26 Eylül 1942 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 1

BAŞMUHARRİRİ: Ahmet Emin YALMAN —— YVatan Evi —— Cağaloğlu Molla Fenari Türk dil inkılâbı tarihine bir bakış YAZAN: BAHA TANSEL | | el Cumârtesi 26 EYLÜL Telefon 2M136. Telg. VATÂN 1 f 1942 Yil : 3 — Sayı: 710 Afrikadan - Röport Başmuharririmiz Ahmet Emin Yalman, Afrikadan yazıyor ŞA PP AA Paf Vî]';'îkada neler bekliyor- % $ — duk, neler bulduk... —İ— sokağı: 20 - 32 *DOĞRUYA DOĞRU - EĞRİYE EĞRİ» Türk - İngiliz — DIil Bayramı — - iktısadi aj Bugün, memleketin dört : ! HK bucağında kutlanacak İngiltere Türkiyeden 47.500.000 liralık mol alacak Bügün 2 inci sayfamızda “Fiyatı 5 Kuruş nümüdür. Türk Dil Kurumunun kararına gö- re, buğün halkevleri- ve Türk basını ve — bütün yurt, dil bayramını kutlıyacaktır. Bugün öğleden sonra halkevlerinde dil bayra- | mının törenleri yapılacak, gkşam saat 19,45 te radyoda Türk Dil Kürumu adına bir söylev ve- t v | Bugün, Birinci Türk Dili Kurultaypnın Dol- mabahçe sarayında Ebedi Şefimiz Atatürkün hu- | zurile toplanışının Onuncu — yıldönümüdür. Bü- | yük Şef, yeniden yarat tığı Türk miletinin ana inkılâpları arasında dilin de yeniden teşekki- türkçeleştir- mek hamlesini yaratmıştı. Milli Şef Ismet Inö- nünün kıymetli tatbikçiliği ile mütemadiyen te- ; kâmül eden çalışmatar, bugün çok İleri gitmiş bir haldedir. Bugün, Türk Dil Kurültayının Dol- | — tam saat 17,80 da Tepehaşı Belediye bahçesinde * mabahçe sarayında toplantısının onuncu yıldö- j > lü zaruretini sezmiş ve lisanımızı İmzalanan yeni anlaşma | * : İngilterede büyük s memnuniyet uyandırdı Lohdra, 25 (Radyo , 19.45) — İngiliz ticaret korporasycnu tara.| findan imzalanan mukaveleye - gö, re Türkiyeden İngiltereye gönd*. rilecek malların tutarı 47,500,000 | Hiraya iblâğ edilmiştir. Bu ticaret| eşyası arasında tiftik, kendir, deri, | zeytinyağı ve kuru üzüm vardır. j “Bu miktara krom madeni ile tü, | tün dahil değildir. | Yeni kontrat Britanya matbua. ti ile halkının büyük alâkasını çek, | miştir. Londra, 25 (A.A.) — Times ga zetesi 'başmakalesini Türk , İngi.| liz ticaretinin gösterdiği büyük *.n-% (Devamı: Sa. 3, Sü. 3; de) — | ( Suikastî dâvası I| Mahkümlar, bugün Temyizde mürafaala- - Gİ, Veygand | v ı rını yapacaklar | VĞ Glı G”a"n DDD D SERK Ka e | kaçmamış rarı temyiz ettikleri bildirilmişti. Yarın öğleden evvel temyizde bu || mahkümların aleni mürafaası yapı lacaktır. rilecektir. Beyoğlu Halkevi bu büyük gün şere- fine parlak bir merasim hazırlamıştır. Merasime yapılacak bir törenle başlanacaktır. VĞ AAA TT T G LAŞ X— BAA SAA OA N < Jaşe işleri hakkında ) mühim bir görüşm BAA AA KA Naf ngiltereye gitmek — İçin | Afri- y | kadan geçmek lâzım geleceği- | * hç | ni duyduğum zaman çocuk gibi se-| vinmiştim, «Oh, ne iyi, harp ortasın- | da tam bir macera seyahatl» demiş- tim: Gözümün önüne; — arslanlar, kaplanlar, yabani fil