22 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

GUN SİYASİ VE EDEBÎ HAFTAUK BÜYÜK GAZETE Zengin bir münderecatla 24 mayıstan itibaren intişara başhyor. Haftanm siyasî, edeb! ve fikrî bütün hareketierini bir kül halinde veren GÜN'ü mutlâka okuyunuz. umhuri '. 6029 Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: tstanbul No 246 İSTANBUL CAĞALOÛLU Bahçekapıda Büyük mağazfcı P 6 r Ş 6 m D 6 2 2 MflVIS 1 9 4 1 Mensucat fabri KU Yeni açılan Toptan Bazı vergilere 35 milyonluk zam yapıldı, bütçe mütevazin olarak 309 milyon liradır Alman Fransız iş birliği Fransanm Almanyaya temin ettiği menfaatlere dair esaslı bir şey bilmiyoruz. Ancak basta tngfltere ve Amerika olmak üzere pek çok memleket'erin kanaati bu anlaşmanın Fransa tarahndan Almanyaya Ingütere aleyhine bazı kolaylıklara muvafakat edilmiş olacaği merkezindedir ki bu hal bu memleketi Jngiltere ile yahud İngiltereyi bu memleketle muharib obnaya kadar tevkedebilir. iıgün için bu harbin en müI him meselesini Almanya ile Fransa arasmdaki işbirliği teşkil ediyor. Ahlâki, siyasî, millî ve beynelrailel bakımlardan hayret uyandıracak derecede garib, fakat her halde çok ehemmiyetli bir mesele, ki pe>derpey infcişaf şekîllermin de hep a>ni ehemnüyetle tevali edeceği tahmin olunabllir. Şimdiki halde Fransız mahfilleri haricde (tabiî tabsinan Ingilterede) bu işe Itafe oluaın mana ve neticeleri tevil U bo işbirliğinin kalhyen Fransa tarahndan İnffltere aleyhine husumete geçmeyi taaammun etmediğini ileri süriiyorlar. Fakat harb içinde kurulmuş olacak bir işbirHğinin bilhassa Almanya tarafından en mühim maksadı her çeyden evvel siyasî ve askerî olacağında şiiphe ebniyenler haksu sayılamaılar. Belki Fransa ilk zamanlarda İngiltereye karşı harbden sakınan bir va»yet muhafaza edecektir. Fakat İngiltereye karşı amansız bir harble meşgul olan Almanya>a gdstereceği her kolayhk dolayısile Fransanm da İngiltereye karşı iltizam mahiyetinden kurtulamıyacağı için bu vaziyetten bir sürii Ihnlâtlar çıknıasının da bittabi önüne geçüemiyecek ve ihtimal ki giderek Fransa İngiltereye karşı muharib olnftk mecburiyetine siırüklenmiş buluoacaktır. Biitçe mOzakereleri başlıyor Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 GIRIDDE Çok şiddetli muharebeler oluyor Bir miktar Alman paraşütçüsünün indiği ve esir edildiği Giridin merkezi Hanyadan bir manzara Büyük Millet Meclisi hergün toplanacak Dünkü müzakereler 35 milyon liralık demiryolu istîkrazile 25 milyonluk tasarruf bonoları ihracı kanunları görüşüldü Ankara 21 (Telefonla) Büyük Millet Meclisi hükumet tarafından tevzi edilmiş bulunan bütçenin müzakerelerine önümüzdeki pazartesi gününden itibaren başlayacaktır. Maliye VekiU Fuad Ağrah bu celsede söz alarak yeni bütçeyi ve dolayısile alman malî tedbirleri izah edecektir. Bütçe encümeni yeptığı tetkiklerin sonunda masraf bütçesini hükumetin teklifinden beş milyon lira kadar fazlasile 309,734.307 lira üzerinden. varldat bütçesini de 309.734,001 lira olarak kabul ve teklif etmektedir. Hör Fransız kıt'alan dün Suriyeye girdiler Hududda bir Fransız alayının da kendilerine iltihak ettiği bildiriliyor • • M. Churchill bunlardan mühim bir kısmının esir edildiğini bildirdi Alman ordusu paraşütçü indirmeğe devam Hayatî bir ehemmiyeti olan bu muharebeediyor lerde? muhasımların bulundukları vaziyet Alman askerleri, Yeni ve almağa mecbur oldukları tedbirler Zelanda imiforması Yazan : Emekli General Askerî vaxiyet Almanlar