24 Temmuz 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

SON POSTA Dün ve bugün deniz yarışını kazanan silâh Büyük Barbarosun : “ Büyük gemi - Büyük top,, Buz fabrikasında bir reportaj “Sanki Sahrayıkebirden Kutublara geçtim, her tarafım buz kesildi,, Karaağaçta faaliyette bulunan buz fabrikası | “Son Posta, nın deniz işleri mütehassısı yazıyor | Peki devirlerde muhtelif devletlere aid DA lar, malik oldukları kalyon ya. Di büyük yelkenlilerin adedi ile ölçülür. dü. Büyük amira) Barbarosun «Büyük Gemi . Büyük top» diye ortaya attığı na. Zariye 400 sene zarfmda kıymetini kaybet medi. Preveze rmiherebesinden başlayıp Büyük Harbe kadar devâm eden harb #ikileleri bu sözün ne kadar kuvvetli ve ne kadar yerinde söylenmiş bir hatıra olduğunu gösterdi. Yalnız arada, yeni harb silâh ve vası. | wıları keştedildikçe, büyük gemilerin kıy. metini kaybettiğini söyliyenler çok oldu. Tariten başlarsak bugüne kadar ne gi. bi silihlarım büyük gemilerle yarışa kalk. | ğını ve nihayet deltnotun heybeti ö. i Dünde bayun eğip gittiğini görürüz. > İstanbulun alınması (o sıralarında atış kayıkları icad edilmişti. Manevra kabi. ini heiz olmas için ufak çapta yapı. lan bu vasıtalar gece karanlığından veya TÜzGürdan istifade ederek düşmanın bü. Yük kalyonları üzerine salveriliyor ve lar yatalmyordu. Bu cins kayıkların yaşaması uzun sür. Medi. Büyük gemiler, yaptıkları kaçınma Manevralanı sayesinde bu vasıtalardan dular. Nihayet bu kayıklar mev. ini kaybettiler. * | nazariyesi 400 senedenberi kıymetini kaybetmedi Mi İngiliz donanmasının büyük gemilerinden #kisi seyir halinde Denizaltların, harb gemilerine karşı yegine muvaffakiyetini kaydeden bu vak'a, arhlı taraftarlarını telâşa düşür. dü. Harbin gidişatı hemen istikameti de. ğlştinmişti. Bir taraf denizaMa yapıyor, diğer taraf ta bu silâha karşı mücadeleye girişiyordu. Harb bitliği (Ozaman zırklı gene muzaffer oldu. Çünkü; Zarhılıların sürati arttı, cesa. rnetleri kofay kolay batmıyacak bale gel. diği halde denizaltı gene o sürstte, gene o körlükte idi. Bundan başka denizaltı. lara karşı ağ, dinler aletleri, sı mermi. Jeri gibi düşmanlar meydana çıktı. * Büyük Harb de bir kava silhı yadigir bıraktı. Tayyareler,.. Artık tek tayyare Xi |uçarsa zırhlılar bateyor, çehirle yanıyor, insanlar ölüyor... Hülâsa kıyamet alâ. meti, Gerçi tayyareyi de altadecek bir harb olmadı. Bir harb tecrübesi elde edileme. di. Faket yaplan tecrübeler harbden daha anormal değildir. İngiltere ve Amerikada yapılan tec. rübelerde Hüyük gemi tayyarelere karşı ye karşı kaçınmalar yapıyor. Buna rağ. fmen 1000 ihambada iki bomba büyük ge, miye isabet etmiştir. Halbuki bir gemiye günde 125 ton buz istihsal ediyor Buz fabrıkasınca İstanbuhm mevsim derdlerinden biri de buzdur. Sıcaklar bastırınca ya bulun. maz, yahud da esnaf efendimiz buz satış. larında buz gibi gitikâr yapar. Belediye her yerde buzun kilosu 100 para olduğu. mu ilân eder. Fena işini belediyeden iyi bilir. Termemetre misillü sıcaklar basım. ca, buz fiatları da yükselir. Gazeteler gene şikâyet yazılarile dolu. Bız meselesini mahallinde tetkik et. mek üzere dün Karaâğaçtaki buz fabri. kamna gittim. En sahih malümatı bura. dan edinebilirdim. Sabahleyin matbaadan çıkarken bir arkadaş: — Buz fabrikasına gir, akşama kadar çikma birader, dedi. Bu sacak tahammül edilir şey değil!... Size buz fabrikasını anlatmadan e. müdafaa atışı yapmıyor. Sadece tayyare. vel, Karaağaç müesseseleri müdürü Ser- vet İzin buz meselesine aid sorduğum su, allere verdiği cevabları nakledeyim: «— Bizim istihsal kabiliyetimiz, günde 125 «on buz istöhsaline elverişlidir. 