5 Haziran 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 8
Psikolojik ve karakter komedisi Muasir dramatik &anatta iki isim parlıyor: Henri Beck, Jorj-de P. Riş bunların her ikisi engeller- le dolu bir yola ışık veren iki şe- refli fener gibidirler. ve her ikisi de şu noktaya varıyorlar: ükse ve zaferleri düşünmeden saf drs- matik sanatı realize ediyorlardı. İkisi de zamanını yapmış adam- lardır. İkisi de didindiler, gonra sustular. Çünkü düşmanı kazanmış- dılar. Yani ; halkı, direktörleri ve münekkitleri kazanmışlardı. Henri Beck— Uzun münakaşala yol açan H. B. in zaferleri şunlar. dır: Havuç, Kargalar, Parisli ka- dın, Kuklalar — Muşkaralar, ( bu eser tamamile bitmemiştir. ) P. Riş'in eserleri : François in talii, Sadakatsiz Kadın, Maşuka, mâzi, İhtiyar adam. Bunlar bugün cihanşumul eser- lerdir ve bir Beck, bir P. Rişin Pek sayısız tarafdarları var. Her ikisi de şahsiyetlerini göstermek için uzun seneler, hasretmişlerdir, Beck'in diğer eserleri « darda“ napal, Zoraki çocuk ( vodvil ) ve Michel Pauper ismindeki dra- mıdır. Bek de serbest tiyatro (Thdatre libre ) vardır. Bir çok Fransiz ve ecnebi tale- be Sorbone da doktora verirken tez olarak Bek'in hayat ve eseri- ni vermişlerdir. Beck 1878 de Ko- medi Fransezde ilk defa oynanan « Kargalar» la meşhur olmuştur. Münekkidlerin ekseriyeti eseri be. yendiler. Fakat “Kargalar, sahne- de hiç tutmadı. Yirmi temsilden gonra afişden indirildi. Ondan son- ra Odeon da Antoin tarafından tekrar sahneye konuldu. Fakat ni- hayet Komedi Fransezde tekrar oynanışında şöhretini buldu. Piyesmi, komedimi, dramım ! 30 — Servetifünun — 2337 Yazan : Cahit IRGAT Evet, her şeyden evvel şiir, Iztırab şiiri. Siyah elbiseli fakir kadınlar ağlıyor, çünkü, kocaları, babaları birdenbire ölmeden önce onlara hayatın adaletaizliğini öğretme- mişlerdi. Madam Vigneron Ve Blanche, Marle, ve Judith.. İşte bunları görüyorsunuz ya, birbiri- nin içine sokuluyorlar, Fırtınada dayak yemiş kuşlar.. Onları, Teis- sier ve Bourdon'a ksrşı müdafaa planlarını kurduklarını görüyorau- nuz. Bu kanun insanları ki orada istismar etme, soymak için bulu- Dbuyorlar. Ve pek tabiiki bu istis- mar edilmege ve soyulmağa mah» küm kadınları soyüyorlar. y Denilebilir ki Beck gelecek ne- sillerin terbiyesi için çalışmıştır. Bek'in misali, büyük iddiaları olan fakat her şeye rağmen kendi- lerini tanıtamayan binlerce sau'at severlerin zafere kavuşmak için yegâne şeyin çalışmak olduğunu öğretmesidir. J. de P. Riş — P. Rişin eğer- leri; «Aşk tiyatrosu» dır. P.R. H. Bek çibisenelerce te- reddüd etti, Ve bize ondan sonra dır ki pötetik ve karakteristik e- serlerile şabsiyetini tanıttırdı. B- gerleri II Filip zamanında bir dram ve <Baş dönmesi» dir. «II Filip zamanında birdram» eseri 1878 de Odeon da temsil edildi. Eserin yapı aksanı roman- tik idi ve canlı ve armonili mıg- ralarla yazıldığı için kuvvetli bir sükse yapmış. J. de P. Riş. O za- man 20 yaşında idi. Genç şair on beş sene müddetle sahneyi terk etti ve «Her gey gül değildir», «Vanina» ismindeki meşhur şiirle- rini yazgı. «Müzi» 1897 de Odeonda tem- sil edildi ve fena bir takdimden dolayı tutulmadı. Fakat eser mu- zaffer intikamını 1902 de (Rap- haöl Duflos, Marthe Brandös) ile Komedi Eransez de kazandı ve böylece vepertuvara alındı. <Mâ- zis bir hikâye değildir. Baştan çı- karan hafif meşreb ve sevilmeğe Iâyik olmıyan bir erkeği ateşli bir hırsla asaletle seven kadınların ebedi macerasıdır, «İhtiyar adam» 1911 de «Rö- nesans o tiyatrosunda» (Oynandı. 1923 de Port Senmarten ve 1925 de Komedi Fransez de tekrarla- narak asil ve muzaffer bir talie kavuştu. Bugün akademi Fransez âzası olan P. Riş. nin eseri bütün ten- kitlere rağmen bütün engelleri de- virmiş ve kemaline ermiştir. «İhtiyar adam» ın mevzuu; kocasile oğlu arasında parçalan- mış bir anne, Âşık bir Şair, etra- fına tamir olunmaz facıalar saçan hafif akıllı bir ihtıyar.. işte ha- yatı tahlil eden bir eser ki, her ve kadar asri kalıyorma da eski Yunan trajedilerile akrabalık edi- yor. « İhtiyar adam» P. Riş in en yüksek mertebesini temsil edi- yor. Octave Mirbenu : O. Mirbean'in « Salgın» « Eski ev eğyası> «Mülâkat> isimli sosyal tandanslı birer perdelik farsları vardır. « Fena Çobanlar », « İşler İştir» ve «Ocak» ismindeki piye&- leri doğrudan dogruya insani bir lirizm içinde yazılmışlardır. «Ocak» ilk defa olarak bir çok hadiseler. den sonra Komedi Fransez de oynandı. Anatole France: A. P. da iki komedi yazmıştır. Birineisi edebi bir lisanda «Man- ken Dozye» öteki de Cratnguebil- le namında inkilâbeı bir eserdir, # Paul Bourget: « Bir Talâk > s Mülteci » « Hicran » isminde- ki eserlerinde kendi öz fikirlerini sokmuştur. Bu eserlerde personajlar her ne kadar kısa bir hayat yaşıyor- larsa da hür olarak yaşayıp izti- rap çektikleri görülüyor. Marçel Prövost: «Yarı Bakireler» muharriri, romandan mükemmel bir sahne adaptasyonu çıkardı ve pi komedi halinde Fransız tiyat- osunda temsil ettirdi. Kendini Devamı 32 inci sahifede