hava yolile 2 piyade, 1 topçu alayı naklcttilcr GIRID HARBI H. Entir Erhilet Yeni vergilerin miktan Encümen varidat tahminlerini yaparken 11 aylık tahsilât neticelerile yeni Jerden aiinmesi.der.pie edilen miktan gözönünde bulundurmuştur. Bütçe encümeni mazbatasında Avrupa harblnin bütün milletlerin lktısadi ve malî vaziyetlerine yaptığı akislerden bahsettikten sonra, bu harbin memleketimizdeki mümasil tesirlerini ve buna karşılık hükumetçe alman tedbirleri izah etmekte, vaktinde alınan tedbirlerin çok (Arkası sahife S ffrhın 6 da) Stıriye hava neydanları mütenadiediliyor tngiliz ve Amerikaltlar ayrdıyor Açlık sebebile Suriye şehirlerinde grevler arttt Londra 21 (a a.) MüsUkil Fransız ajansına Sunye hududundan gelen bir telgraf a göre, Hür Fransız kuv\etleri, Su riyeye girrr.işlerdir. Bu telgrafın İlâveten bildirdığine göre, Surijedeki Fransız kıt'alarında müşahede edilen şiddeth aksülâmel emareleri, Hür Fransızlara, belki de muzaheret görecekleri ümidini vermektedir. Bahis mevzuu olan Hür Fransız kıt'alannın miktarı ve ne gibi şerait içinde Suriyeye girmiş oldugu bilinmemektedir. 20 mayıs sabahmdan itibaren başlayan Girid muharebesinm ehemmiyeti, doğu Akdeniz muharebeleri bakımından şüphesiz pek büyüktür. 20 mayıs sabahı oraya havadan inmeğe muvaffak olan Alman kuvvetlerile, Giridin müdafaa kuvvetlerini teşkil eden İngiliz Generali Freyborg'un kumandası altındaki müttefik İngiliz, Yeni Zelandalı ve Elen kuvvetleri arasında cereyan etmekte olan şiddetli muharebelerin neücesi Almanların lehinde tecelli ettiği takdirde onlar,. Ege denizini cenubdan tamamile sarmış ve kapamış olacaklardrr. Filhakika haritaya bakılmca, YunanisUnın Maleas (Malya) burnundan itibaren Kvthlr» tCerigo), * (Scarfanto) ve Rodos adalannm bir kavis çizerek Egeyi cenubdan çevırdikleri ve kapadıkları açıkça görülür. Saydığunız büyük adaların arasında bir takım küçük ve serpinti adalar daha vardır ki bunlar, bahis mevzuu olan üsler kavsini, denizüstü harb gemileri İçin, asla geçllemez değilse de, ancak pek güç geçilebilir ve tehlikelerle dolu bir deniz bendi haline getirebilir. Klhasıl Giridin Almanlar tarafından zaptedilmesinin İlk kat*î neticesi Ege denizini kendilerine hemen tamamile emin bir göl haline koymak olacaktır. Bundan başka Giridin zaptı Almanlarm Kıbrısı djı jjdeetmelerini kolayBiplHFrBuMlMfle onlafjtffi Gırid, Sodos, Meis ve Kıbrı* adalarımn himayesinde Suriyeye oldukça emin bir deniz yolu açümış olur. Bu da Suriyenin ve Filistinin Almanlar tarafından İşgalile Süveyşin ve Mısırın iki taraftan taarruza uğrayarak zaptedilmesi neticesini verebilir. Bu takdirde İngiliz donanması doğu Akdenizi Cebelüttarık İstikametinde terke mecbur olacaktır. Çünkü Sicilya ile cenubî İtalyadaki Mihver uçak üslerinin şiddetli tesiri altında bulunan Maltada bu donanmanın bannmasma imkân yoktur. laşıdıkları için vaziyet henn'z vâzohsHzdur Kahire 21 (a.a.) ingiliz resmî teb" liği: Giridde, dün bütün gün, ada bir seri şiddetli hava hücumlarına maruz tutulmuş ve bu hücvımlar arasındaki fasılalarda, yeni paraşütçü dalgalan ve hava yolu ile nakledılen Alman kıt'alan muhtelif noktalarda yere indirilmiştir. Bütün gün şiddetli çarpışmalar devam etmiş ve bu çarpışmalarda düşman cıddî kayıblara maruz bırakılraıştır. Bızim kayıblarımız ise, nısbeten hafiür. Bir noktada, Hanya civarlanna girmeğ» muvaffak obnuş bulunan bir Alman mufrezesi sür'atle sarılmif ve esir edilmiatir. Harekât devam etmektedir. Maliye