5 Ocak 1938 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1
Telgraf: Ulus 1938 * 18 inci yıl « No. 5904 5 KURUŞ Başmuharrir İdare TELEFÖON Yazt 1ş. Müdürü * Ankara 1063 1062 1061 ADIMIZ ANDIMIZDIRM NURETTİN ARTAM Ingiliz edebiyatımın t şaheserlerinden biri olan —— “Şekispirden hikâyeler,, i sade ve güzel bir üslübla dilimi- ze çevirmiştir. Yeni senenin en iyi hediyesi: 400 sayfa 1 lira Japonlar Hankovu bombaladılar Kredi kooperatiflerimiz mesut neticelerini vermeğe Kredi Kooperatifleri bir senede liralık yardım yapmış, Hükümetin köy kalkınmasının bir ana unsuru olarak ele aldığı ziraf kre di kooperatifler (kredikolarda) 1937 yılı içinde büyük bir inkişaf göze garpmaktadır: Ortak sayısı yüz bine, sermaye dört milyona yaklaşmıştır. Kooperatifler ortaklarına 16 milyon lirayı geçen bir büyük para yardımın- da bulunmuşlardır. Yurdumuzda ilk kredi kooperatifi- nin kuruluş tarihi 1929 dur. 1470 sayılı | 1 kanunla zincirleme kefalet; mahdur ve mahdud olmayan mesuliyet esasına Böre köylerde, nahiyelerde ve kazalar- da zirai kredi kooperatiflerinin kürul- ması vazifesi Ziraat bankasına veril- mişti. Ziraat bankası aynı zamanda bu teşekküllere lüzım gelen krediyi te- zmin ve idare işlerini kontrol etmek va- tifesini de üzerine almıştı. Beş altı senelik bir tecrübeden son- râ, tarım kredi kooperatifleri ismini taşıyan kanunla kredi - kooperatifleri mevzuatına yeni esaslar konulunca zi- raf kredi kooperatiflerinin haya' daha verimli bir devir açılmıştır. Bil- hassa 937 de cumhuriyet Ziraat banka- sının, bu büyük mevzu üzerinde, bü - tün memleketi sevindirecek neticeler aldığı da görülmektedir. Bekiz senelik bilânçosu hükümetin ikredi kööperatirldri işın're - Yizönjrai dan tedbirlerin ne kadar muvaffak ol- duğunu anlatmaktadır. 1930 senesinde; 191 kooperatifin 20.170 ortağı vardı. 1931 de kooperatif Sayısı 341, ortak sayısı 34.070 oldu. 932 de kooperatif sayıst 590; ortak sayısı 82:733 € çıktı. 933 de 653 kooperatifte 60.585; 934 te 661 kooperatifte 63.036; 935 de 668 kooperatifte 67.333; 936 da 568 kooperatifte 61.716 ortak vardı. Şimdi 937 ye bakınız: Ortak sayısı 86.631 ve kooperatif sayısı 650... ortak başladılar kü ye — 16.159,709 sayısı yüzleri -bulmüştur. T. C. Ziraat Kooperatilerin bankasının T.K. ortaklarına — kooperatiflerine k krazları Sene 1930 1931 1932 12,508.731 1933 14.627,566 1034 16497420 1935 18.388.271 1036 17.016.351 1937 Ziraat bankasının kre İ 9.041.446 12480736 kooperatif- 16.159,709 e yaptığı yardım, daimi bir inkişaf ve artış halindedir. Kredi kooperatifleri, benüz kendi ser- mayelerile borç verecek kadar kuvvet- N bir bünyeye sahib olmadıklarından Ziraat bankası, lüzumu halinde bu yardımı daima artıracaktır. Kooperatiflerin, ortaklarına yaptığı borç vermelerin inkişaf seyri de çok enteresandır. 