19 Mayıs 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

LEK Bana Kalırsa.. Dahiliye Vekâleti, Matbuat Umum Müdürlüğü ifadesile muharrirlere ve hikâyecilere bir tamim maktubu gön. derdi. Bu mektupt t hall okumak ihtiyacını tatmin için bugün- kü terbiye ve telâkkilere müuvazi gi- den, fakat halkı yadırgandırmıyan hikâyeler yazdırmaktır. Bu tamimden bir tane de bana geldi. Geçenlerde bir kariin halka o. kuma zevki nasıl verileceğine — dair bana- göndermiş olduğu bir mektup- tan bahsetmek için yazdığım — bir bentte çok okunduğau görülen âşık Garip, Köroğlu, Nasrettin Hoca ve - emsali masalları halka okutan âmil- ler gözönünde tutularak eser yazılır. sa halkım okuması ihtimali çok oldu- ğundan bahsetmiştim. Matbuat U- mum Müdürlüğünün yukarda bahset. tiğim mektubu bunun üstüne — bir tevarüt gibi oldu. Dahiliye Vekâletinin bu işte, mu- harrirlerden istediği şudur: (Tamim- den alryorum) : “Gerek köylerde, gerek kasabalar. daki geniş halk yığınlarmın okuma ihtiyacmı karşılamak ve bu vasıta ile onlarm milli ve kültürel terbiyeleri ü. zerinde mülessir olmak ve telkin ya- pıldığı hissini vermeden okuyanı se. vindire, acındıra tesir altma almak maksadile yeni halk hikâyeleri ve romanları yazdırmak.., Ölümden Kurtulan Londrada İngiliz İmparatorluğu için Gizli Toplantılar .| $ Londra, 18 (A.A.) — İmparatorluük konferansındaki dominyon mu- | $ rahhas heyetlerinin reisleri bu sabah toplanmışlardır. Toplantının 4 il ü tutul a rağmen halk, dominyonların baş. vekillerile Hindistan murahhasının dominyonların bayrağını taşıyan lüks otomobllk"le saat 10 da Başvekâlet binasının önüne geldiklerini görmüştür. Murahhaslar, öğle a amanı ayrılmışlardır. İçtima esnasmda takip edilecek usul ve konferans mesaisinin tan- zimi meselelerinin mevzuubahis edildiği öğrenilmiştir. Hindistan ve dominyon murahhas heyetleri şeflerinin ilk resmi iİç- timar yarın akşam akdedilecektir. ... Arnavut İsyanı Dün Bastırıldı Tiran, 18 (A.A.) — Hükümet kuvvetleri, büyük bir mukavemetle karşılaşmadan halkın alkışları arasında, isyan çıkan Tepedelen ve Ergeri kasabalarma girmişlerdir. Haber verildiğine göre, Ethem Totonun İsyan çı- bkarma teşebbüsü o havalideki kasabalar ahalisini gafil avlamış ve halk işi- |sPcmyc:ıdcı Yeni Kabine ı | Bilbao çocukları Dün İşe Başladı . Yeni Hükümet afer Teminine Çalısacak hotı. N 18 (TAN) — Yeni İspanya hükü- / 8rin'in riyaseti altında teşekkül etmiş l!e h.'l"m!h'r Başvekil Maliye, İktısat ve N“""Mdnrmı deruhte etmiştir. Harici- M e“'ı"ı'“ll'!ye-tı;ılerele—n Giral gelmiştir. h!