28 Mayıs 1942 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 12
Ahmed Rasim ve İstanbul Elli Yıl Evvelki Istanbulun Lügatı Koltuk — Komers, Kafe dö Komers — Konak halkı — Konkordiya — Kremano — Kuledibi — Kumar — Kumarbazlar — Kumru Koltuk Randevu evidir. Kibar ve süflü koltuklar olmak üzere iki sınıfı. Kibar koltuklar erkeğiyle, büyük ve küçük hanımlariyia ehli ırz gö- rünen evlerdi. Gilivrikapıda Roza- nın, Lângada Fatmanın, Demirka. pıda Karakaşın koltukları, iğrenç batakhanelerdi. Komers, Kafe dö Komers Beyoğlunun namlı gazinoların- dan biriydi. Herkes giremezdi, ce- binde en az bir mecidiye bulun- malıydı. Bu içkili yerin bir de bi- lârdo salonu vardı: Bamkote, Ka. ranbol, İtaiyan ve İspanyol oyna- uırdı. Burâya girerken, bazan, ce- be bir mandarin, bir portakal, bir elma sıkıştırılırdı. Bir miktar neş'e- lendikften sonra garson çağırılır, hesap sornlurdu! Garson başladı : — Triya, pende, deka, dö deka... — Neden? — Bir buçuk sise, alti. Bir por- takal iki, — Portakal benim. — (Mütebessim) Hayir efendim, ben getirdim, — Allah, Allah, ben getirdim. Şu karşıdaki manavdan aldım, işte bir tanesi de cebimde. — Evet efendim, ben de ikita- ne getirmiştim. Garsonun goygunculuğa başla- dığını sezmek lâzımdır, Kavga çi- karmadan parayı verip defetmeli- dir, Kafe dö Komers'in gizli ode- ları da vardır ki erbabı için (alış veriş) yerlerindendi. 22 -— Servetifünun — 2388 Yazan : Ahmed Bülend KOÇU Konak halkı Bahçede, kapıda, ahırda: At u- şağı (ispir), arabacı ve çırakları bahçıvan, bahçıvan yamağı, kapıcı. Selâmlıkta: Büyük kâhya, kü- çük kâhya, kahveci, çubuktar, ib- riktar, vekilharç. Kiler ve mutbakta; Aşçı ve yp- makları, ayvaz, kilerci. Haremde: Dadı, bacı, taya ka- dın, balâyıklar. Aile efradı: Büyük hanımlar, hanımlar, gelin hnnımlar, mabtum beyler, kerime hanımlar, damat beyler, hala ve teyze hanımlar ve kocaları ve çocukları amca ve dayı beyler, kanları ve çocuklari. Konkordiya Beyoğlunun içkili ve çalgılı ku- marhanelerinden Rulet dairesi meğ- hurdu. Buraya, ecnebi şantozlar getirilirdi. Kremano Beyoğlu'nun içkili kumarhane- lerinden. Kumareller «Bitirim yeri» derlerdi. Evsiz barksız gerserilerin toplandığı bir yerdi. Kışın sisfranga 9-10 aularından itibaren burası on- lara bir sığnak olurdu. Garsonlar da ne içersiniz falan diye .sorma yok. Su isteyince getirirler. Tâ sa- baha kadar oturanlara kimse al- dırmaz. Babaha kadar tavla, bezik, piket, barbut ve paseta oynanır, Kuledibi Galatanın kötü tanınmış semt- lerinden. Kumar Kumar oyunlarına, külhau ve kopuk ağzında Kiriz denilir. İki kısımdır, Birincisine «papel kirizi» yâni kâğıt oyunları denir; bu da pasate, maka, ve freun diye üçe ayrılır. Diğeri «tahta kirizi» dir, tavla ve envaidir. Barbut, bu iki kısmın dışında bir istisna teşkil eder, Hileli zarlartın, hile çeğitle- rine göre isimleri: gebe zar, sür- me zar, dolu zardır. Zar kullan- medaki hileler: Zar tutmak ve zar sıkmaktır. Umumi kumar ıstiiâları da şun- lardır : Posta - İçerli dışarlı - Seninki de senin benin, benimki de senin benim - Kırk parası önüne - Bo- ğuntu - Sağlam kafalık - Kafese koymak - Havar (ortak) - Paycı - Bana bakıyor - Zara bakmak - İyi- ye dolu - Kötüye dolu - Damiks kavaka (Barbut ve paseta ıstılâbı: Parası biten adam başkasından ödünç para ile oynar; kazanırsa, hem aldığı parayı verir, hem de kazancının yarısını verir, kaybe- derse, aldığı paranın tamamını borçlu kalır). - Kavança etmek - Cırıkcı (kavgacı, çınğar çıkaran) - delin alıcılar (kumarhane basan zabıta memurları), Kumarbazlar Kumar Ali, Çingene kosti, Mâ- nici Zeruhi, İlikçi Mıstık, Karaman Abdi, İğriboyun Nuri, Külhen Ahmed, Çoçorina Yorgi, Tonoz İb- rahim, Kırpık Mahmud kağıt oyun- larında en meşhur kumarbazlardı. Meşhur nâzeninlerin en nâm- lısıdır. Şarkısı bile vardır: Yüzünü görmiyeli hayli zamandır Aceb ol Kumru civan kande nihandır..
