daima yukarı, Psikoloğ kıllı Fuat Paşa gibi şık bir nükte ya parsa, değiştirelim adını: Merhum mütareke günlerinden bir gün Abdul iah Efendide yemek yerken garsona: — Bana bir porsiyon Damat Ferit getir! Demiş, garsou şaşmış, böyle bir ye şa merhum : — Nasıl yok? demiş. Hünkâr be gendi işte. Padişah Dımıh t Feritten başkasmı bzğnmiyor ki * Hacı, hoca, ağa, imam tabirleri kanunla yasak edildi ya.. Bari inkı lâp sadakâti uğurunaş ona da (keşiş bayıldı) desin. İşi mutlaka tersine anlıyacak olduktan sonra her türlü kopyecilik mübah sayılmaz mı? İnkı fâp bu demek değildir. Kaşkarikoya sığmaz o! Abdülhamit devrinde saltanata sa dakatini isbat için yerli yersiz, padişa ha dua ederdi. Meşrutiyet devrinde İttihatçılara yaranmak için (Tanin) gazetesini ce ketinin dış cebinde ve başlığı görüne. cek biçimde taşırdı. Mütareke devrinde Ali Kemalin (Peyami Sabah) gazetesini koltuğun da gezdirirdi. Şimdi de sadakatini patlıcan ezme si ile dümtekli yegâh faslınm sırtın da isbat ediyor. Tip midir, tiptir mea debur! Köşk Kamununda Aydın, (TAN) — Köşk kamunun. da ve köylerinde bütün evler beyaz badana ile boyanmakta, sokaklar her gün temizlenmektedir. Kamun mer. kezinin ortasındaki tarihi camlin et- rafındaki duvar ve kuru ağaçlar kal dırılmış, yerine şık duvar ve par. maklıklar çevrilmiye başlanmışstır. Cami içindeki mezarlık ta kaldırılmış mezar taşları muhafaza altına alm . miştır. Kamunun bütün köylerinde yol yapılmaktadır. Anlarım, insan Müşir Merhum A * —— meğin bulunmadığını süyleyince Pa , © Şi