6 mü. vellidimiz var. 4 ü eski, İkisi sonradan i. Jâve edilmiştir. Senenin üç ayında sar. fiyatın haddi azamisini yaparız. Haziran, Tarımuz, Ağustos. Temmuz en fazla büz sarfedilen aylardır. Bu üç ayın günlük sarfiyat vasatisi 988 ne nazaran 60.70 tondur. Bu miltarın 839 da artacağını tahmin ediyoruz. Birkaç senedenberi gö. rülmemiş olan buz İstihlâki ayın yirmi, sinde 100 tonu geçmiştir. Senenin üç ay. luk sarfiyat yekünu 4000 küsurdur. Geri kalan dokuz ayda 2500-3000 tondur. — Buz dolubları çıktıktan sonra buz istihsali azalmada m?. — PFrifiderlerin taammümü buz sarfi. yatının azalacığını akla getirirse de, hal. kn yaz günlerinde buzun gıdı madde. ileri üzerindeki tesirlerini tecrübe ede. rek görmesi, sarfiyatı azaltmamışlır, İs. tihsal hatti 1999 da artmak istidadım göstermiştir. A n bir görünüş dir. Bu suretle girift olan mesainin'için. den çıkardığımaz tahmini hesablara güre maddei iptidaiyesi olan Hamidiye suyu. nu bedava kullandığımızı da hesaba ka. tarak, bir kuruş masraf edilmiş oluyor; bir kilo buz bir kuruşa maloluyor; ane.k, j Hamidiye suytanun müesseseye kadar O. İlan tesisatı ve onun kontrolu masrafları. nı da maliyet hesablarına koymak lâzım gelir. İ OMalüm ya buzda ihtikâr maddesi, ayni zamanda azan bulunmuyor. Sordum: — Satış nasıl oluyor? — İstanbulda bez satışı yirmi sene raüdletle Belediyenin ârfusarına verili, miştir, Belediye, İstanbulun her tarafı, na buz tevzi etmek işıni bir müteahhide mukavele ile vermiştir. Buna mukabil de milteahhidden esaslı garantiler almıştır. Buz serbayii mohtelif mıntakalarda şe. raiti fenniyeyi haiz tesis edecekleri de, polarda yüz paraya satmaği taahhüd et. miştir, Senbayi bü işi Belediyeden münakasa suretile almış, yani bir kilo buzu her semte 645 santime nakledeceğini taahhüd lederek, rakiblerinden daha müsaid bir İlat vermiştir. Bu 645 santim serbayiin küridir. Masrafları vardır tabii, Balıkçı. İara. kumanyacılara, tavuk ihracatçıları. na yapılacak olan buz satışlarında nakli. ye ücreti olarsk 645 in yarısı tediye edi. lir. Bunlar halktan daha ucuza alırlar. Belediyenin tayin edeceği bilcümle sihhi müesseselere nakliyat bedavadır, Serbayi isimleri tesbit edilip Beledi. yeye bildirilen mahallerde buzu temine çalışırlarken gerek buzun (sıcaktan fire vermesi ve gerekse sarfiyatı ve binaena, leyh kazancı az olan yerlerde buz bulun. durmak mecburiyeti, serbayie bazı kül, fetler ve masrafler tahmil ediyor görü, müyomsa da kesif buz sarfiyat mahalleri. nin temin ettiği menisat bu masraf ve külüste göre pek Böze görünmemek lâ, gg Zira gemi yapıldıktan sonra da torpi. İki İngiliz krurozörü Mısır önlerinde 1000 mermi atılsa o gemi 99 kere balar. Çünkü denizde isabet ettirmek ihtimali Meydana gelmişti. Yapılan sulh tâ-| mu yapık. Rumlar purfl pırı) ziyalar için. Kmlerinde torpitolar o kadar muhit ka. de, sulhile imişler gibi, atıyorlardı. Harb | 100 mermide beştir. Ne