4 Haziran 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

PHILIPS Her marka eski radyoları yeni Phîlips radyolarile değiştirir. Galatada Voyvoda caddesi General Han Merkez Satış Salonu 18 inci yıl sayı: 6042 umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbtıl . Posta kutusu: îstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 Hücnm etmekte ;lı mıyız ? Gencliğe Çarşamba 4 Haziran 1941 „ MECMUAda jg&uyunuz ! ıfanın bu pek şayanı ıkaleslnl bugün çıkan Tarihimizi tahrif ettiremeyiz! Darlan bilmiyorsa kendi vatandaştartna sorarah öğrensin! öğrensin ve bihin ki Türk milli müdafaası Türk milletinin kendi tinesinden fırlamış bir azim ve imamn ifadesidir. Ve bu ateş her icab eden zaman ve mekânda ayni kuvvetle parlamağa daima hazırdtr. BRENERDE Fransa ile iş birliği goruşulmuş Almanların kat'î teklifleri anlasıldı Nihayet Okyanus harbine müdahale edeceği anlaşılan Amerikan donanmasının muazzam cuzutamı: Saratoza tayyare çemisi ve köşede M. Ruzvelt askerı kıtaat J^lERIKA Ğroenlanda gönderdi Okyanus üzerinde hava devriyeleri başlıyor RuzveltVinant mülâkatından mühim karar lar çıkması muhtemel Vaşington 3 (a.a.) Ruzvelt hava üsleri kurmalan için Gıoenlanda kıtaat göndermiştir. Bu hevecanh haber, Amerikan ordusuna merısub translatlantik bombardıman tayyarelerile diğer tay . yare devriyelerinin Atlas deniz yollarında donanmanın yaptığı karakol faa« liyetini takviye etmeleri mümkün olduğu hakkında çıkan haberden bir ka$ saat sonra öğrenilmiştir. Tayyare ticaret odası reisi Aohn You. ett, Louisville'de şu beyanatta bulunmuştur: « Bombardıman tsyyarelerinden devriyeler teşkil etrcekle kafilelerin himayesi meselesi halledilmiş olur. Muayyen saatlerde hareket ederek kafile* lerin takib ettiği yollarda zikzaklı uçuşlar yapacak olan bu tayyareler deniz üssündeki en büyük korsan gemilerile denizaltılan batıracak büyüklükte bombalar taşıyabilirler • tahriklerine atfcden son b< janalındaki gaflet ve cehaletile Fransa hesabına biıe buvuk bir tezad nünıunesı vermiş olujor. Istiklâl harbimızin bellibaşlı cephelerinden biri olan ccnub lıavalimizde Fransızlan çetın harblerle millî hududlarımızdan dışarı çıkarırken biz ingiltere ile de muharib bulunuyor ve Fransa kadar İngiltereden de husumet gorüyorduk. Garb cephcmiz Loid Corc Ingilteıesinin tertibile i'eri atılan jeni düşmanlıklara sahne idi ve İngiltere Istanbulda avcu içine aldığı saray ve Babıali ile Türk mille tinin başına çoıablar örüyordu, ve işte biz bu şartlar içinde bellibaşlı İtilâf devletierile yaka paça uğraşır ve meselâ Fransızlan ccnub vilâyetlerimizden atmağa çaiışırken İngilterenin haricden dahildrn karşımıza çıkarttığı gailelere de karşı koyuyorduk. Dün toplanan Vişi J Ankara: 3 haziran Diye haykırnmtı, ve tarihinin müşkü kabinesi içtimalarına lâtla dolu cn çetin aniarında Valmy za•niral Darlan \aktile Fransız ferleri kaydetmiş olan Fransanın Türkiların Kilıkyadan çıkarılmış yede olup bitenı pck iyi anladığını, yaldevam ediyor nlnıalaıını ingiliz teşvik ve nız Fransızlara değil, butun dünyaya gostermişti. Kuhijıınd;» Fransız büyük ihtilâlinden hâlâ heyecan taşıyanlar takdir etmekte gecikmemişlerdi ki