sürüleri, tim- sahlar, yılanlar, mızrakla ve okla birbirinin üstüne saldıran ve fırsat | bulurlarsa birbirini yiyen vahşi ln-ı sanlar, birbirile ebedi mücadele | ile © Başvekil, Ticaret Vekili uzun bir görüşme yaptı ve| kavga ha'nde bütün bir âlem gel-| | | | mişti, ! |den Tiöaret Veki bul ederek kend! fında uzun Adanadan hareketten iki gün son- ra, Afrikanın Atlantik sahilindeki bir limanına vardığımız zaman başımız- dan geçenleri şöyle bir yokladım: Macera tarafı sıfıra yakın bir şey... Arfrikanın göbeğinde yapılan bir se- yahatten okuyucunun beklediği he- yecanı verebilmek için uydurmaktan | başka çare yok, memleketimiz için | neden bu kadar uydurma yazı yazıl- işleri etra- | yapmıştır. e iaşe rüşme General YVeygand Bazı vilâyetlerde mahsul teslimi eylül * sonuna kadar uzatıldı Ankera, 25 (Vatan) — Ticaret Ve- | kâleti çiftçimizden alınacak mahsul |hakkındaki tahmin talimatnam |14 üncü maddesini değ maddeye Ga | Mardin, Menjsa, Izmir, ! vilâyetlerile Antalya vilây n *'k(-zl Ferik, Manavgat ve Finike ka- zaları için mahsul teslimi eylül niha- nazı dığını Afrikada dolaştıktan sonra da- ha iyi anladım. Adamlar ne yapsın- lar? Gördüklerini oldüğü gibi ıııııı-i' salar okuyucunun kafasına yerleşmiş olan şekillere uygun düşmiyecek ve| beğenilmiyecek. Ister istemez kendi | gördüklerini değil, okuyucunun inan- | dığını ve beklediğini yazmak ihtiya- | cını duymuşlar. Hem de alâka uyan- .. - & | u dırabilmek için bire on katarak... ur ı enın I sı a selı Doğru söylemek lâzım gelirse ben | Afrikada beklediklerimin tamamile İ ğ I aksini gördüm. Medeniyet dediğimiz Bir İngiliz mecmuasına göre: F Afrfka çünerinin emektar yolcular .. 25 (A.A.) — Vichy mahfil- yetine kadar uzatılır 1Z generallerinden Veygundı Görüşmede mleketin bugünkü i- o'nün kaçtığı hakkında Reu—ıaşe duürümu gözden. geçirilmiş ve ter ajansının verdiği bir haberi ya-| alınması lâzımgelen - tedbirler-. Üze- ? Ji lanlıyorlar. rönde durulmuştur. Stalingrad müdafileri kahramanca dayanıyor Almanlar Stalingradınönün- den bazı kuvvetleri çektiler Vaşington, 25 (A.A.) — Stalin-| Alman çevirme hareketini yarmak | mişlerdir. Ruslar şiddetli mücade- devekr bir istirahat anında.. Va Şey, âdeta bir köşe kapmaca oyunu- na çıkmı Vahşet âlemj şimale doğ- ça uzanmış, medeniyet cenuba kay- mış. Afrikanın şimal köşesinde Avrupa | harbinin bir serpintisi var. Fakat kı- | tanın diğer kısımları tam sulh için- de yaşıyor. Her tarafta; yüzü ırüleıı.W hoş tabiatli, şakacı insanlara, ıııl.lla.