5 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Server Bedi, Selâmi İzıet, Necdet n Ruştünün en güzel yazılarile en ş e fıkralarını ve haftanın en güzel kaıikatürleıini ŞAKA Mecmuasında bulabilirsiniz. Bugün çıkan sav«sı bir şaheserdir. Hararetle tavsiye ederiz umhuriyet 6043 ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul . Posta kutusu: Istanbul No 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasmı: 24299 . 24290 5 1941 Son senelerin en çok sevjüfjrire bilhassa kadınlar ve genc krşar arasnda şöhret kazanan romSra. Yazan: . DAPHNE D ü MAURIER 208 sahife, 50 kuruş, cildli 85 kuruş. AHMED HALİD KİTABEVİ REBEKA REZZAN YALMANIN TERCÜMESİ Hububat satışları Mubayaa mahalleri ve fiatlarla tanzim satışlarına dair kararlar mer'iyete girdi Ankara 4 (Telefonla) Toprak Mahsulleri Ofisinin iştigal mevzuları arasmda bulunan buğday, çavdonr, arpa ve yulaf mubayaa yerleri ile fiat ve şartlarına aid ve buğdayla çavdarın tanzim satışlarına dair kararnameler vardı. Bunların yerine kaim olmak üzere mısır ve mahlutunu da ihtiva eden ve bu hububatın mubayaa ma~ hclli, fiat ve şartlarını, tanzim satışlarını ve yapılacak muameleleri gösteren iki karar hazırlanmış, bugün mer'iyete konmustur. Mihverin Türkiye ile münasebatı Brener mülâkatında bilhassa bahis mevzuu olmuş Hitler Mussolini teması, nihaî taarruzdan evvel son mülâkatmış Berlin 4 (a.a.) Bir hususî muhabir bildiriyor: Hitler Mussolini mülâkatı Berlinde askeri vazıyet inkişafının icab ettirdıgi tabil bir hâdise olarak telâkki edilmektedir. Bu mülâkat beklenıyordu. Çünku iki dıktatörun her mülâkatı arasındaki mutad fasılalar gelip geçmisti. Münhasıran stratejik olan bu konuşma hakkında faraziyelerde bulunmak müşkuldür. Fakat Balkan teşkilâtına aid bazı meselelerin ve Türkiye ile münasebetlerın bilhassa mevzu teskil etmiş olmalan aşikâr gibi gözüküyor. Giridin işgalini takib edecek olan taarruzda İtalyan işbirlıgi gerek Süveyş mıntakasında, gerek Suriye vaziyetinde bilhassa mühim olacaktır. Her halde bu mülâkatın, kat'l ve nihal taarruza geçümeden evvel yapılan son mülâkat olduğuna şüphe yoktur. Giridden Sonra Yeni dünya harbinin gerek Atlantikte ve gerek Akdenizde en ileri siddetlerini göstereceği bir devreye dahi! oluyoruz. Giridin bayret olunacak istilâsı bu devrenin Akdeniz safhası kapısım açmıştır. avadan asker nakletmrk lıususunda Norveç seferini gölgede bırakan Girid istilâsı Mihverin muvaffakiyetile neticelenmiş olduktan sonra bu yeni dünya harbinin Akdeniz safhası pek ehemmiyetli jeni bir merhaleye yetişmiş sayılmak lâzımdır. Ötede harbin asıl talihini tajin edecek olan Atlantik meydan muharcbesi durmadan devam etmekte ve lıatta son günlerin hâdiselerine nazaran gittikçe hızlanmaktadır. Her tarafta inisiyativi elinde tutan Mihver sah, eğer imkânı varsa harbi, içinde bulunduğumuz bu 1941 senesi bitmeden nihayetlendirmek isteyor gibi gorünüyor. Atlantik