1037 senesinde görülen artma, bu müesseselerin köylünün en büyük düşmanı olanı faizcilerin ve spe- külatörlerle yaptığı mücadelenin ba- şarı derecesini anlatıyot. Ziraat bankası; köyün bünyesine girmiş olan bu teşkilâtın günün ihti yaçlarma ve zaruretlerine göre cihaz- lanarak inkişafını temin için yeni ted- birler almaktadır. * r_ĞÜNDELİK "; Mesud bir tasfiye 77 sene evel 25 sene için alınmış olan ve osmanlı imparatorluğu hü- kümetleri tarafından, muhtelif mu- kavelelerle, umumi menfaat zararı - na 1949 şenesine kadar uzalılmış o - lan Fenerler imtiyazı, mukavı İ le maddelerinden birinin verdiği |hakka istinaden, cumhuriyet hükü - Yeni kanun çıkınca, bazı koopera- | meti idaresine intikal etmiş bulun- tifler yeni kanuna intibak etmedikleri için tasfiye edilmişlerdir. Diğer taraf- tan bünye itibarile zayıf olan koopera- tifler, diğer kooperatiflerle birzleşme #uretile ıslah edilmişlerdir. 1936 senesinde ortak sayısında gö- rülen azalmanın sebebi de 2836 sayılı | Türk kanunla alâkalıdır. Tasfiye olunan kooperatiflerdeki ortakların ve diğer taraftan yeni mevzuata göre ortaklık vasıfların; haiz olmayan kimselerin kooperatifle olan alâkaları kesilmiş- tir. 1937 de yeni ihtiyaçlara göre orga- nize edilmiş olan kooperatiflerin or - tak sayısında da büyük ve şuurlu bi: artış göze çarpıyor. Genişliyen iş hacmi Artan ortak sayısı İle beraber, iş hacmi de genişlemiştir. Sermaye dai- ma artmaktadır. 1936 da kredi koope- ratiflerinin ihtiyat sermayesi 123.074 tahsil edilmiş sermayesi 791.309 lira |- di. Bu mikdarlar, 937 ye kadar şu seyri takib etmiştir: Tahsis BSeneler — İhtiyat sermaye edilmiş sermaye 1481 248456 AMDAZL 812209 1839 536 31 1072284 L Tis d0 2.S21.568 2009948 3.397.099 3.828.613 21441694 2331449 Kredi kooperatiflerinin tahsil edil- miş sermayeleri mühim bir mikdarı bulmuştur. 2.5 milyon liraya yakın bir sermaye toplanmıştır. İhtiyat serma- yelerinde görülen artma, kooperatifle- rin istikbalinin ne kadar garantilen- miş olduğunu gösteriyor. Buğgün bir milyon lirayı bulmuş olan ihtiyat pa- rasının artması için birçok kaynaklar bulunmuştur. Büyük yardımlar : Kooperatiflerin ortaklarına yapmış olduğu yardımlar ; bilhassa son sene i- ginde 12 buçuk milyon İira gibi çok Yüksek bir mikdarı bulmuştur. Bu ra- kamlar, venelere göre şöylece taksim edilmektedir: maktadır. İlk nutkunda “mutlak is- tiklâlini temin, sosyal ve siyasal bün- yesine aid inkılâblarını ikmal ve bu bakımlardan bugün dünyada pek az memlekele nasib olan istikrar ve emniyet durumunu tesis etmiş olan iye, Lozan'da yırttığı kapitü- lâsyonların türk topraklarına dalmış son meşum izini de kökünden söküp Almak,, istediğini vâdeden Celâl Bayar hükümetinin bu muvaffakiye- Hini tebrik ederiz. Fenerler imtiyazı, osmanlı impa - ratorluğunun en kötü miraslarından |idi. Milli denizlerde seyrü seferi ko- laylaştırmak gibi bir vazife görecek |olan Fenerler, ilk günden beri, sade, | |yabancı ve yerli bir takım menfaat- İlerin, halk ve hazne aleyhine doyu- |rulmasına yaramıştır. Yalnız şu ra -| dikkat ediniz: İmparatorlu- TAYYARELER 70 DEN FAZLA BOMBA ATTILAR Halk dehşet içinde kaldı büyük yangınlar çıktı Çin tayyareleri japonları takib ediyor Londra, 4 (Husust) — Şanghaydaki muhtelif " kay- naklardan alınan Şanghay tayyare meydanından hareket ederek Hankovu bombardıman etmişlerdir. Tayyareler Hankov tayyare meydanına 77 boml yangın çıkmıştır. Yükselen muazzam alev sütunları şe- hirde her taraftan İlk tehlike düdüğünü duyan halk dehşet içinde sı- ğinaklara ve mahz. mıştır. Saat 1.15 