26 Eylül 1942 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 1

— 'TELEFON Baş M 20827 İDARE 2220€| 26 EYLÜL 1 Sahip ve Başmuharriri 942 ETEM İZZET BENİCE Bugün Dil Bayramı, On yıl önee bugün Ebedi Şef Atatür- kün Dolmabahçe Sarayında Birinci Dil Kurultayımı — top- Tamasını bu bayrama temel sayıyaruz. On yıl önce ile bugünü kar- gılaştırırsak dil çalışmaları- mizin ve dilimizin çok şey ka- zandığını görürüz, Konuşma Dil Bayramımızın Onuncu î Yılını Kutlarken.. Yazan: ETEM İZZET BENİCE | Gilimiz, yazı dilimiz bilgi dili- | miz epeyce ayıklanmış, epey- ' ce genişlemiş, epeyce yeni ve cana yakm öz kelime kazan- mıştir, Arap, Acom, Osmanlı ve frenk kelimelerinin yardımı mna sığınmadan düşündüğü- müzü düşündüğümüz gibi ya- zabilmek bu n yılın emeği bir bilgi ve yazı dili yapmak; 'Türk dünyası dili olmıya gö- türmektir. Rir gün yeryü- zündeki bütün. Türklerin bir dilde yazdıklarını, bir dilde konuştuklarını, — bir — dilde (Devaeız z l. Sü; 6 da) karşılığıdır. Çalışmalarımızın — amacı Türk dilini en geniş ölçüde Almanya Kalım Şartları 1942 Sonuna cak Neticelere Bağlıdır.. 1943 Almanya içi faa yılı olabilmelidir ki Mihver hesapları için Ölüm Kadar Alına- n taarruz değil müda- biraz düzgün ve ümitli yürümeye | başlıyabilsin. ETEM İZZET BENİCE Almanya için ölüm kalım ve bü- tün Mihver ortakları için barbin istikbaki şu iki buçuk ay içindeki ânkişaflara bağlanmıştır. | Birincikânuaun ilk haftaa için- | deki muhassala Almanyanın istik- | balini ve Mihverin istikbal kar- şamndaki umumi ve kat'i duru- | unu tesbile yarıyacaktır. Bonun içindir ki, dünkü yazı- | mizda da işaret ettiğimiz gibi Al- | ananyalın en mezik, en bayati harp ânlarını yaşadığına hükmey- | lemekte aslâ hata yoktur. Eğer, Almanya 1942 sonuna ve 1543 ilk- baharı bitimine kadar taarruzi he- | deklerini istihsal etmemiş ve mü- dalaa durumuna geçmemiş bulu- | zursa harbi kazanması şöyle dür- | sün 1543 sonbaharında mağlübiyet ve teslimiyet bayrağım bile çek- | mev besap dahilindedir. G halde, Almanya 1943 ilkbahar bilimine kadar neler yapmıya tmecburdur?. © bunları şöyle sıralamak mümkündür: | K— Sovyet Rusya tebdit ve tehlikesinden kurtulmak, ? — Asya ve Orta Şark İngiliz fmparatorluğunu yıkmak, 3 — Akdeniz hâkimiyelini ve Şimali Afrika emmniyetini ele al- anak, 4 — Japonya İle iktisadi ve sı- ai muvasala ve münakaleyi etn- miyetle temin edebilmek. Bu bedefler kolaylıkla istihsal olunabilir mi?, Almanya bu işleri başanmak iktidarında mıdır?, Bu- mu bilmiyoruz, kat'i bir şey söy- Tiyebilmek de elimizde - değildir. Fakat, kat'iyetle hükmedebiliriz ki, bu hedefler elde edilmeden muzaffer olmak için değil, harbe devam edebilimek için dahi Al- manya ve Mihver ortaklarının ta- kat ve kedreti kalmaz, Çünkü, 152 yazından itibaren İngiltere ve Amerika Almanyaya karşı fi- len barbe gireceklerdir. Almanya 8- 10 milyonluk İngilir ve Ame- Tikan birleşik ordularının taptaze daarruzi ve tecavüzi iktidacı, üs- tön ve sayısız harp — vasıtasının baş döndürücü hâkimiyeti karşı- | sında