18 Aralık 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 13
TÜRK TİYATRO Bibliyoğrafi İlânı hürriyeti müteakip san- stın Aşıkı olan bu muharrir na- muskâr ilk romanı devri istibda- dın mezalim günagünü sahneleri- nin tasvirine hasrederek «Müseb- bip»i yazmıştır. « Müsebbipf!> unvanından da istidlâl edileceği veçhile mezalim ve cinayat vak'ai müstebidanenin Müsebbip hakiki- sini irkye maksadile yazılmış olan bu milli roman hemasiyat vatan- perestane tasviratile müzeyyendir, Saffet Nezihi beyin şimdiye kadar neşredilmiş romanlarının en güzel ve en hakikisi olan bu hikâyeyi neşra vesatet ettiğimden dolayı müftahirim. Mart 1325 tabi Hissei şayıa — İbnürrefik Ahmet Nuri Hissi şayıa mütihke: 3 perde Naşiri; Halk kütüphanes 1920 - 1836 «Orhaniye matbaası» muhte- lif sahnelerde bilhassa Darülbeğayi Osmani sanatkârları tarafından yüz dafayı mütecavüz temsil edil- miştir. 1332 Mayısının yedinçi Cuma- ertesi günü ve gecesi Tepebaşı ti- yatrosunda Darülbedayi sanatkâr- iarı tarafından temşil edilmiştir. Şadi sekizinci bu kömedi de Bican efendi rolünü oynamıştır. Nuri bey çok kuvvetli bir nakildir. Bir çok vodvil ve kome- diler darülbedayide ve niuhtelif tiyatrolarda oynamıştır. Hisseli şa- yıla piyesinin sonundaki mukaddim; İbnürrefik Ahmet Nuri bey his- seli şaylayı 1326 senesinde yazmış- tır. Darülbedayi repertuvarına ks- bul edilmezden evvel müteaddit tiyatro kumpanyalarının mütead- dit aktörleri tarafından gerek is- tanbulda ve gerek vilâyatta pek çok oynanmıştır. 1331 genesi eva- hirine doğru birçok münakaşalar- dan sonra Darülbedayi repertuva- rına kabul edilip ilk defa olarak 1332 Mayısının yedinci Cumartesi günü ve gecesi Beyoğlunda Tepe- başı kışlık tiyatrosunda oDarül bedayi Osmani sanatkârları ta- vE Yazan: S Nahid BiLGA ÂN Bey rafından temsil edilmiştir. Darül- bedayi mezkür piyesi 66 defa tem- sii etmiştir. Bundan evvelki tem- siller dahi dahil hesap edildiği tak. dirde hissei şayıa yüz defadan faz- la oynanmış ve fevkalâde rağbet kazanmıştır. Hattâ Ahmet Nari beyin muarızları bile kendisini tebrik etmişlerdir. Erbabı temaşa arasında Hişgel şayiayı yirmi otuz defadan ziyade temaşa edenler vardır. İbnürrefik Ahmet Nuri bey bu piyesi Fransız muharrirlerinden Danyel Rişk (Lopre Teks) nâm iki perdelik komedyasından ikti- bas etmiş deniliyorsa da hisseli ça- yıa ile (Lopre Teke) yanyana ge- tirilince hisseli şaylanın daha par- lak renklerle bambaşka bir muhit millide yaşadığı görülür. Binaen- aleyh Ahmed Nuri bey her hangi esere istinaden bulmuş olursa ol- sun her eserinde olduğu gibi his- sei şaylayı telif ve tezyin etmiş olduğu inkâr edilemez. Bundan başka Ahmed Nuri bey Ceza kanunu, Dört çihar, Odalık vesair sarı da peyderpey tabedi- TARİHİ lecek ve bunu takip edecek piyes- te mumaileyhin temaşa aleminde- ki hayatı mufassalar neşredile- cektir. Tabı X Kadril — «Kadril» nâm oyu- nun tarifile tiyatroya dair (Şarkı risalesi) eseri. Çaprastciyan» Maa- rif nezaret celilesinin ruhsatiyle tabolunmuştur İstanbul matbaai saryan 1303. Gedikpaşn tiyatrosu aktörlerden ve bu tiyatronun bale le hocası Çaprastelyan'ın bu eseri bizde çıkan ilk dana kitabıdır Çap- rasteiyanın bir kaç tiyatro eserde vardır. Gedik paşada oynamış olan operalarınız balelerini hazılayan Çaprastoiyan aktör olarak da Ben- liyan ve Fasulyaciyanın yanında çalışmıştır. İyi bir komedi sktö- rüdür. Tercüme bir çok piyesleri vardır, Tayatro fenni — Yazan Kola- ğası Halil bey. Forma, forma çık» mıştır tiyatro ilmi hakkında malü- mat veren bizde ilk eserdir 7 for- ma çıkmıştır. Kendisi Yıldız saray tiyatrosu aktörlerindendir. Ayda — «Ayda: iamile yâdolu- nan Opirsnın tercümesidir tiyat- roya mahsus bir kıt'a olup Opira ismile yâd olunur ki, bir hâdisei tarihiyeden ibaret olarak manazırı garibe ve merakisi acibiyeyi şamil olarak çalgılar ve musiki havala- rile oynadılmakla dört fasıl ile sekiz manzara taksim olunmuştur. (İş bu tiyotro nâm risale Vezir hanında İbrahim efendinin tahtı nezaretinde bulunan şerike Saha- fiye matbaasında tab ve temsil o- lunmuştur, Sene 1291). (Bu bizde kitap halinde çıkan ilk operadır. Verdi'nin bu eseri Ka- hirede Süveyş kanalının remf küşa- dında temsil edilmiştir. Teşviki vicdan — “İtama zü- lam eden iflâh olur mu, yahut «Teşviki vicdan» eser Ahmed Muh- tar (Milli drwm beş fasıl beş perde bir taplo) tiyatro oyunu «Maarif — Lüyfen sayıfayı çevirisis — 59 — Servetifünan — 2365 ——.