Ankaradaki Türkiye Büjük Millet Meclisi, Fransanın komansiyon meclisi ayarında bir tesekküldür. Amiral Darlan'ın İııgihereye husumet göstermek ve bu husumeti Fransız efkânnda dahi yaıalnıak üzere kullandıLondra 3 (a.a.) Hitler Mussolinı mulâkatı hakkında tefsıratta bulunan Tımes gazetesinln diplomatik muhabiri yazıyor: Muhtelıf kaynaklardan gelen haberlere gore yeni Brenner göruşmesinin başlıca mevzuu Fransız meselesi olmuştur. Hitler, istediğinin Vişi tarafmdan yapılacağına emindir, yeter ki FranYUNUS NADt sızlar isühfaf ettikleri Mussoliniye ,ta(Arkası sahife 3 sütun 6 da vizlerde bulunmağa mecbur kalmasuılar. Almanlar Suriyeye çıkmamış Londradan verilen haber teeyyüd elmedi Berlin, Suriyeye İngiliz taarruzunu bir Fransız İngiliz meselesi addediyor Parti Crupunda Dün Hariciye Vekili siyasî vaziyeti izah etti ve suallere cevab verdi "Zaptedilemez ada yoktur!,, Fransızlara karşı millî davamızın müdafaası hesabına yaptığımu savaşlar ne kadar şiddetli olursa olsun, o zaman Turk vatanından bazı parçalar daha koparmak ihtirasmı taşıyau bir kısım Fransızlar bulunmasına karşı hür ve mustakil bir nullî valan yaratmaktaki davamızın Joıts'jet ve asaletini takdir eden aklı başında diğer bir kısım Fransızlar da vardı. Bıınlar irr.paratorluğun tasfiyesindon sonra millî bir valan kurTurklerle uğraşmanın münasebetsizliğine kani bulunuyorlar ve bu yoldaki kanaatlerini matbuatta mütenıadij en ve hatta zaman zaman millet mcclislerinde alenen irhar etmekten geri durnıuyorlardı. Amiral Darian'a Fransaya şeref veren o zamanki bu kısım vatandaşlarııu hatırla>mak muvahk olur. Mareşal Göring Girid muhariblerine heyecanlı bir emirname neşretti Almanya İtalyaya kıt'a Fransasile şiv malî Afrıkadaki Fransız topraklarındafi baza kısımları vadetmişü. Şimdıye kadar hiç bir şey almıyan İtalyanlar şimdi hisselerini isteyorlar. İtalyanlar Balkanlarda elde edılen kazancları, yarımadada yaptıkları mucadelenin basit bir mükâfaü olarak telâkki ediyorlar ve buna binaen Fransanın zararına olarak bir taviz ve telâfi bekleyorlar. Her halde böyle bir tavizi Brenner goruşmesinden evvel bekleyorlardı. Londra 3 (a.a ) Daily Herald gazeAncak Almanya İtalyanlara hoş gö tesinde inüşar eden bazı ajans haberlerünmek pahasına Fransanın faydalı iş rine gore Suriyeye, kamyonlar ve her birliğinden vazgeçmek arzusunda de nevi malzeme ve sahra toplarıle Alman ğildir. İtimada değer bir kaynaktan alızırhlı fırkaları çıkmıştır. nan malumata gore Hitler, BerchtesgaLondrada tahminler den mülâkatında Amiral Darlana İtalL«ndra 3 (a a.) Royter ajansınm yantn Fransa vizerindeki isteklerinden dlplomatik müharriri şunlan yazıyor: vaz geçeceği vadinde bulunmuştur. LoBdramn siyasî eskerî mahfillerine Hususî kaynaklardan alman kat'î suAlmaBİarın Suriyede Lâzkiyeye asker f Arkası sahife S sütun 4 to (Arkası sahife 5 süran « da> Ankara 3 (a a ) Büyük Mil'et, Meclisi Grupu bugün saat 15 te reis vekili Seyhan meb'usu Hılmi Uranın riyasetinde topl;\ndı. Ruznamede Hariciye Vekilinin harlc! hâdiseler hakkında vereceğı ızahatla Millî Müdafaa ve Maarif Vekıllerice tevcih edilmiş bir .