kalacaktır. Bu, bir. Alman- ya 1843 yazına kadar Sibirya, Ör- ta Asya, Uraj harp sanayli mer- kezlerinin verimi ve müttefikle- Tinin âzami yardımı ile teçhiz - lunacak ve 100 milyonluk insan kaynağından alınıp talim ve ter Biye edilecek cengüver Asya ırk- larından kurulacak bulunan yeni yeni Rus ordularının tazyik ve taarruzuna maruz kalacaktır; bu, iki, Almanya 1543 yazından itiba- ren Kafkas bölgesinden yukarıya Amerikan ve İngiliz ordularının açacağı cephenin tazyikine maruz kalacaktır; bu, üç. Almnaya 1543 yazından itibaren Şimali Afrika- dan beslenerek belki Balkanlar- da, belki Halya cenubunda açıla- cak bir cephede dövüşmek ze- runda - kalacaktır; bu, dört, Bu misaller — çoğalılabilir. — Fakat, bunların dışında ayrı ayrı sebep- ker de vardır; A — Stok harp sanayij madde- lerinin azalıması veya bitmesi, b — Açlığın, darlığm, yokluğun Avrupa topraklarmı Alman ne- | ferlerinin ayağı altından kaydır- MASI, — (Devamı Sö: 3, Bü: 9 de) Bu sabahki bazı gazetelerin mu- hayyel bir cina- yet haberi ! Bu sabahki gazetclerden Üçür- de gece Beyoğlunda cineyet olduğu dostunu yaralayıp öldü zılıma, Babuki bu sabah yaptığımız tahkikata göre, bu cinayet habe- (Devami Sa; 3, Sü: & öc) yinaşpeibenle İi Mahkemeye veri len muhtekirler Birkecide Ebüssuut caddesin- de kaynakçı Avni Yakın eskimiş bir Gtomabil astiğini 250 Kraya sattığı iddiasile milli korunma 'Tahtekalede Masırcılarda 45 numarada pekerlemeci P: kilosu 647 kuruşa sabılması icap eden kakaoları kilosunu 1300 ku- Tuştan sattığından ayni mahke- meye tevdi olunmuştur. İngiliz uçakları Kisling'e söz söyletmedi Bir parti tozahürü eosnasında Oslo şehri şiddetle bombalandı Londra, 88 (AA) — B B.C> İngilir leyyarçleri Norveç'in payir tahlı Osto'ya giddelli bir hücumda bur Turmuşlardır. Hücum, Başveki) — Ki Hng tarafından yapılmış alan bir par- #i #cembürü Grasında yapıknıştar, Kls- Brng mucunu Söylüyememiştir. İngiliz tayyareleri Cek'ya görünme- den vanmışlar, tehlike işaretleri; borm balar Ünzlvemite binasını sardığı — za- man çahınmıştır. Klaling ve yanında- anahzenlere Külea — sömdşlerdir. Bu yümden geçit resmi de — yapılamd. mıştır. Genç bir kadın zehirlendi Zincirlikuyuda Büyükdere esd- desinde 88 numarada oturan A- H Osman kbzi ve Nihat isminde bir gencin karısı 18 yaşında Hik- | met Aktuna gece yanlışlıkla ten- türdiyot içerek zehirlenmiş ve | & Çölü üzerindeki hava a Beyoğlu hastenesine kaklırılvaş- tor. Stalıngrad da muharebe şiddetini arttırıyor Almanların 200tarıkla yap- tığı hücum püskürtüldü Moskova radyosuna göre bir Alman General idaha öldürüldü Röyter A- ubabiri bildiriyor: Stalingred — muhanebesinde, aradan | bir ay geçmiş — bukunduğu gu wırada muhürebenin cereyanı beşka bi isti- | Jece kamet almeş gibi. görümüyor. “Timos | gerido aekerleri, — Velga yolu ile yenl Bövyet atalarınn gelmesi üserine gehrin içinde Alman hücarmmını: zaptetmettedirler — Yatı — Şimalti Sevyet bünküsi şimdi — Almenleri, sol arzahlarına kergi yapılan lehdide w Kabele simbk üztre şana dönmeğe Barbaros ihtifali Yarın,gündüz