ie bu mesele x0di ki hemen hemen ekseriyetle artık gemileri geceleyin, düşmana görünme, |i£ül-- Demek oluyor ki zırtıklar, bir de, pahlıların vücudüne Tözüm yoktur! Gön-İmek maksadile, ışıklarını ööndürerek | tayyareye karşı dafla atışı açımlar hava va afak gemiler, gece karanlığından İS-| yatarlar, Nitekim bu işi, son zamanlarda, |9ilâğ* zayıf bir durumda kalacak... An- de ederek zırtılılara taarruz ve anları tayyarelere görünmemek maksadile, şart zırhizlara karşı... (*) iha edecek dediler, Hattâ Fransızların | birler yapıyor. w ivme €col) yani yeni mazariyeleri de mi çıkmıştır. Onlar zırlılı yap. yarışları ecaklar, düşmanın sırhlılarına da yoktu. Fakat bu mühim baslanan kurba.| kalıyor ve dünya dersi veriyor: ei etmiyecekler, yalnız ufak gemi a — Kuvveti devletlere: Denizlere hâ. tp, çX düşman ticaret gemilerini batı. kim olmak için büyük gemilerden mü. da, ynam #ktisaden imha edecekler. 3 ui YE rekkeb filolar lâzımdır. - Japon harbi içinde torpitoların — Zayat denletlere: Denizlere hâkim zan, apon harbin Mk günleri bu |tadiğı tk srhlı yoktur. Harbin böy.| ge gezme needle çen çk e iriyeyi teyid eder gibi oldu. Bereket le, zırhlı muzafferiyod ile, bitmesi drit. müuzaifer idi, * gei Yapmanın yerinde bir hareket ol.| mişt, Denizaltı meydana geldi... Her ne |DGYOK Geni olmamız bu ufak vamtalar iyim gösterdi. kadar denizeltı, Büyük Harbe takaddüm | bisbir iş göremez P.L 905 te harb patlamıştı. Japon amirali İeden senelerde, revaç harbin baskın tarzında başlama-| değildi idiyse de 1914 de birdenbire par.) () Burunla tayyarelerin Kıymetini dü - temin maksadile. bütün torpite kw. |ladı. Vedigen ismindeki Alman denizetgi |sürmek istemiyorum. Hava, silâhemen bilhas- erile, Port Artir limamnda demirli Huk, Ebokır ve Kirest İngiliz erüvazör. “m Rus gemilerine bir gece hücu.| lerini bir günde batırmıştı. 8 nakliye gemileri, toplu seyreden ticareti gemileri üzerinde çok müessir olduklarını teslim etmek lizamdır. &i harbin müteakıb safhaları ufak | not düşmanlarını gene harekete getir. nizaliz ve ufak vasıtalar lâzımdır. Fakat)... Buz enüvellidleri yalnız buz istihsali | 2Mdır. Bu izahatlan sonra müessesenin buz hizmetini görecek şekilde şehrin muhte. | fabrikası geti Mustafa Milarla beraber, 1if yerlerinde tesis edilecek olursa mas. | fabrikaya geçtik, Çalışkan ve değerli bir ralm ve buz fiatının ucuzlaması nokta, | teknisiyen olan Mustafa Milar, soğuktan sından daha ziyade, sarfiyatın artması, |Sicağa, sicaklan soğuğa girmekten hasta. buz ihtiyacının daha kolay temini bakı. |lânmuş. Tasavvur ediniz dışarıda 36 dere. mından faydalı olur kanaatindeyim, cei hararet. Sonra Bay Mustafa nakıs 3 — Bir kilo buz, asaf insaf ederse yüz | derece soğuk yerlere giriyor. paraya satıyor. Size bunum kilosu kaça Buz imal edilen yere girdik. Yirmi beş maloluyor?... kilo gelen kalibiar mütemadiyen depoya — Bumm maliyeti Karaağaç milesse. | boşaltılıyor. Bunların bir tekinin imali kesim. ücretine dahil olarak yaptığı gibi |len fabrikaların mesaisinden ticari emtianın muhafazası için inşa edilmiş soğuk hava depolarını da soğutmak mecburiyetinde, amonyak, dolaşırken bürudet hâsıl ederek sılamurayı nakış 11 dereceye ge. tiriyor, içinde büulunon kalıblar, deniz (Devamı 14 üncü sayfada)