îual takrirı vardı. Celse açılınca kürsüye gelen Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlu son uç haftalık sıyasi hâhıseler hakkında Grjp umumî heyetini etrafb izahatli tcnvır tmış ve bazı hatıblerin bu mevzular uz«rındeki suallerıne cevablar vermıştir. Vaktin gecikmiş olması itibarile ruznamedeki sual takriri başka bir içtımaa bıralalarak riyasetçe celseye saat 19,30 da nihayet verilmıştır. Ruzvelt kontrol filolanna yeni amiraller tayin ediyor Vaşington 3 (a.a.) Meb'usan MecrArkası sahife 5 gütnn 5 te Miras kavgası! ttalyan ve Bulgar Hariciye Vekiümiz Şukrü Saracoğlu kıt'aları çatışmışlar; Almanya nizaı Balkanlardaki Alman halledecek Hava Baskumandanı Londra 3 (a a.) Taymisin diplomatik müharriri muhtelü membalardan alınan ve İtalyan kıt'alarile Bulgarlar arasında çıkan kavgalara dalr olan haberlerden bahsetmektedir. Bu haberlere ;ore. İtalyan ve Bulgar askerleri Almanya tarahndan hem Bulgaristana Londra 3 (a.a.1 Röyter ajansının hem de İtalyaya vadedilmiş bulunan Iraktaki ingiliz kuvvetleri nezdinde bubazı sırb topraklannı ayni zamanda işgal etmek isterken aralarında kavga lunan hususî muhabiri bildiriyor: Şimdiye kadar teyid edilmiyen bir çıkmıstır. Bulgar hükumeti bu hususAlman hükumeti nezdinde protes habere gore Balkanlardaki Alman hava toda bulunmuştur. Yakında yeni bir kuvvetleri baskumandanı Bağdad mıntakasurfa bir tayyare ile dolaşırken İnhakem kararı beklenebilir. giliz avcı tayyareleri tarafından düşürülmüşrür. Gene ayni habere göre Alman hava kumandanı Bağdadda askerî merasimle defnedilnılştir. ingiliz işçisi zaf ere kadar mücadeleye karar verdi Herhangi bir kabine sulha teşebbüs ederse... Millî hududlanraın yabancılardan ve o meyanda Fransi7İaıd<ın temizlemek için Ingiltereden teşvik ve tahrik mi gormüşuz? Anıital Darlan böyle diyor. Hakikat bunun tam tersindedir. Artık tarihe mal olmuş bir kejfiyet olduğu için zikrinde hiç beis yoktur ki o zamanki Loid Corc İngilteresi; Ankarayı kendisine merkez ittihaz eden milli mücadeleye karşı İstanbuhın saray ve Babıalisini ele alarak orasını ıııeşru hükumet tanıyor ve Ankarada Bü>ük Atatürkiin et Alman hava kuvvetleri baskumandanı Mareşal Göring rahnda toplanan millî kuvvetleri asi telâkki ediyor, eşkiya dije ilân eyleBerlin 3 (a.a.) D. N. B bildiriyor: yordu. A'man hava kuvvctlerj baskumandanı Suriyerdn sahil şehirlerinden Beyrnt Ankaranın böyle asiler ve şakiler Mareşal Goring aşağıdaki emri yevmiyi mecmaı bir yer olarak ilân edilmesine neşretmiştır: karşı ilk itiraz sesini yükselten memle« Girid muharible'i, arkadaşlanm! ket, kendisıle ceııub hududlanmızda Genç silâhımızın şanlı ve zaierli bir çetin muharebeler >aptığımız Fransa hareketi neticelenmiştir Muzaffer bay. olmuştu. Lehimizde nesriyat yapan raklarımız Girid üzetinde dalgalanmakFransız rnatbuatı arasında o zaman tad r. Siz, paraşütçülerim ve hava ihraç Emile Hebrard'ın hür ve insan vicdanile kıt'aları, ve siz tay>'arecilerim, ordu ve idare olunan Le Temps gazetesi bidaye arkadaşlarınızla bir'.ikte ve tecrübeli her tinden nihayetinc kadar Türk davasmın rütbede komutanlarmızın emri altında hiç şaşmaz ve asla usanmaz çok kuv fevkalâde menkıbeler yarattınız. vetli bir mudafaacısı