üh.q Ya sosyalist Pietro, Adliyeye Bask M—nnd“l İruju, Dahiliyeye sosyalist Zo. f ve Sıhhiyeye komünist İribe Nafıa l“'ıı:h Cümhuriyet İttihadından Los 'iln 1 Muavenete Katalonya solcuların: ı“lhıdı getirilmiştir. Kabineye umumi iş 'IG Milli İş Konfederasyonu iştirak et vekil Madrit Üniversitesinde bi« ol”ll m“ “hhı—e"“"dır iktısadi ve mali meselelerde h!lk kütle “mmet neşrettiği beyannamede, ilk işinin &e hunm *rini zafere götürmek ve bütün cepheler- au'mık oldı dayı birleştirmek, iktisadi faaliyeti canlan- h bir U söylemiştir. Yeni kabine daha faz- Y'—'ni hü Onseyi makamındadır. y €t her şeyden evvel bu âris sefirini değiştirmiş L'“'in “blh M. Blüm ve M: H. RI Şmüştür CEPHEIERINDE SON VAZIYET Başk &, 3“ Sephesinde âsiler ilerlemekte- Phed,ekı Amorebieta âsiler cephe h“'BZAI olunmuştur. Şehir bi ”*i). d“ı ballş*#dır Asiler bu $ka mevknerl işgal Çok hir - dı"n?”hnht!kn y s.uıeri.u ir "eru Milisiki Üütia ettiğini bil- h%et tnyyıreal daha Fran- M inmiye mecbur olmuş Sis yüzünden ileri gel- to tınîŞla.ı'dn- Tayyareler %. da muhafaza altın - G Tz TORPTTOSU NASIL n YARALANDI % Harıkta İngiliz torpidosu T%ulenm I tetkik olunmakta - © vukubulduğunu gös- SY görülmemiştir. Hâdise Mşimn sebebiyet verdi bul orpidonun ocak daire- han i iki ölü denizci merasim '“k“h hmüiın * Madrid cephesinde Sürmektedir. Valância'- tu.. bıl"'*'l'—llmnı sırasında ölen 30 Yhüştu,- ğ xşm:mdahele komitesi ya- & MR döğüşen iki taraf üt v"'“ttn bulunarak harbı ti Çalışacaktır. h.hybl tayya p"kî&rma iltica eden İs- d'lı Telerinin iadesi İtalya ta H“beşîsiandu ü İtalyan ,_% s'e"llekeı:ılıgı (A A—) — Gazete haber- hld beşistanın payitahtınım nıı.wm Djimma veyahut Des- Ad"lhq €Si ihtimali vardır. İkl.ım oehn "hırıgeıme'n ktedl, Ü e"&rlm:de digel' bazı şehirlerin M eğiştirileceği ilâve o- ı400 metre yüksekli. Gondm- sehrinin 1800 Üdürü B. Mustafa Nu- İltı.nbulahm. İngiliz Habana vapurunun güvertesinde Bilba- odan hicret eden günahsiz İspanyol çocukla- rından kalabalık bir küme.. Sofyada Kabine Buhranı Sofya, 18 (TAN) — Bulgar kabi- neşinde Ticaret nazırının istifası do- layrttla hÂâsıl olan Kİ ea kavinede esaslı değişikliklere yol a. çacağı ve bazı nazırlarla beraber Har biye Nazırının da değişeceği söylen- mektedir. sişmnear Lindberg Yarışına Amerika Girmiyor Nevyork, 18 (TAN) — Lindbergin J Atlas Okyanosunu geçmesinin onun cu yıldönümü münasebetile Fransa tarafından Avrupa ile Amerika ara. sında bir hava yarış! tertip edilmiş, buna Amerikanın da iştiraki istenil. mişti. Fakat Amerika hükümeti, bu yarışı, bir kaza vukuunda halkm tay., yareciliğe karşı itimadını kıracak ma hiyette görmüş olduğundan buna iş. tirak etmemiye karar vermiştir. KÜÇÜK HARİCİ HABERLER vusturyada 1914 doğum. lular sonbaharda as- kare alınacaktır. e« S ofya şehrinin plânı Al- man — mimarlarından profesör Musman tarafından hazırlanmaktadır. © Y ugoslavyada bir tren ka- zası neticesinde üç kiş! ölmüş, otuz kişi yaralanmıştır. omanya prenslerinden Bibesko resmi bir vazi. fe ile Bükreşten Paris ve Lon- draya hareket etmiştir. e enubi Fransada ziraat işçileri grev ilân etmiş- lerdir. Belgrat, 18 (TAN) Buradaki Ar- navutluk mümessili demiştir ki: “Brgeri kasabasında çıkan isyan birçok ecnebi gazetelerinin iddia et- tikleri gibi, peçenin kaldırılması yü. zünden