*. Kahraman Fin ordusunun Baş- komutanı Mareşal Mennerheim Finlândiya tekzip ediyor Ruslarla sulh yapılccağı haberi asılsızdır Türkiye, Mısırın yıkılma iht'malini nekadar soğukkanlılıkla karşılamışsa, Kafkasyayı Liehd;t eden tehlikeyide öyle - karşılıyor. süküna, muhitteki şartları iyileştir- mek yolunda mücadelelere rastgel- dik. Hele hayvanlarla olan münasebeti hiç sormayın. Arslan avcısı B. Salde | yi Pi y Artküüsh gödelkeda” Kenölsimi ıııtll"w Londra, 25 (A.A.) — Economist,ni biliyor. Bu memleket sadece bir | İyacağımı vadettiğim için her yer- | Sdli bir Ingiliz mecmuası, Ti'ırkıyc-'ımılmvole ile kendini üumumi harpten “ nin dış siyasetine tahsis ettiği bir| kurtarabileceğine inanmış. değildir. den geçerken civarda arslan bulunup | bulunmadığını sordum. Şu yolda ce-| vaplar aldım: ı — Buralarda öyle şey yok. Galiba | daha cenuplarda bulunuyormuş. | Benden fil yavrusu istiyen şakacı | tarkadaş hesabına da filleri soruştur- | dum. Konuştuğum adamların. bütün | Malümatı, Afrikaya dalir yazılan se- Yahat kitaplarını okuduklarından İ- baret... File en yakın bir hatıra diye fildişinden bir fil heykelciği bulabil- | dim, fakat o da Hindistan fillerinin | dişinden yapılmış... Lâgosun bir Hint- | l mağazasından satın aldım. Etraf ve civarda timsah ve yılan bulunduğunu, bunların derisinden ya- Pilip yok pahasına satılan eyya gös- | teriyor. Fakat hayvanat âlemine dair kendi gözümüzle gördüğümüz man- makalesinde diyor ki: |Türkiye 1940 yılının nazik günlerin- €«Türkiyenin hareket tarzı Ingilte-| de Ingilterenin müttefiki kalmakla rede her zaman lâyık olduğu gıbilmmte(iklcrm zaferine güvendiğini takdir edilmiştir. Fakat bu memle- | bütün dünyaya ilân etmiştir.> ketin 1939 ilkteşrininde imz: Şimdiki vyaziyetten bahseden — I1n- karşılıklı yardım muahedesile ıımuo—jzi?ız mecmuası yazısını şöyle bitiri- fikimiz olmasına rağmen harbe gir-| yor; memesinden doğan hayal sükütu ne| <Türkiye haziranda Misirin yıkıl- kadar umumi olmuşsa-harbin- çeşitli| ması ihtimalini ne kadar soğukkantı- seyrine bakmıyarak Ingilterenin müt | lıkla karşılamışsa şimdi de Kafkas- tefiki olmasına devam etmesi de o de-| yayı tehdit eden tehlike önünde ayni recee umumi bir memnunluk döğüur- | soğukkanlılığı gösteriyor. Türkiyenin mMmuştur. Bahsettiğimiz hayal snklıtu.whnrekeîi, keri hareketin gelişme ha- nun başlıca sebebi ortaşark rhu'umuîrckcu:.ı hesaba katan bir memleket ile bugünkü askeri imkânların hak-|hareketidir. Türk milletinin gerekti- la anlvşılanıuma—ıdır. 'Türkiyenin |Bi zaman yurdunu korumak için mal- dış siyaseti, Türk devletinin bütün -;zcme ve iaşe bakımından ne vaziyet- lüğünü korumak gayesini hedef Lutu-W te kalırsa ka'sm şiddetle döğüşecek yor. Türk hükümeti bu cihan har-| harpçi bir millet olduğuna şŞüphe yok- binde tarafsız kalmanın tehlike'eri- | tur.