miıcadelesinde Bismark zırhlısını terazinin gözüne atacak kadar fedakârhk goslermtm» maiösi bCffiCan t»suş£&~ W; şer olamaz. Hususile ufuklarm arkasında karalüsı ve gürültüsü görülüp duyulan Amerikan yardunı hakiki hamlelerile ileri atılmadan Mihverce Avrupa harb sahnelerinde yapılabilecek seylerin azamisine el atılmak istenilmesi nihayet makul ve mantıkidir. Binaenale>h önümüzdeki sayılı yaz aylarında bu harbin en şiddetli hareketlerine şahid olacağımızı kabul edebilir ve bunlan bekleyebilirizı. Girid seferi bu hareketlerin hakikaten ehemmiyetli bir baslangıtıdır. Bilhassa Akdeniz havzası bakımından. Eğer imkânı varsa harbi en esaslı safhalarında bir an önce intac etmekte menfaati ve acelesi olduğu göıüncn Almanya mücadeleyi Akdeniz daha evvel, Atlantik daha sonra diye bir sıraya ve tertibe koymuş değildir. Akdenizde havadan uçularak Girid istilâsı gibi bir teşebbüs başanldığı esnada Atlantik mücadelesi olanca şiddetile devara ediyor ve bu meyanda meselâ İrlanda şehirlerinin bombardıman edildiği görülüyor. Binaenaleyh mücadele her tarafta ayni kuvvet ve hatta mütezayid bir şiddetle ileri götürülmektedir. Girid seferinin hedefi Mısır, Süveyş. Ortaşark ve şimali Afrika olduğu halde Akdeniz muharebelerini de meselâ bundan sonra yalnız Girid sıçrama tahtasından yapılacak atlamalarla inkişaf edecek gibi bir tertib ve tasnife tâbi tutmağa imkân yoktur. Akdenizin ortasındaki büyük Girid üssünden istifade olunarak hava yolile belki doğrudan doğruya Mısır seferine yeni bir unsur ilâve edileceğini göreceğimiz gibi Mihver hesabında İngilterenin Akdeııizden çıkarılmasını hedef tutan plânın haska safhalarla da tecellisine şahid olmaklığımız asla ihtimal harieinde değildir. Yakın zamanlarda earbî Akdenizde dahi ehemmiyetli hâdiseler cereyan etmeğe başlayacağım kuvvetle tahmin etmeğe yer vardır. Bir hafta evvel Daily Telegraph gazetesinin Fas hakkında verdiği haber bu itibarla dikkate pek lâyıktı: Bu gazetenin muhabiri Fasta oldukça genis bir mıntakanın İspanyol Fasına ilâvesi ba*iis mevzuu olduğunu bildirerek bu müh'm mesele etrahnda tafsilât veriyordu. İlk defa Daily Telegraph tarafından ortaya atılan bu haberin onnan taşlama kabilinden bir tecrübe balnnu olriuçunu farzedecekler bulunabili'. Fakat Alman Fransız isbirliğinin arkasında bu nevi kombinezonlar saklı bnlunduğıınn bilenler onu bir hakikat gibi telâkki etmekte beis görmiyecek Pasifikte muharebe hazırlığı İngiltere, Siyamın müstacel benzin ihtiyacını temin ediyor Beyrutta Fransız askerî mufrezeleri inzibatı tenıine çalışıyorlar Holanda Hindistanı asker topluyor • Fransızları Almanya Vişi kabinesi Müstemlekeleri müdafaaya karar verdi Ingilizler dün Beyrut petrol depolarını tahrib ettiler Bugünkü dünya harbi tarihinde pek mühim bir rol ojnıyacak olan kat'î feA l M n aj»wtk> K n M r . i M. Ruzvelt mukavemete teşvik ediyor Cenubi Afrika Başvekill General Smuts Cenubî Afrika