ve gece Barbaros türbesinde merasim yapılacak Büyük Türk Denizisi Barbama Ür Kali yarın Beşiktağia Hayretim — İe- kekksinde Amiralin — Mürbesi önünde yapılacakır. Menasime, Deniz Bandom ..ur—ummıu:yım Mürçt dep bir teburla mekdepler, kwhüwımw Marasim saat onda başlıyucak, Bar- bacos zarnanınm keyalet ve aifahinriy- le Grürlimiş ve tedhiz. edilmiş olan ei alacaklar, Deniz Bandısı İs- #kdâl Margmı çağlarkez dreğe bu er Ber beyrüği çekecdeler, — oruda bulü- man mülcmcse ve tepekküllerie belk İsfüdlül — Matçanı — bandb Re — bömber söyüyecek, bu smadı, (Jimandaki bü- ganlığı Donamma Kormutanlığı, — Bele- (Devamı Sa: 8, Sü: & de) | Tobruk'a yüz günde 4000 | ton bomba atıldı San Si ğgrerl a Hazirandanberi 60 bin tonluk 40 Mih- ver gemisi batırıldı Lonâra, 26 (A A.) — Kahirede Ba- bek- kanda gu rakamlar Wşa, ecükeni 'Yüz gün içinde “Tobruk — Yeanına | tam 4000 ton bonha atıkmıştır. Yüz günde yalımz 5 gün Tebruke H- Damı taarruze uğrammaraştır. Hadiran —ayının — bidayütindenberi 60.000 toniTütoluk —40 Mihver — gemisi Lkranda zeper görmemie — yer kalına mraştır, mecbir brekmaktadır. Sehre tâkim İki tepenin ve etrele- Şik önemde bir kanabanlır zapti e- kaklarda çarpışım Kahraman müdafi. yardım küvvetlerini yaklaştırınız- tır. Sövyet mükuvemetini 200 tonir e ve kamçunlarla nükkediler — binlerce | adeerle kuvveti bir Hücum — yaparak | Ezmek içim — Akranlırın vüki olan ü- vikiz gayreti Kati suretla t Almacıların bu şekikle İhpyekün bir (Devumı Ba: 3, Sü: 6 de) Bu hafta Kadıköy stadı yine binlerce futbol meraklısanı heye- <andan heyecana sürükliyecek ka- dar ehemmiyetli maçlara şahit e- | 'Taksimde Kristat guzinosunda AKDevası Sa; 3, Sü; 4 de) lacaktır, - SPOR— F enerbahçe,Beşiktaş veya Galatasarayla karşılaşıyor Diğer taraftan Vefalıler da İstanbul- sporu mutlaka yenmek azmindedirler Malüm olduğu üzere Galatasa- rayın Fener ve Beşiklaşla karşı- Taşmamak kararının bıraklığı baş- Tuğu döldürmek için bu iki klübü- Müli Şefimizin Üçüncü Dü Kuraltayında müzakereleri takip eder lerken ahamış resimlerimden Bütün Memleket Dil Bayramını Kutluyor “Büyük Atat r'kün Türk Dili uğrunda harcadığı emekler boşa gitmemiştir ve aslâ boşa gitme- yecektir. Türk Dili için son anına kadar beslediği geniş ümitleri gerçekleştireceğiz.,, İSMET leNÜ Bugün Onuncu Dil Bayramı- dr. Bilindiği özere; birinci Dil Kurultayı 1922 yılının 26 eylü- ünde Ebedi Şef Atatürk'ün hu- zuründa Dolmabahçe toplanmış dül için yeni bir dev © tarihten tem or yil geçmiştir. By mutlu gün tekmil Halkev- Tinde merasimle kutlanacakur. Bu meyanda Eminönü Halkevmm- do yapılacak ölân toplentida pro- fesör, doktör Sadi Irmak tarafın- DİL KURUMU Mensupları bu sabah Atatürk'- ün kabrine bir ihtiram çelengi koydular dan dül devrimini belirten — bir konuşma yapılacak ve mütezki- ben Kemal Emin divan edebk yatından, Adnan Öğüt, Aleddin Ören Tamzimat edebiyatından, Nerimun Kurtbay, Şevket Evli- iyâzade yakın zaman edebiyatıı Gdan parçalar okuyacakları Müteskiben Zor nikth Üişen edlar piyeslerinden perde