> nan | tara, Lâgos ren- Bârenk kertenkelelerin serbest serbest | dol ibaret ştır. Bun- | lar insana tamamile alışmış, insanlar da kertenkeleye bir nevi seyyar süs ©şyas; gözüyle bakmak itiyadımnı. pey- da etmiş. Yani bugünkü Afrika âlemini va- Sıflandıran sulh manzarası, İnsanla kertenkele arasındaki münasebele famamile hâkim bulunuyor... Buu barış münasebetinin haricinde | kölan bir tek hayvan var: Sivrisinek.. Sarı sıtma ve malarya mikrobunu | ftaşıyan malilük sıfatile #ivrişineğe karşı bütün Afrikada amansız bir harp açılmıştır. Seyahat — esnasında Sarı &ıtma, malarya, aşı, kinin lâkır- Oları ağızdan düşmüyor. Insanların yaşadığı, çalıştığı her! Yerin kapısına, penceresine tel geril- miş, Tayyareden inerken insanı tütsü- | (Devamı Sa. 4, Sü. 2 de) — Muhtekirler, gemi azıya aldılar Pirinç ve yağ fiyatları alabildiğine yükse'di Gıda maddelerinde görülen fiyat yüksekliği, her gün biraz daha ken- disini hissettirmektedir. Pirinç, yağ, fasulya gibi zaruri ihtiyaç maddele- rinde görülen bu yükseklik az halk kütlesini bir mahiyet almıştır. Muhtekirler, eri | piyasada — istedikl gibi oynamakta ve ihtikârla müca- | dele teşkilâtının — kontrolünü nazarı | itibara almıyarak fiyatları kara hnı'vı sada istedikleri gibi yükseltmektedir- | geliri şeye düşürecek | ler. (Devamı Sa, 3, Sü, 8 de) /—/ ı grad şimal batısında Rusların Al | ve Alman kuvvetlerini sol kanat, | ielerle man ordusunun sol kanadı üstün.|tan vurarak şimdi ikinci ayı için- | muhafaza etmektedirler. Daha ev- deki düşmaniın tank ve piyade kıtaları-| niyetini güttükleri aşikârdır. rt Stalingraddan çekmek zorunda | bıirakmıştır. Almanlar önünden geri aldıkları kuvvetleri| Stalingradin şimal batı yanına :unf yedi Alman müke dermek suretile ilerlemeğe devam | arruzunu eden maktadırlar, Rusların projelerinin| ateşinin himayesi altında yeniden ne olduğu bilinmemekle sokaklardaki — mevzilerini tazyikleri ziyadeleşmiş ve|de bulunan muhasarayı kaldırmak | vel cepheden gelen telgraflar Ti, moçenko kuvvetlerinin şimal ba. Helsinki, 25 (A.A.) — 'Finlan. daniın Sovyetler Birliğile ayrı bir sulh yapmak İstediğine dairy Bir- İtıda büyük takviyeler aldıklarını şeniden yer kazandı'ar fve Alman ilk hatlarını deldikleri, Moskova, 25 (A.A.) — Ruslar| ni, Stalingradın yükünü hnfı[]cı_: r karşılık ta | mek için cenuba doğru sarktıkla. | püskürttükten — sonra|rmr bildiriyordu. Sön alınan — ha-| çalış-| Volgadaki harp gemilerinin bâraj| berler Kızılordunun şimal batı ke, Ruslar Stalingrad simalinde Stalingrad | Rusları durdurmağa beraber | Stalingrad şimâl batısırda — İlerle. (Devamı: Sa, 8; Sü. 4 de) «» A üük t 5. susakktr mürn' 0 KUÜT KENIKYUNLDAEK KI nir. bomba, bir şehre giren askerleri görüyor hyan bir bomba, askerlerden ziya, tür. Askerler, bombaya ehemmiyet yatısrına auşen de patlıyan bir şarapnel ve mhayet karşılaştıkları parlak ve onlara vız. geliyor. Resimde taş taş üzerinde kalmamış tepeleri yırtıcı süngü siminde, biraz. ilerlediğini, 45 tank İve bu haberleri yalanlamıştır. — leşik Amerikada, İngilterede — ve başka memleketlerde geçen pazar günündenberi dolaşan bütün alariın yalan ve 5. Finlanda hükümeti su, dün akşam resmen haberler büro- bildirmiş M US sunuz. Arabanın çok yakınında pat- de, arabayı çeken beygiri ürkütmüş- verip başlarını çevirip bakmıyorlar.