5 Ocak 1938 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

z63 y Ka Ulus basımevi I : Çankırı Caddesi: Ankara İngiliz edebiyatının p 5 şaheserlerinden biri olan —— SONKÂNUN | Telgraf: Ulus - Ankara M i 1938 z beri "Şekispirden hikâyeler,, Ğ e aa i sade ve güzel bir üslübla dilimi- No, 5904 Yazı İş. Müdü ze çevirmiştir. Yeni senenin en 5 KURUŞ da“:' İi iggî a l MUZ AN D MUZDUR iyi hediyesi: 400 sayfa I lira NURETTİN ARTAM Japonlar Hankovu bombaladılar Kredi kooperatiflerimiz mesut neticelerini vermeğe başladılar Kredi Kooperatifleri bir senede liralık yardım yapmış, Hükümetin köy kalkınmasının bir ana unsuru olarak ele aldığı zirat kre- di kooperatiflerinde (kredikolarda) 1937 yılı içinde büyük bir inkişaf göze çarpmaktadır: Ortak sayısı yüz bine, sermaye dört milyona yaklaşmıştır. Kooperatifler ortaklarına 16 milyon lirayı geçen bir büyük para yardımın- da bulunmuşlardır. Yurdumuzda ilk kredi kooperatifi- nin kuruluş tarihi 1929 dur. 1470 sayılı kanunla zincirleme kefalet; mahdud ve mahdud olmayan mesuliyet esasına göre köylerde, nahiyelerde ve kazalar- da zirai kredi kooperatiflerinin kürul- ması vazifesi Ziraat banrıkasına veril- mişti. Ziraat bankası aynı zamanda bu teşekküllere lâzım gelen krediyi te- min ve idare işlerini kontrol etmek va- tifesini de üzerine almıştı. Beş altı senelik bir tecrübeden son- ra, tarım kredi kooperatifleri ismini taşıyan kanunla kredi kooperatifleri mevzuatına yeni esaslar konulunca zi- rai kredi kooperatiflerinin hayatında daha verimli bir devir açılmıştır. Bil- hassa 937 de cumhuriyet Ziraat banka- sının, bu büyük mevzu üzerinde, bü - tün memleketi sevindirecek neticeler aldığı da görülmektedir. Sekiz senelik bilânçosu hükümetin kredi kööperatirleri işinde kirinırir di lan tedbirlerin ne kadar muvaffak ol- duğunu anlatmaktadır. 1930 senesinde; 191 kooperatifin 20.170 ortağı vardı. 1931 de kooperatif Bayısı 341, ortak sayısı 34.070 oldu. 932 de kooperatif sayısı 590; ortak sayısı 52.733 e çıktı. 933 de 653 kooperatifte 60.585; 934 te 661 kooperatifte 63.936; 935 de 668 kooperatifte 67.333; 936 da 568 kooperatifte 61.716 ortak vardı. - Şimdi 937 ye bakınız: Ortak sayısı 86.631 ve kooperatif sayısı 650... Yeni kanun çıkınca, bazı koopera- tifler yeni kanuna intibak etmedikleri için tasfiye edilmişlerdir. Diğer taraf- tan bünye itibarile zayıf olan koopera- tifler, diğer kooperatiflerle birleşme suretile ıslah edilmişlerdir. 1936 senesinde ortak sayısında gö- rülen azalmanın sebebi de 2836 sayılı kanunla alâkalıdır. Tasfiye olunan kooperatiflerdeki ortakların ve diğer taraftan yeni mevzuata göre ortaklık vasıflarını haiz olmayan kimselerin kooperatifle olan alâkaları kesilmiş- tir. 1937 de yeni ihtiyaçlara göre orga- nize edilmiş olan kooperatiflerin or - tak sayısında da büyük ve şuurlu bir artış göze çarpıyor. Genişliyen iş hacmi: Artan ortak sayısı ile beraber, iş hacmi de genişlemiştir. Sermaye dai- ma artmaktadır. 