kuvvetleri Mısıra geliyor Habeşistanda mühim bir şehir ve 17000 esir alındı Pretoria 4 (a.a.) Cenubi Afrika kuvvetleriııin şarkî Afrikaya gönderilmelerinin yıldönümü münasebe*ile dün radyoda bir nutuk söyleyen Mareşal Smuts bu mmtakada İtalyan tehdidinin bertaraf edildiğıni ve cenubî Afrika tarihine şanlı bir fasıl daha İlâve (Arkası sahife 5 sütun 6 da Fransa lüzum görürBatavya 4 (a.a.) Hükumet 1S23 sıse Berlin bu müdafanıfını silâh altına çağırmıştır. Bir Japon gazetesi, Felemenk ayı kolaylaştıracak Hindistanına hücum etmeliyiz, diyor Tokyo 4 (a.a.) Hoşi Şimbun ve Miyako Şimbun gazeteleri, Batavyada cereyan eden İktısadî müzakereler esnalArkam «ahifa S stttan 7 de Suriyeye şimdiden Alman luristlerj ve teErnIsyenferi dufm«ş Berlin 4 (a.a.) Bir husus! muhabir bi'.dıriyor: Suriye vaziyeti şimdiye kadar büyük bir ihtiraz gosterilmekle beraber Berlin mahfıllerüd ferkalâde alâkadar etmektedir. Suriyede kargaşalıklar olduğu haberleri tekzib edilmektedir. Sonra Vişi hükumetinüı Fransız topraklannı her mütecavize karşı müdafaa etmek azmi ehemmiyetle kaydediliyor ve deniliyor ki: «Bu mütecaviz ancak İngiltere olabilir. Çünkü Mihver, sulh muahedesinin akdine kadar Fransız imparatorlu(Arkası sahife 5 sütun 5 tp GENERAL CORNWALL Meçhul bir yere Başkumandan tayin edildi Fransa, yakında İngiliz tahriklerine cevab verecekmlş Londra 4 (a.a.) Bütün gazetelerin anlattığı mesele, Suriyedir. İngiltere, Irak meselesini tasfiye etmiş olduğu için Suriyeye karşı ihtiyat tedbirlerini almıştır. Vişiden gelen haberlere göre General Weygand, bütün imparatorluğun müdafaasmı üzerine almıştır. Almanlann Suriyeye girdiklerine dair gelen haberler teeyyüd etmemiştir. Ve orada bulunan Almanlann fazla olmadıkları anlaşılıyor. Daily Mail, Suriyeye karşı hemen harekâta girişilmesine taraftardır. Çünkü Almanlann hemen buraya karşı harekâta girişeceklerine kanidir. Daily Expres, Almanlardan evvel Suriyenin işgaline taraftardır. Daily Telegraph'm verdiği malumata (Arkası sahife 5 süton 2 de) Bulgaristanın arazi talebleri Debre ve havalisi verilmezse Bulgar İtalyan dostluğu bozulacakmış AMERİKA, KAT'Î KARAR ARİFESİNDE VinantHn getirdiği teklifler Eski Yugoslav ricali askerî mahkemelere veriliyor Mısır kabinesi istifa etti Yeni hükumeti gene eski başvekil kuracak muhalifler kabineye girmiyorlar Kahire 4 (a.a.) Reuter: Mısır kabinesinde tadilât yapılmak üzeredir. Nazırlar Başvekile istifalarını vermışler ve Başvekil de Kral Faruka istifasını takdim etmiştir. Öğrenildiğine göre yeni kabine yarm ayni Başvekilin riyasetinde teşkil olunacak ve Saadî ve Veft partileri gene hükumete iştirakten imtina eyliyecek(Arkası sahife 5 sütıın 7 de Henüz malum ohnıyan bir cepheye Başkumandan tayin edilen, General Wavel'in mua\oni General Cornyvall (Yazısx 5 inct sahifede) Guya Londra? Amerika harbe girmediği Uzun bir haleti takdirde muharebe neziden sonra.