Müslüman ahalinin yaptığı bir hareket değildir. Çünkü Ergeri civarında Müslüman pekazdır. Ora a- halisi daha ziyade katoliktitr. Ergeri yaşlı ve mütekait memurların çekil- dikleri bir istirahat kasahasıdır. Isyanı çıkaran Etem Toto vaktiyle Nazırdı. Nazırlık makamımı kayhbetti- ği için hırsını yenememiş ve böyle bir harekete teşebbüs etmiştitr. Bu adam ayni zamanda dışarıdan komünist yar dımı da görmüştür. İsyan hareketi- akn, liKk anlarla kısa dâ OiSâ Lir Mü- vaffakıyet elde etmesi Ergin kasa - basında birkaç jandarmadan başka hükümeti temsil eden kimsenin bulun mayışından ileri gelmiştir. Şu anda is yan bastırlmış ve her şey tabil sü- künetine dönmüş bulunmaktadır. MUSOLİNİ VE KOMÜNİZM Londra, 18 (A.A.) — Daliy Herald gazetesi, Arnavutluk isyanı münase - betile, Mussolinin komünistliğe karşı koymak için yeni sergüzeşte atılaca- ğinı ve Kral Zoguyu, komünizme kar- şı tedbirler alması için harekete ge- tireceğini sanmaktadır,. MISIR KRALI Paris, 18 (A.A.) — Bir aydanberi burada bulunmakta olan Mısır Kralı Fımık ile ailesi Londraya hareket et. en kurşun seslerinin Delvina'dan ecnebi memleketlerine giden Toto'yu F&yl için atılan silâhlardan ileri geldiğini sanmışlardır. Mr. Baldwin Demokrasiyi üdafaa Ediyor Londra, 18 (TAN) — İngiliz Baş- vekili Mister Baldvin, bugün Albut Hall'de bir nutuk söyliyerek beynel- milel vazivetten de bahsetmis — ve demiştir ki: “— Bugün Avrupa ne harp halin. de, ne de sulh halinde sayılabilir. Av- rupa daha doğrusu bir durgunluk ge- çirmektedir. Ne tuhaf ki, bir çok a- kıllr adamlar harbi, çok şerefli bir şey sanarak takdis ediyorlar. Biz bu sahte ilâhlara karşı daima mukayve. met edeceğiz ve İmparatorluğumuz yaşadıkça bu vazifeden geri kalmıya- cağız. Bizim gayemiz demokrasi ha- vası içinde yaşamak ve daima serbest nefes almaktır. Bazıları, insanların kardeşliği esasını cinnet ve hama- kat sayıyorlar. Asıl cinnet ve hama. kat bunlardadır. Bizim nesil gibi ge- lecek nesil de demokrasiyi müdafaa etmek vazifesi ile karşılaşacak gibi görünüyor. Gelecek nesilin bu vazife ile karşılaştığı zaman vazifesini ilga edeceğine inanıyorum.,, “Bu hikâyelerin ilk serisi on eser- den mürekkep olacaktır ve bunların isimleri şunlardır: Aşık Garip, Kör- oğlu, Ferhatla Şirin, Leylâ ile Mec. nun, Yedi Alimler, Tahirle Zühre, Ar. € |7t ile Kanber, Şahmeran, Kerem ile Asli, Nasrettin Hoca.,, Vekâlet maksadımı daha açık an- latmak için sinemalardaki (Miky Mavs)u misal olarak gösterip, nasıl halk bunu tuttuğu için onun her men. kıbesi rağbet buluyorsa yukarda ismi geçen eserlerin kahramanlarıma da bugünkü telâkkilere göre halka aşı- lamak istenen çeşnide yeni maceralar yaşatacak eserler yazılması, onların fazla okunmasına vesile vereceğini nevama telkin ediyor. Gerçi, romancı değilim. Fakat an iki senedir, hiç fasıla vermeden bil- hassa halk tabakasile yazı mü Bu telkin ve tahmin tamamile psiko- lojik ve müsbettir ve bu yolda