VekiU Fuad Ağrah Iraktaki Amba Alagide harekâtta 19000 İtalyan degişiklik yok esir alındı Esir Irak zabitleri Cenubî Habeşistandaki son kuvvetîer de şayani dikkat ifşaatta bulundular ihata edilmek üzere Demokrasi cephesinde Fransa?.. Artık simdı hahrlamak ve tespit etmek lâzıtn gelir ki Alman Fransız mütaBir Fransız alayı, Hür Fransızlara rekesindenberi bu söz zaten bir efsane olmuştu. Fransa mütarekeyi akdeiltihak ettâ derken ilk iş olarak zaten demokrasiyi Londra 21 (a a ) Suriye hududunInkâr ve ilga ile ise başlamış ve bu Kahire 21 (a.a.) İngiliz umumî ka dan müstakü Fransız ajansına gelen Kudüs 21 (a a ) Habbaniye civamemlekette mütarekenin en müessir bir telgrafa gore maruf bir albayın kusebebi olarak İngiltereye karşı derin bir rındaki son muharebelerde esir edilen rargâhının tebliği: mandasında bulunan bir Fransız alayıIrak subay ve askerleri Irak hâdiseLibyada, Tobrukta vaziyette hiç bir infial ve iğbirar izhar edihnişti. Marenm Suriyeye girmış olan hür Fransız fal Peten'in Fransasuıda demokrasinin leri hakkında hayretlerini bildiriyorlar. degişiklik yoktur. Sollum mıntakasında, kuvvetlerıne iltihak ettığine dair emamotörlü keşif kollarrmız, yeniden düşadı demagoji obnuş ve ilk hamlede Bunlar Habbaniyeye guya, manevra reler vardır. parlmanter rejim yıkılmıştır. O günden yapmak için gönderildiklerini ve orada manı şiddetli surette hırpalamışlardır. (Arkası sahife S sfitnn 7 de beri Fransa 4otaliter bir sisteme uy iaşeleri için hiç bir tertibat alınmadan Habeşistanda, Dük d'Aosta, refakatinmak için uğraşıyor. Nitekim son günbırakıldıklarını bildlrmişlerdir. Bunlaı de beş general ve bir miktar yüksek lerde roeslekî temsilin lonca usullerinde Irak hürriyetinin Almanlara satılmış ol kurmay subayı olduğu halde, Ambakarar taünağa doğru gittiği görülüyor. masından dolayı nefret ve infiallenni Alagi mıntakasmdaki bütün teçhizatm Niçin?.. Doğrusu bu olduğundan do bildirmekte ve meşru hükümdarlan ola tevdıinden sonra, dün teslim olmuştur. Bu mıntakadakd muharebe esnasında layı mı? Şimdiki Fransada müzakere rak telâkki ettikleri Naibe karşı sadave müteakıben alınan esirlerin miktan katlerini teyid etmektedirler. Y U N U S NADİ (Arkası sahife 5 sütun 1 de) (Arkası sahife 5 sütun 2 de) (Arkası sahife 5 sütun 3 te Vişi hükumeti Harbe girmiyeceği hakkında Amerikaya teminat verdi Fakat ayni zamanda, Almanyamn Suriye üslerini kullanmağa hakkı olduğunu iddia ediyor £frikada ve simdi de Suriyede harekâta iştirak eden Riir Fransn kuw etlerhıden bir motorlü birlik ve Hör Fransızl&r Başkumandanj General de Gaull Vaşington 21 (a.a.) Vişi hükumetinin Amerikadaki büyük elçisi Henri Haye Amerikan limanlannda bulunan Fransız vapurlarının nezaret altma almmasmı dun M. Cordell Hull nezdinde protesto etmiştir. M. Henri Haye bu vapurların Amerikalılar tarafından muhafaza altına alınraasım «hasmane bir hareket» diys tavsif etmiştir. M. Haye matbuata beyanatta bulunarak, Fransada cereyan eden hâdiselerin bilhassa Almgn Fransız işbirliğinin ilerlemesinin Amerikada doğurduğu akislerin Fransız hükumetini hayrete duşürmesi sebebile M. Hull İle Fransaya taalluk ve Amerikan efkân umumiyesini alâkadar eden bütün meselelen görüştuğunü söylemiştir. M. Haye, mütarekenamenin 12ncı maddesi mucibince FTansız tayyar» meydanlarınm Abnan ve İtalyanlarm kontrolu altında bulunacağına işaret etmiş ve bu keyfivetin unutulduğunu beyan etmiştir. Büyük elçi mütareke (Aıkan sahife S «titun