1936 da kredi koope- ratiflerinin ihtiyat sermayesi 123.074; tahsil edilmiş sermayesi 791.309 lira i- di. Bu mikdarlar, 937 ye kadar şu seyri takib etmiştir: köylüye 16.159.709 ortak sayısı yüzleri bulmuştur. T. C. Ziraat Kooperatilerin bankasının T.K. ortaklarına — kooperatiflerine Sene ikrazları ikrazları 1930 3.463.458 4.346.636 1931 7.562.768 4.288.747 1932 12.508.731 6.616.853 1933 14.627.566 7.589.114 1934 16.497.430 8.,044.741 1935 18.388.271 8.145.745 1936 17.816.351 9.041.446 1937 16.159.709 12.480.736 Ziraat bankasının kredi kooperatif- lerine yaptığı yardım, 1930 danberi daimi bir inkişaf ve artış halindedir. Kredi kooperatifleri, henüz kendi ser- mayelerile borç verecek kadar kuvvet- li bir bünyeye sahib olmadıklarından Ziraat bankası, lüzumu halinde bu yardımı daima artıracaktır. Kooperatiflerin, ortaklarına yaptığı borç vermelerin inkişaf seyri de çok enteresandır. 1937 senesinde görülen artma, bu müesseselerin köylünün en büyük düşmanı olan faizcilerin ve spe- külatörlerle yaptığı mücadelenin ba- şarı derecesini anlatıyor. Ziraat bankası; köyün bünyesine girmiş olan bu teşkilâtın günün ihti- yaçlarıma ve zaruretlerine göre cihaz- lanarak inkişafını temin için yeni ted- birler almaktadır. 4 ğ GÜNDELİK Mesud bir tasfiye 77 sene evel 25 sene için alınmış olan ve osmanlı imparatorluğu hü- kümetleri tarafından, muhtelif mu- kavelelerle, umumi menfaat zararı - na 1949 kadar l o- lan Fenerler imtiyazı, gene mukave- le maddelerinden birinin verdiği hakka istinaden, cumhuriyet hükü - meti idaresine intikal etmiş bulun- maktadır. İlk nutkunda “mutlak is- tiklâlini temin, sosyal ve siyasal bün- yesine aid inkılâblarını ikmal ve bu bakımlardan bugün dünyada pek az memlekete nasib olan istikrar ve emniyet durumunu tesis etmiş olan Türkiye, Lozan'da yırttığı kapitü- lâsyonların türk topraklarına dalmış son meşum izini de kökünden söküp atmak,, istediğini vâdeden Celâl Bayar hükümetinin bu muvaffakiye- tini tebrik ederiz. Fenerler imtiyazı, osmanlı impa - ratorluğunun en kötü miraslarından idi. Milli denizlerde seyrü seferi ko- laylaştırmak gibi bir vazife görecek olan Fenerler, ilk günden beri, sade, yabancı ve yerli bir takım menfaat- lerin, halk ve hazne aleyhine doyu- rulmasına yaramıştır. Yalnız şu ra - kama dikkat ediniz: İmparatorlu- ğun bu idartden aldığı 850 bin lira- lık bir avans için, 2 milyon 880 küsur bin lira ödenmiştir. Bir yarı - sömürge devletle muka - vele yaparken, yabancı sermayenin nasıl bir zihniyetle hareket edegel - Tahsis : Seneler — İhtiyat sermaye edilmiş sermaye 1931 248.456 1.719,810 1932 449,421 2.521.568 1933 612.299 2.999.948 1934 717.839 3.397.099 1935 842.536 3.828.613 1936 935.231 2.141.694 1937 1.072.284 2.331.449 Kredi kooperatiflerinin tahsil edil- miş sermayeleri mühim bir mikdarı bulmuştur. 2.5 milyon liraya yakın bir sermaye toplanmıştır. İhtiyat serma- yelerinde görülen artma, kooperatifle- rin istikbalinin ne kadar garantilen- miş olduğunu gösteriyor. Bugün bir milyon lirayı bulmuş olan ihtiyat pa- rasınm artması için birçok kaynaklar bulunmuştur. Büyük yardımlar: Kooperatiflerin ortaklarına yapmış olduğu yardımlar; bilhassa son sene i- çinde 12 buçuk milyon lira gibi çok yüksek bir mikdarı bulmuştur. Bu ra- diği malümdur. Cumhuriyet idaresi, dışarı ile kendi münasebetlerini tan- zim ederken, evvelâ bu zihniyeti, sonra da bu zihniyete istinad eden imtiyaz istismarlarmı lıbfi_?'e .qunek için mücadele etmiştir. Tuı-kı)'ı.. ile herhangi bir iş konuşulurken, dürüst hesablara