gidi. lerek yazılan eserlerin halk ve köy. lü tarafmdan herhangi roman ve hi« kâyelerden çok daha fazla okunmak şansı vardır. Esasen tamimde adı ge- çen ve kim bilir kaç yıldanberi halk elinde dolaşan Aşık Garip ve emsali hikâyelerin ilk orijinallerine her de. virde birtakım ilâveler, nazireler de yapılmıştır.. Meselâ: Nasrettin Hoca fıkraları diye bugün piyasada dola- şan fıkralarım büyük bir kısmı son- radan merhumun ağızımdan söylen - miş, yahut arapça veya farsça, hattâ frenkçe eserlerden çevrilerek Hocaya mal edilmiştir. Böyle olmakla bera- ber bu ekleme fıkralar da Nasrettin Cenevrenın Mukadderatı ve istikbal * talya . Habeş — harbinden I sonra İs; meselesi de Milletler Cemiyetinin istikbali ile yakından alâkadar olmağa vesile teşkil etti. Habeş Harbi sırasında bir aralık Milletler Cemiyetinin nü- fuzu şahikalara yükseliyormuş gi- bi göründü ise de çok geçmeden bu nüfuz sarsılmış ve Milletler Cemi- yetini ıslah etmek lâzım geldiği an. laşılmıştı. İspanya harbi ise dahili mahi - yette kalmıyarak İspanya topra - gında dövüşülen umumi bir harp şeklini aldıktan sonra, dünyada sul hü sağlamlamak ve her şeyden ön- ce tecavüze karşı gelmek vazifesi. le mükellef olan Milletler Cemiye- tinin nüfuzu ağır bir darbe daha yemiş ve cemiyetin mukadderatını yeniden mevzuubahis etmek lüzu - mu kendini bir kere daha göster- poşiti. Bugün Milletler Cemiyeti mev. zuu üzerinde muhtelif devletler ta- rafından muhtelif düşünceler ileri sürülmektedir. Avrupa devletleri i- çinde kuvvetli bir cemiyete taraf- tar olanlar, bu cemiyetin her teca. vuuımşıınuhırmdblrılıpbu tedbirleri kararlaştırmasını istiyen- ler vardır. Sovyet Rusya ile Fran- sa bu devletler arasında sayılıyor- lar. Fakat cemiyetin bu kuvvet ve YAZAN: ÖMER a44 RİIZA DOĞRUL kudreti ihraz etmesi için onun ci. hanşümul olması lâzım geldiği der- hal kendini gösteriyor ve bugün cemiyet haricinde bulunan Alman- Ya, Amerika ve Japonya devletle- rini cemiyetin sinesine almak ihti. yacı kendini hissettiriyor. Çünkü ancak bu sayede cemiyet cihanşü- mul bir nüfuz sahibi olur. İngilte- Tenin de bu fikirde olduğu göze çarpmaktadır. Fakat Milletler Cemiyeti cihan- şümul olmakla nüfuz ve kudret sa- hibi olmaz. Çünkü evvelce cemiye- te mensup olduğu halde bugün ce- miyet haricinde bulunan Japonya ile Almanyanm, cemiyeti kuvvet - lendirmek lehinde olmadıkları an. laşılıyor. Cemiyetin kuvvetlenmesi -bu devletlerin genişleme siyasetine uygun gelmez. Çünkü cemiyet için- de bulunan bazı devletler de, cemi- yet misakımdan zecri tedbirlerin a- tılmasını istiyenler vardır. Ve İtal. ya bu devletlerin başındadır. Amerika ise, cemiyete. girmeyi katiyyen düşünmemekte, bilâkis cemiyet dışında kalmayı ve Avrü- pa işlerine katiyyen karışmamayı en muvafık hareket saymaktadır. Bu yüzden Milletler Cemiyetine cihanşümul bir mahiyet vermek ce- reyanı aksıyor ve bu hedefi tahak- kuk ettirmek imkânı zayıf kalıyor. D lğe:l::rınuı