oynanacaktır . Beoşiktâş Halkevindek! taplan- tade da tarih muallimlerinden (Devamı Sa: 3, Sü: 8 ae) ve De- birer TRAMVAY Suikast Suçlularının Temyizde bu 'sabahki muhakemesı Ceza Dairesi duruşmayı evrak üzerinde icraya karar verdi ıŞÇıLERı İdıreden bekledik- lerini ve dileklerini anlatıyorlar Hayat pahaliliği * kazyısında geçlm deri çak müştüli çilerin İdareden mükiş kalabalığı u bur vatandaşları a: 3, Bü: & de) dü çalışra TeKişieli) (Deva BaşvekîTîcaret Vekilinden İzahat Aldı Ankara 26 (Telefonla)— Baş- veki aracoğlu, dün öğ- lece k seyahatinden dönen Ticaret Vekili Behçet Uzu kabul etmiş, Vekilin tetkik seya- izahöt almıştır. Kü iaşe dü- sonr Yeni Tefrikamız *Ehlisalibe karşı Kılıç Ars- lan> tefrikamizın - ikinci kıs- munı teşkil eden yeni ve canlı tarihi bir tefnikaya başlıya- cağız, Yine M. SAMİ KARA- “YEL'in kulemi ile devam ede- cek ulan bu ikinci kısımda Ehlisalibe karşı Osmanlı Türkleri nin girişmiş oldukları savaş- Tarın heyecanlı - tafsillâtimi - kuyacaksınız, Yakında: Yine | Sütunlarında... | (Devsmi Ba; 4, Süz 6 da) Ankâra 26 (Telefonlü)— 'Tem- yiz birinci ceza dairesi bu sabah Sasi 915 de Von Papene suiksst ÇERÇEVE SERÇEVE Manzara M ühtekir, istifçi, vurguncu; yâni valansız, namussuz, müukaddesatsız. zümre, bu yaz kendi kendisini bir teerit kampına sevketti. Ve o kampla yalnız kendi kendisine, kendi üâzasından ibaret kaldı. İstanbalun, sözüm ona şık, ki- 'bar ve pahalı sayfiyeleri.. Evet, muhtekir, istifçi, vurgun- Cu; yüni vatansız, namussuz ve mukaddesatsız zümre, bu yaz İs- tanbulun, sözüm ona şık, kibar ve pahalı sayfiyelerinde, — sanki bir tecrit kamıpındayınış gibi, yapa- yalnız, kendi kendisine, kendi â- zasından ibaret kaldı. Bir gazotede sütun muharrirli- Ü, yüksek bir mektepte hocalık, ecnebi bir lisede muallimlik ve 20 cilt eserin sahipliği gibi, sözüm ona kazanç ve şeref - vesileleri içinde ben bu yaz, Beylerbeyin- de, aylığı 16 Hiradan ibaret evim- de kendi zamaneye karşı müda- fan terleri dökerken, nasılsa bir gün, tek bir gün, yolum bu say- fiyelerden birisine düştü. Ne görsem iyi??? Mubhtekir, jstifçi, vurguncu; yâ- Mmaznunlarının mürafaasına Tamıştır: Riyaset makemini (Devamı Se: 3, Sö; 4 de) budur!!! NECİP FAZIL KISAKÜRER Bi valansız, namussuz ve mukad. desatsız zümre, güya devlete: — İşte ben, bütün kadromla bur radayım! Gel ve beni kçlayca topla! Der gibi, bellibaşlı bir muhit çerçevesi içinde, serbest ve mes- wt, boy göstermişti. / Sarnıçları yağmur suyu yerine, pirinç, ahırları gübre yığım adına yağ tenekesi yüklü evlerin şeni ve müstekzeh örnekleri, en uzun yılanın bile kavrıyamıyacağı şiş- kin göbeklerini hoplatarak, 50 Ji- ralık ipek gömlekler içinden rezil kıllarını fışkırtarak, güle oynaya dolaşıyorlardı. Büyük ekseriyetle en zengin katığı, kızarmış birkaç biberden ibaret şehirli sımıf 'bir ana baba hengüâmesi yaşarken, bu alçak zümre, hiç olmazsa cinayetini pe hazırlıyan — nebbaş gil dumduymaz cümbüşünün emni- yeti içindeydi. Manzara budür!!! Ve facianın bütün sebep ve neticesi bu man- zarada gömülü...