dayanmak ve ona k._..!, teahhütlerini dürüst surette yerine getirmek zaruretinde bu gün hiç ki SELASİR T Ç y Cü huriyet reîi.mi, bu esaslara sıdık' k'ı. TAYYARELER 70 DEN FAZLA BOMBA ATTILAR Halk dehşet içinde kaldı büyük yangınlar çıktı nları takib ediyor ÇİNLİLERİNİZ ei MERKEZ İ Çin tayyareleri japo naklardan alınan TOArPUZ KP « Noktasi hirde her taraftan at ır. Bomt Londra, 4 (Hususi) — Şanghaydaki muhtelif kay- Şanghay tayyare meydanından hareket ederek Hankovu bombardıman etmişlerdir. Tayyareler Hankov tayyare meydanına 77 bomba yangın çıkmıştır. Yükselen muazzam alev sütunları şe- İlk tehlike düdüğünü duyan halk dehşet içinde sı- ğınaklara ve mahzenlere sığınmıştır. Her taraf boşal- mıştır. Saat 1.15 de japon tayyareleri görüldüğü zaman şehir tamamiyle boşalmış bir manzara almıştır. Japon tayyareleri bundan sonra tersaneye de taarruz etmişler fakat hiç bir netice elde edememişlerdir. Hava meydanının bombardımanı esnasında hepsi de çinli işçilerden olmak üzere 3 kişi ölmüş ve 16 kişi ya- haberlere göre, 40 japon tayyaresi dır. Burada müthiş bir görülmüştür. dıman esnasında — tayyareler çok Çin'deki japon istilâ hareketi - ni ve muhtelif yerlere yapılan ihraçlarla mu - kabil taarruzla. rı gösterir harta yüksekten uçmuşlardır. Tayyarelere tek başına hücum eden bir Çin tayya- Misır Kıralı Faruk askeri teftiş ederken Mısırda senato yeni kabineden memnun değil (Yazısı 7. inci sayfada) resi alevler içinde yere düşmüştür. Royter muhabirinin verdiği malü- mata göre, Yangtze nehrinde demirli bulunan ingiliz topçekerlerinin mü- rettebatı bugün Hankov'u bombardı- (Sonu 3.üncü sayfada) Rouulluluyunmuıu takil olarak inkişaf edeceğini Singapurda manevralar Singapur, 4 (A.A.) — Bu ayın so- nunda burada büyük manevralar yapı- lacaktır. Bu manevralara on bin kişinin iştirâk edeceği haber alınmaktadır. Şimdiye kadar ingilizler bu mımtakada bu kadar büyük hiç bir manevra yap - mamışlardı, at hesabına idare edilmesini gerek - tirmiştir. Fenerler, seyrü sefer da- vamızla bir kül teşkil eder, Fenerler şirketi senede kendi hesabına yarım milyon liraya yakın para kazanır- ken, seyrü sefer emniyeti ihtiyaçla- rını tatmin etmeği hiç düşünmemiş- tir: Fenersizlik yüzünden ne kadar kazal, Ai - W V) Fe- nerler şirketinin vaziyeti mütalea 0- lunurken, yeni devirden sonra dev - letin girişeceği ve asgari seyrü sefer emniyetinin cebrettiği zaruri mas- rafların ne olacağını da dü;ümı;ok lâzım gelir. Devlet, şirketin bir t:ı_l': lüt I ön Emebl & bu seyrü sefer emniyeti tesisleri için mühim tahsisatlar verecektir. Esasen gene sabit olmuş bir hakikattir kı umumi menfaate temas eden bütün lanlarla, umumi menfaat pr p rine uyan hiç bir elbirliğini reddet - mez. Hak ve teahhüd, verirken ve alırken, titizce riayet istediğimiz ve aynı titizlikle riayet ettiğimiz düstu- rumuzdur. Fenerler imtiyazının tas- fiyesinde de bu düsturdan ayrılma - dık. Fenerler müessesesinin Türkiye sularındaki seyrü sefer işlerinde va- zife ve iyeti, onun ancak devlet kamlar, senelere göre şöylece taksi edilmektedir: j işlerde, devlete intikal etmiş olanlar, derhal lehe fark göstermiş, hem haz- nenin, hem de onların idaresi ile alâ- kalr olanların faydasına bir seyir almıştır. Fenerler işi de