22 Mayıs 1941 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 3
SER VETİIFUNUN Sahibi ve müessisi A. İhsan Tokgöz Meşriyat Müdürü : H. Fahri Ozansoy Fiyatı 15 Krş. UYANIŞ SİYASİ — EDEBİ —İLMİ—SOSYAL— HAFTALIK GAZETE © Kuruluşu 1891 Ya 5) — cur 90 No. 2335 Telgraf < Servetifünun İstanbul Telefon: 31013 22 Mayıs 1941 Perşembe HAFTA HA S B I HALİ Avrupanın hali — Avrupa medeniyeti nereye gidiyor? — İnsanlık — Avrupanın muhtelif yerlerinden gelmekte olan gazeteler bir müd. det uzun tavakkuflara uğramıştı; şimdi yine düzelmeğe (başladı; meselâ İpviçre gazetelerini dokuz on gün eski tarihli olarak alabili- yoruz. Onlam gözden geçirince bütün Avrupanın içinde çırpındığı acıklı hayatı daha tafsilâtlı olarak anlıyoruz ve tabii olarak bizim mübarek memleketin tam mana- sile dünya cenneti olduğunu ifti- harlarla ve minnetdarlıkla görü- yoruz, Ortada çok aşikâr bir ha- kikat ver oda bütün Avrupa hal- kının tahammül olunamaz mahru- miyetler ve felâketler içinde kal- dığıdır, Büyük muhârebe 1941 kışına da intikal ederse Avrupalı halkın, ailelerin, ihtiyarların ve çocukların uğrayacakları mahru- miyet ve felâketlerin derecesi dü- yânülünce insanın tüyleri ürperi- yorli Zavallı medeniyet! sen nelere uğradın ve daha nelere uğrayadak- sin! Medeniyet babası sayılan Fransızların 1784 da kurdukları «hürriyet» «müsavat»e «ihüvvet» prensipleri nerede * Haniya o bü- yük inkılâp? : Bizler, yani benim nesil, bü- tün gençliğimizi hep 1789 Fransiz inkılâbının etrafında ona benze- mek için bülyalar kurarak geçir- miştik, Uykumuzda bile onu gö- rür idik. Zaten 1908 Meşrutiyet inkılâbını o zamanın gençliğinde- ki hürriyet ve müsavat âşkı doğ- Nefisle mücadele muştu. Bugün yeni gençliğe aşı- lanan en mukaddeş duygu istiklâl ile vatan sevgisidir ve millet için- de birliktir. Hürriyet, müsavat, ühüvvet! sözleri efsane oldu. Ye şasın İstiklâl, vatan ve millet bir- liği! Postaların getirdiği İsviçre ga- zetelerini bir daha karşıma aldım. Gözüme “Müsavat, başlıklı bir ufak makale geldi. Söyle diyor «Müsavattan çok bahis olun- muştur. 18 inci asırda bütün in- sanlar müsavidir diye bağırılmıştı «bunun gebebi asalet davaları ile doğuş tesadüflerinin adamlara ver- diği farkı ortadan kaldırmak ar- zusu idi, Fakat yine o aarın ulema» sı tarafından ortaya sürülen diğer bir prensib pek çabuk unuduldu:; «Doğuşları itibarile birbirine müsavi olan insanlar kabiliyetleri ve tahsilleri başka farklar yapar- lar. “ Kabiliyetler ve ahlâki fazi- letler asalet unvanları gibi başta- kiler tarafından ihsan olunmakla yahud asil bir babadan gelmiş olmakla elde edilmez! Hele ahlâ- ki faziletler başkalarına karşı na- mus prensibini müdafaa etmekle beraber insan kendi nefsine karşı da bn yüksek prensibi müdafaaya meoburdur. İşte asıl müşkül olan müğdufaa netisle mücadeledir. Çün- kü insan kendi menfaat ve rahatı- nı başkalannın menfaat ve rahatı- na teroih eder bir mehlüktur. Bundan dolayıdır ki bu zamanda en lâzım olan yüksek ahlâk, insa- nın nefsive galebesidir ve nefsini Damuskâr yapabilmesidir. “ İnsanlara müsavat bahşet- mekle onları rahat oturacak san- dılar, Halbuki, iş başka türlü oldu! Güya hürriyet ve müsavata malik olan insanlar, daha ziyade birbiri- nin boğazına sarılır oldu. Eğer insanlar dünya yüzünde müsavat görmek isterlerse nefislerinin hod- binliğine galebe etmelidir; arala» rında milli bir birlik kurmalıdır. Kalblerde, dimağlarda ve ruhlar» da müsavat yokdurki dünyada müsavat denilen hayali insanler hakikat yapabilsinler! ,, Bir İsviçre gazetesinde «miisa- vat» ünvanı altında gördüğüm makalenin çok şayanı dikkat sa- tırlarını yukarıya aldım. Bunler çok yüksek ve irişilmez hakikat- lerdir. Lâkin irişilmez diye meyus olmamalı; muvaffk olmak için uğraşmektan geri durmamalıdır. İsviçre gazetesinin muharriri dahil bu işte muvaffakiyet zor diye durmak lâzımgelmez, işte biz de bunun için yazıyoruz ve her gün tekrar eyleyeceğiz, dinletemeyiz diye korkmuyoruz. Ahmed İhsan TOKGÖZ 1 — Servetifünun — 2335