Milletler Cemi. yetini mıntakavi paktlarl takviye etmek cereyanı vardır, Dı:n dan maksat kolektif emniyeti ma- hallileştirmek, ve bir mıntakada tecavüz vukubulduğu zaman o mm- takadaki devletlerin askeri tedbir- ler alarak tecavüze karşı gelmele. rini temin etmektir. Tecavüz mm- takası haricindeki devletlerse, mali, iktısadi ve icabında askeri mahi « yette sanksiyonlar tatbiki ile mü. kellef tutulacaklardır. Bu hattı ha- rekete karşı gelen devlet bilhassa Almanyadır. Almanyada Sovyet Birliği ile teşriki mesal etmiyeceğini ileri sürmekle bu cereyanın hızmı kırmıştır. Bundan başka Milletler Cemiyeti misakmı sulh muahedelerinden a- yırarak cemiyete yeni bir hayat ver. mek, Milletler Cemiyeti misakını Kellog misakı ile uygunlaştırmak, cemiyetten çıkmayı güçleştirmek, silâhları ı.ulfmık için ciddi teşeb- büslere girişmek, konseye ve a- sambleye teşril mahiyette daha büyük salâhiyetler vermek, kon . seyi ıslah etmek, muhtelif memle- ketlerin muhtaç oldukları iptidai maddeleri alabilmeleri için tahki - kat yapmak gibi teklifler de var. Fakat cemiyetin ıslahma ve tak viyesine engel olan çok mühim me- seleler var. Bir kere Milletler Ce miyeti demokrasi esasları üzerine kürulmuştur. Faşizm ise, demok - rasi düşmanıdır. Yanj Milletler Ce- miyetinin ideallerine faşizmin ide. alleri taban tabana zıttır. Bu böyle olduğuna göre Milletler Cemiyeti- nin mukadderatını bugün İspanya- da demokrasi ile faşizm arasında vukubulan mücadelenin — sonuna bağlı görmek, yanlış olmasa ge - rektir. Belki bütün Avrupanın in- kişafları bu mücadelenin neticesi- ne bağlı bulunuyor. Milletler Ce . iyetinin kuvvetl i, veya za - yıflıçmmı. faşizmin — Avrupada kazanacağı kuvvet veya uğrayaca- ğı zâfa bakar. Bu yüzden Milletler Cemiyetinin bu sıralarda, ıslah e dilmesini, yahut — kuvvetlenmesini beklemek beyhudedir. İntikal dev. rinin neticesini beklemek lâzım gel- diği apaçıktır. H hakiki fıkraları kadark tut- muüş ve halk diline yayılmıştır. Demek istiyorum ki; halk tabaka. sımın okumakta olduğu görülen eser- Jerdeki kahramanlara bugünkü telâk- kilere uygun birtakım maceralar ya. şatan eserler yazmak, bugün — için halka yaklaşarak onlara kitap oku- ma zevkini aşılamak yolunun en kes« tirmesidir. B. FELEK Müddeiumumi Ankaraya Gidiyor Ankara, 18 (TAN) — İstanbul müddeiumumisi Bay Hikmet Onat ba zr işler hakkmda kendisinden izahat almmak üzere Vekâlet tarafından An karaya çağırılmıştır. Gazetecilere Tenzilâtlı Seyahat - Ankara, 18 (Tan muhabirinden) — Devlet demiryolları, 1 Hazirandan itibaren gazetecilere yüzde 60 tenzi- lâtlr biletler verecektir. Haftada en az bir defa intişar eden yerli veya ec nebi bir gazete veya mecmuaya sa - hip, mesul müdür, muharrir veya mu habir sıfatile mensup olanlar, kazanç getirir başka bir işle meşgul olmadık ları-takdirde yüzde 60 tenzilâtlı yeni biletlerden istifade edeceklerdir. betinde olduğum için diyebilirim ki — ; &İ H çe # D HAĞi