kcsilmişti. Sevinc ve iftiharla dolu olarak FühGene o csnalardadır ki Fransız mecli rer'e emirlerinin yerine getirildiğini sinde Türk milli mudafaasını münase söyleyebilirim. Sözlerinin hakikatini bübetsiz bir lisanla bahis mevzuu etmek is tün dünya önünde ispat et'.iniz: cZaptiyenlere karşı Briand ajağa kalkarak tedilmez bir ada yoktur.» Ben. en çetın savaşlarda tecrübe edilmiş kahraman en gür sesile: Bir millet için kendi vatanını mü tayyare kuvvetlerimin ancak zaferi tadafaa etmek ne vakittenbeıi cinayet ol nıdıklarmı evvelden biliycrum. İşte de. nizaşın bu ilk cür'efli hareket bir sel Moskova 3 (a.a.) Sovyetler Bir'iğı, du? Ankarada böyle nlvî bir maksadla Bağdad 3 (a.a.) Cemil Madfa yeni gibi bir kaç gün içinde düşmanı ezebugıin, Yunanistanm huiyımTanıığını toplanmış olanlara eşkiya denilemez. hükumeti şu suretle teşkil etmiştir: biimiştir. kaybetmiş olmasmdan dolayı bundan Onlar eşkiya değil, yıııdlannı varBaşvekil: Cemil Midfaî İtalyan hava kuvvet'eri ve İtalyan kıt. böyle Moskovadaki Yunan elçiligini takuvvetlerile müdaiaaya çalışan vatanHariciye Nazın: Cevdet perver insanlardır! (Arkası sahife S sfitun 5 te nımadıtını bıldırıniştir. Bu karar, son (Arkası sahife 5 sütun 7 de zamanlarda Yugoslavya, Belçıka ve Norveç elçilikleri hakkuıda aluıan kararın aynıdır. Bağdad mıntakasında tayyaresile düşerek ölmüş Bağdadda kargaşalıklar nzerine emniyct tedbirleri alındt Yeni Irak Sovyetler, Yunan kabinesi hükumetini de dün kuruldu tanimayor Yugoslav elçisi Gavriloviç Ankaraya geliyor İngiliz Amele Partisi böyle bir hareketi kaf'iyyen tasvib elmiyecek Londra 3 (a.a.) Reuter: İşçi Partisınin senelik kongresi Millî İcra Komitesinin harb siyaseti hakkındaki muhtırasını bu gün müzakereye başlamıştır. Muhtırada şöyle denilmektedir: «Mihverle bir sulha veya uzlaşmaya varmak için müzakereve girişmek im. kânsızdır. İngiliz İşçi Partisi azası, böyle bir fikrin ortaya aülabilmesini hayrelle karşılarız. İdarei maslahat politikasına ne doğrudan doğruya, ne de bilvasıta karışmıyacağımızı ve âdil bir sulha mukaddîme olabilecek yegâne vaziyetiri tam bir zaferden ibaret olduğunu bir kere daha teyid ederiz. Hitlerle Mussolininin âkidler arasında bulunacağı bir sulha itimad etmek ya bir cinnet ese(Arkası sahife 5 sütun 7 de Akropoldaki Alman bayrağını indirmişler Londra 3 (a.a.) Emin £ir memba dan gelen haberlere gore, Atinadaki Al. man askerî kumandanlığı Akropoldan kaidırılmış olan nail bayrağı sür'atle ulunmadığı takdirde şiddetli cezalar ertib olunacağını bı'dimıiştir. Çolakoğlu hükumeU ahaliye hitabei bir beyanname neşredeıek hasmane hat. hareketin fena netic»ler doğurabüe ceğHni hatırlatmış ve biliıassa İngiliz esirlerine gösterüen iyi mudinele ile Alman askerlerine karşı gösterilen soğukkanhlığın bariz bir tezad teşkil ettiğini caydetmiştir. Hükumet, halkı, tavrını değiştîrmeğe davet etmektedir. îngilterenin Irana asker çıkarmak istediği asılsız Tahran 3 (a.a.) Reuter: İran matbuatı, Abadan petrollarını muhafaza altına almak için İngilizlerin İrana asker ihrac etmek üzere müsaade istedıkleri hakkında Azione Coloniale'de çıkan beyanaü tekzib etmektedir. Iran gazetesi diyor ki: «Böyle