büyük bir ıslâha muhtaçtır: Bu ıslâh dahi osmanlı imtiyazlarınm sömürme zihniyeti ile telif ol dı: O da huri- yet hükümetinin halkçı eline geçmek tarafından ve yalnız umumi menfa- diz pPullükual Rorhanya balkan antantına ve küçük antanta sadık Bükreş, 4 (A.A.) — Hariciye nazırı Micesco bu akşam gaze- tecilere harici siyaset hakkında beyanatta bulunmuştur. Hariciye nazırı Romanyanın, müttefiklerine sadık bulundu- ğunu ve dış politikanın iç politika tesirlerinden tamamiyle müs- söylemiş ve bilhassa hükümetin Fransa, Polonya, küçük antant ve balkan antantı ile olan mu- ahedelere sadık kalacağını ehemiyetle kaydeylemiştir. Hariciye nazırı ecnebi mat- buatı Romanyanın politika hak- kırnda herhangi bir hüküm ver- meden evel bu siyaseti şuurlu bir tarzda tetkike davet eylemiştir. Yahudiler mevduatı çekiyorlar Bükreş, 4 (A.A.) — Romanya ya- hudileri hükümetin kendi aleyhlerin- de alması melhuz olan tedbirlerden ürkerek mevduatlarını çekmeye baş - lamışlardır. Bu suretle son günlerde çekilen mevduatın tutarı birkaç yüz milyon tahmin ediliyor. Yahudilerin bu hareketi memleket ekonomisini bozmak tehlikesini göstermeye baş- lamıştır. Macarca bir gazete kapatıldı Budapeşte, 4 (A-A.) — Budapeşte gazetelerinin yazdığına göre, Roman- ya hükümeti macarca çıkan ve mühim bir gündelik gazete olan Temesvari Hırlop'ı kapatmıştır. Macar gazete- leri bu haberi tefsir etmeden neşre- diyorlar. Filhakika macar gazeteleri Goga hükümetinin programı hakkın- da 24 saatten beri hiç bir şey yazma- maktadır. Gazetelerin bu itirazına Tağmen romen hükümetinin Romanyadaki ma car ekalliyetlerine karşı bu ilk hare- keti Budapeştede derin bir heyecan uyandırmıştır. Hususiyle ki Transil- vanya ve Bant'da çıkan ve büyük tirajları olan macar gazeteleri şimdi Romanyaya geçen bu vilâyetlerdeki macar kültürünün başlıca garantisini teşkil etmektedir. Bununla.beraber Milletler. Cemi- yetinin garantisi altında bulunan ve Macaristanın da himayesinde derin bir surette alâkası bulunan ekalliyet- lerin hukukunu siyanet yolunda Go- Tüzadı. Böyüe ol r. Hükümeti " ve kendi kendimizi tebrik edelim. (Sonu 7. inci sayfada) 5(,1 e Za lll 'M'I—_ dp ”A ü afkri. »&m' | İspanya'da hükiünetçi!. yukarıda resmini gördüğünüz Teruel kilisesi- ni aldıklarını bildirmektedirler. Bu husustaki haberler yedinci Parti Kamutay grupunda Başvekil ve Dr. Aras harici meseleleri izah ettiler Ankara, 4 (A.A.) — C. H. P. gru- pu bugün — 4.1.938 — öğleden sonra Trabzon saylavı Hasan Saka'- nın riyasetinde toplandı : 1 — Petrol ve benzin fiatları ve vaziyeti hakkında Kütahya saylavı Mehmed Somer'in sorduğu suallere İktisad Vekili Şakir Kesebir cevab - larını verdi. 2 — Yeni sene münasebetile Baş - vekil Celâl Bayar ve Hariciye Vekili Dr. Tevfik Rüştü Aras harici mese - leleri ve arsıulusal siyasi durumu izah ettiler. 3 — Bazı mali kanunların üzerin- de bir çok hatiblerin mütalealarına Maliye Vekili Fuad Ağralı cevabla- rını verdi. Hükü bu h lara dair verdiği izahat grupça ittifakla tas- vib olunarak müzakereye nihayet verildi. sayfamızdadır. Ankarada Hamza ile Mükremin çaldıkları eşya arasında yakalanan hırsız çetesi meğer 10 seneden beri çalışıyormuş! D N G (Yazısı 7. inci sayfada) HÜi Hik a dakitandüdn a FF L L SO | j |