de japon tayyareleri görüldüğü zaman tehir tamamiyle boşalmış bir manzara almıştır. Japor, | tayyareleri bundan fakat hiç bir netice elde edememişlerdir. Hava meydanının beml çinli İşçilerden olmak üzere 3 kişi ölmüş ve 16 kişi ya- talanmıştır. Bombardıman Çin'deki japon istilâ hareketi « ni ve muhtelif yerlere yapılan ihraçlarla mu - kabil taarruzla. rt gösterir harta haberlere göre, 40 japon tayyaresi ba atmışlardır. Burada müthiş bir görülmüştür. enlere sığınmıştır. Her taraf boşal- sonra tersancye de taarruz etmişler manı esnasada hepsi de esnasında — tayyareler çok yüksekten uçmuşlardır. Tayyarelere tek başına hücum eden bir Çin tayya- resi alevler içinde yere düşmüştür. Royter muhabirinin verdiği malü- mata göre, Yangtze nehrinde demirli | bulunan ingiliz topçekerlerinin mü- rettebatı bugün Hankov'u bombardı- (Sonu 5. öncü sayfada) Boutniyuramı diyz pulitikusli Romanya balkan antantına ve küçük antanta sadık Bükreş, 4 (A.A.) — Hariciye nazırı Micesco bu akşam gaze- tecilere harici siyaset hakkında beyanatta bulunmuştur. Hariciye nazırı Romanyanın, müttefiklerine sadık bulundu- ğunu ve dış politikanm iç politika tesirlerinden tamamiyle müs- takil olarak inkişaf edeceğini söylemiş ve bilhassa hükümetin Fransa, Polonya, küçük antant ve balkan antantı ile olan mu- ahedelere sadık kalacağını ehemiyetle kaydeylemiştir. üi Singapurd manevralar Singapur, 4 (A.A.) — Bu ayın s0- nunda burada büyük manevralar yapt- lacaktır, Bu manevralara on bin kişinin iştirâk edeceği haber alınmaktadır. Şimdiye kadar ingilizler bu tamtakada mamışlardı. hesabına idare edilmesini gerek - tirmiştir. Fenerler, seyrü sefer da- ğun bu idartden aldığı 850 bin lira- lık bir avans için, 2 milyon 880 küsur bin lira ödeni » | Bir yarı - sömürge devletle muka - vele yaparken, yabancı sermayenin bir zihniyetle hareket edegel - | malümdur. Cumhuriyet idaresi, dışarı ile kendi münasebetlerini tan. zim ederken, evvelâ bu zihniyeti, sonra da bu zihniyete istinad eden imtiyaz istismarlarını tasfiye etmek için mücadele etmiştir. Türkiye ile herhangi bir iş konuşulurken, dürüst İhesablara dayanmak ve ona karşı teahhütlerini dürüst — surette yerine getirmek zaruretinde bu gün hiç | kimsenin şübhesi kalmamıştır. Cum. huriyet rejimi, bu esaslara sadık ka- lanlarla, umumi menfaat pronsiple- rine uyan hiç bir elbirliğini reddet - mez. Hak ve teahhüd, verirken ve alırken, titizce riayot iı(edilıııi.ı ve| aynı titizlikle riayet ettiğimiz düstu- rumuzdur. Fenerler imtiyazının tas. fiyesinde de bu düsturdan ayrılma - dık. Fenerler müessesesinin Türkiye sularındaki seyrü sefer işlerinde va- vamızla bir kül teşkil eder. Fenerler sirketi senede kendi hesabına yarım milyon liraya yakın para kazanır seyrü sefer emniyeti ihtiyaçlar rınt tatmin etmeği hiç düşünmemiş- tir: Fenersizlik yüzünden ne kadar olduğunu görmekteyiz. Fe- merler şirketinin vaziyeli mütaka o- lunurken, yeni devirden sonra dev - lotin girişeceği ve asgari seyrü sefer emniyetinin cebrettiği zaruri mat- rafların ne olacağını da düşünmek lâzım gelir. Devlet, şirketin lü tamamlamağa teşebbüs etmediği bu seyrü sefer emniyeti tesisleri için mühim tahsisatlar