bir talebde bulunulmamıştır Böyle bir müsaade de verilmemiştir.» Yugoslav ve Belçika sefirleri Frsuısanın mukadderatı uzerinde hayati bir karar vermek arifesinde bulunan Vişi hükumeti ricali: Darlan, Laval, Mareşal Feten ve General Weygand Moskova 3 (a.a.) DJI.B. ajaıısı bilOluş kelitnesile ifade ettiğimiz daimî dırıyor: değişmeklik hayat tncfhumuna sıkı sıBaşlarında Yugoslavyaiın Moskova kıya bağlı bir unsut olduğuna göre, ha(Arkası sahife $ sütun 4 te yatın en yüksek ifadesi cemiyet de daimi bir dcğişmeküğe, bir oluşa tâbidir. Nasıl zanıansiz ve ınekânsız bir cemiyet tasavvur etmek kabil değilse, larmış. Haibuki şinıdi, içtimaî hayatın donmuş, .Tiüstehaseleşmiş bir cemiyete öyle bir akıntı yerindeyiz ki, üç dört raslamak <la öylece inıkâıısızdır. nesil şöyle dursun, babalarımızın inanBasit nhnakla beraber ckseriya unnt dıkları şeylere biz omuz silkiyoruz. tuğumuz bu hakikati bana Werner Som «Hocam. üstadım!» tabirleri ayağa düşbart'ın ölümü hatirlattı. tü. Önümüze gelen lâalettayin herkese Evet, her hayat gibi içtimaî hayat da «merhaba üstad!», «hoca nasılsın?» diyedurmadan akar ve akarken mütemadi biliyoruz. yen değişir. Bu değişerek akma keyfıycBir adam, gencliğindc ogrendiği, orta ti, bilhassa yaşadığımız dcvirde korkunc yaşlıhğında öğıcttiği Gkirleri ihtiyarhbir sür'at peyda ernıişe benziyor. Eskiğında inkâr edebiliyor. den, mnayyen kaideler ve muayyen naİşte Werner Sombart! zariyeler, hiç olmazsa üç dört nesil Yalruz Almanjanm değil, belki bütün (mevkii iktidar) da kalır. nesiller arasınAvrupamn en bü> ük iktısad âlimlerinden da muntazam bir hürmet silsilesi buluBükreş 3 (a^ı.) Rumanya Almanya futbol maçı esnasmda Almanya a nurmus. Gencler, inandıkları akideyi olan bu zat. 1914 ten evvel her türlü leyhinde hasmane nümayişlsr olmuş kendilerinc asılayanları «hocamız, üsta güdümlü ekonominin alejhinde ,koyu lidımız!» hitablarile selâmlar, onlara karsı beral ve intisosyalist fikirlere sahib butur. Nümayişçilerin ekseriyetini Üniversi besledikleri içten saygıyı ifadeye çahşır lunuyordu. Bükreşte Birhac söz Dünya değişirken Almanya aleyhine nümayişler Derhal tevkif edilen 136 genc divamharbe verildi 1919 un Avrupaya nıusallat ettiği anarşi havası, Sombart uzerinde büyük bir tesir husule getirdi. 1924 senesinde, (avam sosyalizması) isminde bir kitab yazarak marksist ekononıyayı şiddetlo hırpalamaya çâhştı. Fakat. evvelce her türlü sosyslizmayı toptan reddeden Werner, daha bu eserinde bile (bir nevi sosyalizma) ttm mümkün olabileceğini kabul ediyor ve bir takım esaslar Ueri sürüyordn . Mütemadiyen değisen cemiyet hayarı, basmakahb akidelcre saplanmaktan kaçınanjbuUim adamını lâkayd bırakmadı. 1932 î e ^azdığı (Kapitalizmanın istikb»H) İS&h iitabile eski fikirlerinden artık Ifantımen uzaklasıyor ve (iktısadi çağ) diye andığı devrimize liberal sistemin uygun düşmediğini iddia ediyordn. Yetmiş seldz yasında hajata gözlerini yuman bu âlimin kırk elli senelik, nispeten kısa bir zaman içinde geçirdiği ütihale, içinde bocaladığımız içtimaî oluşun sür'atine dair ne canlı bir misal! N. Soldan sağa te talebesi ve kızlar teşkil ediyordu. 136 (Arkası sahife S sütun 6 da)