*. ye nihayet vereceğini Eski Kayzer dün öl bildirmiş dü, pazartesiye sade Irak hükumeti? karmerasimle gömülecek Amerikan matbuatı gaşalıklar üzerine Doorn 4 (a.a.) Stefani ajansından: Eski Kayzer, bu sabah saat 11^0 da Harbe müdahalede örfî idare ilân etti vefat etmiştir. geç kalınmasından Almanyadan heyeder bekleniyor Kahire 4 (a.a.) İngüiz resmî tebliği: Doorn 4 (a.a.) D.N.B.: Sabık ImIrakta kıtalarımız Musulu işgal etkorkuyor paratorun tedfin merasimi pazartesi samişlerdh. Bağdadda 2 haziranda zuhur Ingilizler dün Mttsula girdiler eden ciddî kargaşalıklar üzerine Irak hükumeti dün örfî idare ilân etmiş ve asayişi iade eylemiştir. (Arkası sahife 5 sütun 5 te) Ruzveinn son kararını 10 haziranda bildirmesi muhtemel (Yaztst 5 lîict sahijede) bahı Doorn şatosunun kilisesüıdeki bahçede yapılacaktır. Müteveffanın vasiyeti mucibince merasim çok sade ve pek tnahdud miktarda zevatın iştirakile yapılacaktır. Bununla beraber Almanyadan bazı heyetlerin gelmesine intizar edilmektedir, (Arkası sahife 5 sütun 3 te Mevkuf buluaduğu haber verilen eski Yugoslav Başvekil muavini ve Bırvat lideri Dr. Maçek (Yaztst 5 inci sahifede) Birhaç söx Belediye mürebbidir Sayın Vali ve Belediye Reisine YUNUS NADİ CArkası sahife 3 sütun 5 te Bugün Girid harbine umumî bakışlar H. Emir Erkilet Bugün ikinci sahifemizide • Yazan: Emekli General Cenublu bir millet olduğumuzdan kammız fazlaca hararetlidir. Şehirlerde, kalabalık yerlerde güriiltü olur. Sivil halkın disiplinle alâkası azdır. Bu yüzden, medenî bir cemiyete yakışmıyan manzaralarla sık sık karşılaşınz. Işte size taze bir misal: Dün akşam Yüksekkaldırımdan çıkıyordum. Bir fırının öniinde bir kalabalık gördüm. Kadınlı, erkekli yüze yakm insan, daracık bir kapının önüne toplanmışlar, bağrışa çığrışa içeri girmek isteyorlardı. Yer küçük olduğundan bu işi birer birer sıra ile yapmaları lâzımdı. Nitekim bütün yaygaralara ve itişip kakışmalara rağmen, bir kişi ekmeğini alıp dışarı çıkmadan bir ikincisi içeri giremiyordu. Fırının tam karşısında da bir ecnebi kulübü vardı. Manzaraya baktım ve İstanbullu bir vatandaş Dün Ingilizler tarafından işgal edilen Musoldan bir m u a n sıfatile utandım. Şehrin temizliğinden şehirliler mes'uldür! Deriz. Sokakları elinden geldiği kadar temizle ten Belediye, ortalığı münasebetsiz yere kirletenlc cezaya çarpmak suretile bir nevi mürebbi rolü oy nar. Fakat caddeye çöp tenekesini boşaltmakla biı dükkânın önünde, bir stadyom gişesinde, bir vapui iskelesinde gördüğümüz iptidaî kabile kavgalarını andıran o çirkin manzara arasında mahiyet bakımından ne fark vardır? Evet, şehrin disiplininden de şüphesiz şehirlile mes'uldür. Bununla beraber, Belediye zabıtası b gibi yerlerde nizamı bozanlara ceza vermek suretil mürebbilik vazitesini elinden geldiği kadar başar> maya çalışmalıdır. Aksi takdirde yakışıksız olduğ nisbette halka da eziyet veren hercümerclerden bi türlü kurtulamıyacağız. N. i