verecektir. Esasen Rgene sabit olmuş bir hakikattir ki umumi menfaate temas eden bütün işlerde, devlete intikal etmiş - olanlar, derhal lehe fark göstermiş, hııl hi nenin, hem de onların idaresi ile alâ kalı olanların faydasıma bir seyir almıştır. Fenerler işi de büyük bir mlâha muhtaçtır: Bu islâh dahi - osmanlı imtiyazlarının sömürme — zihniyeti ile telif olunamazdı: O da cumhuri- yet hükümetinin halkçı eline geçmek zife ve mesuliyeti, onun ancak devlet tarafından ve yalnız umumi menfa- lâzımdı. Böyle olmuştur. Hükümeti ve kendi kendimizi tebrik edelim, bu kadar büyük hiç bir manevra yap - | Hariciye nazırı ecnebi mat- buatı Romanyanın politika hak. kında herhangi bir hüküm ver. meden evel bu siyaseti şuurlu bir tarzda tetkike davet eylemiştir. Yahudiler mevduatı çekiyorlar Bükreş, 4 (A.A.) — Romanya ya- hudileri hükümetin kendi aleyhlerin. de alması melhuz olan — tedbhirlerden | ürkerek mevduatların: çekmeye baş - lamışlardır. Bu suretle son günlerde gekilen mevduatın tutarı birkaç yüz milyon tahmin ediliyor. Yahudilerin bu hareketi memleket ekonomisini | bozmak tehlikesini göstermeye — baş- lamıştır. Macarca bir gazete kapatıldı Budapeşte, 4 (AA.) — Budapeşte gazetelerinin yazdığına göre, Roman- ya hükümeti macarca çıkan ve mühim bir gündelik gazete olan Temesvari Hitlop'ı kapatmıştır. Macar — gazete- Ispanya'da hükümctçi!e. yukarıda resmini gördüğünüz Teruel kilisesi- Kai —94 Miısır Kıralı Faruk askeri teftiş ederken Mısırda senato yeni kabineden memnun değil (Yazısı 7. inci sayfada) Parti Kamutay grupunda Bı;vekll_vîbr. Aras harici meseleleri Izah ettiler Ankara, 4 (ALA.) — C. H. P, gru- pu bugün — 4.1.938 — öğleden sonra Trabzon saylavı Hasan Saka'e nın riyasetinde toplandı : 1 — Petrol ve benzin fiatları ve vaziyeti hakkında Kütahya saylavı Mehmed Somer'in sorduğu suallere İktisad Vekili Şakir Kesebir cevab - larını verdi. 2 — Yeni sene münasebetile Buş « vekil Celâl Bayar ve Hariciye Vekili Dr. Tevfik Rüştü Aras harici mese - leleri ve arsmulusal siyasi durumu izah ettiler. 3 — Bazı mali kanunların üzerin- de bir çok hatiblerin mütalealarına Maliye Vekili Fuad Ağralı cevabla. Fını veri Hükümetimizn - bu hususlara dair verdiği izahat grupça — ittifakla tas- vib olunarak müzakereye nihayet Bu husustaki haberler yedinci sayfamızdadır. Ankarada verildi. yakalanan hırsız çetesi meğer 10 leri bu haberi tefsir etmeden neşre- diyorlar. Filhakika macar gazeteleri Goga hükümetinin programı hakkın- da 24 gaatten beri hiç bir şey yazma- maktadır. | Gazetelerin bu itirarma — rağmen romer, hükümetinin Romanyadaki ma car ekalliyetlerine karşı bu ilk hare- | keti Budapeştede derin bir heyecan uyandırmıştır. Hususiyle ki Transil- | vanya ve Bant'da çıkan ve büyük tirajları olan macar gazeteleri şimdi Romanyaya geçen bu vilâyetlerdeki macar kültürünün başlıca garantisini teşkil etmektedir. Bununla beraber Milletler Cemi- yetinin garantisi altında bulunan ve Macaristanın da bimayesinde derin bir surette alâkası bulunan ekalliyet- lerin hukukunu siyanet yolunda Go- (Sonu 7. inci sayfada) Hamza ile Mükremin çaldıkları eşya arasında 'seneden beri çalışıyormuş! . (Yazısı 7. inci sayfada)