S te Kahire 21 (a.a.) Kahire askerl mahfıllerine gore, Abnan paraşutçülerinin 20 mayısta saat 2 de Giridde ilk indikleri iki nokta Suda koyu ile Melemi mevkiıdır. Suda koyu, Yunanistanın istilâsındanberi şarkî Akdenızdeki İngiliz deniz üslerinin en muhimlerinden bbri olmuştur. Melemide mühim bir tayyare meydanı vardır Pa* raşütçüler bü gün devam eden kesif Balkanlan müteakıb Yunan adaları bir bombardımandan sonra inmişlerdir. nı, Giridi, Kıbrısı, Filistini, Mısırı velha Bunlan müteakıb diğer paraşutçüler Hanya ile Kandıyaya ve Suda koyunun sıl doğu Akdenizle beraber bütün yakın şimalindeki yarımadaya inmişlerdir. doğuyu kaybetmesi İngiltereyi maddî (Arkası sahife 5 sfitno 4 te ve manevî şiddetle sarsmakla beraber Hindistanda tehlikeli akisler uyandırabilir. Bu da İngilterenin harbe mukavemetini ihlâl eder. İşte bundan dolayı, şimdiki Girid savaşı her iki taraf için pek büyük bir ehemmiyeti haizdir. Londra 21 (a.a.) Amerikadan döAlmanlar, Yugoslavya ve Yunanistanlen Polonya Başvekili General Sikorskı da harbederken bu iki memleketi İsülâ u beyanatta bulunmuştur: edecekleri ve Peloponez'ı dahi zapteRadyo Gazetesi « Müştereken hareket eden beş ve decekleri pek çabuk anlaşılmıştı. Fakat Vışl hükumetlle Alman>a arasmda ahud altı bloktan teşekkül edecek Egede deniz kuvvetlerıne malik olmamustakbel Avrupa prensipi Amerikada dıkları halde onların sahilin hemen ya husule gelen anlaşma hakkında ahnan yi karşılanmakta ve pek ziyade tatmin kınmda bulunmıyan Yunan adalarma mütemmim malumata nazaran, Fransa Avrupada Alzas Lorenden başka topedici gorülmektedır. Bu bloklar, bir tekgiderek buralarını kolaykkla alabilelokun Avrupada bir hegemonya tesis cekleri umulmamıştı. Almanlar Egedeki rak kaybetmiyecektir. Alzas Lorene tmesine imkân kalmıyacak şekilde ha Yunan adalannı, İngiliz Akdeniz donan mukabil, Belçikanın Valonlarla meskun olan mıntakalan Fransaya ilhak edireket edeceklerdir. masının daha ziyade, Garb Trablusu li lecektir. General Sikorski, Avrupada barışı ve man ve sahillerile meşgul bulunmasınİtalya, Nis ve Savuadan vaz geçmişrefahı temine matuf olan bu proje hak dan istifade edecek birer birer aldılar tir. Buna mukabil İtalya, Yugoslavyakında Ruzvelt'le görüşmüştür. Başvekil, (Arkası sahife 5 süton 1 de) da tatmin edilecektir. merikanın Avrupanın tekrar kurulması meselesine çok büyük bir alâka gösterdiğini kaydettikten sonra demiştir ki: Ortaya koymak istediğim ve seyaatimin hedefini teşkil eden bütun resmî meseleler memununiyeti mucib bir şekilde halledilmiştir. Kanadada malî ve askerl mahiyette bazı anlaşmalar hnza ettik, Bunlarm neticesi olarak bir ay zarfında Kanadada iki askerî kamp tesis edilecektir.» General Sikorski, nazi ajanlaruıın Bireşik Amerikadaki faaliyetinden bahseerek şoyle demiştir: « Bu ajanlar ellerindeki bütün imkân ve vasıtalarla büyük Britanya~aleyinde çalışıyorlar. Bu faaliyetin nekadar ehlikeli olabileceğini anlamak için Alman ırkından olup Amerikada ikamet denlerin adedini haürlamak kâfidir. eisicumhur bu faaliyet ve propaganda/a. karşı bütün kuvvetile mücadele etmektedir.» Girid hava meydanlannda İngiliz tayyare dafi bataryalan Demokrasilerin yeni tıizamı Almanlar, nerelere ve nasıl indiler? Avrupa. müsterek hareket eden 5 veya 6 bloktan teşekkül edecekmiş Leh Başvekili Yaşingtonda M. Ruzvelt'le bunu görüsmüş Fransa Belçikadan toprak mı alıyor? Ankara /* K O £ A/ / 2 GİRİD ADASI Girid adasını bütün tafsilâtile gösterir harita