21 Eylül 1939 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6
212 SERVETİFÜNUN No. 2348—563 LEHİSTANIN İNHİZAMINDAN SONRA Harbi sı- Y9L4 rasında 1918 bu uzun vekanlı savaşa iştirak ederek bu har- bin cihanşumul mahiyetini tamam- lıyan Amerika bir- leşik (o devtetinin Çumhurreisi Vil- son, 14 maddelik bir pirensip orta- ya atmıştı. Vilson pirnsip- leri ve sulh piresn- sipleri adin: taşı- yan ve dünyaca milliyet esaslarına dayanarak o yeni- den bir nizam ver- meği istihdaf eden bu (o pirensiplerin 13 çöncü madde- si mustakil bir Le- histan (kurulması fikrini de müdafa ediyordu: «Madde o 13- mustakil bir Leh devleti kurulacak ve bu devlet le nufusile (| meskün toprakları (ihtiva edecektir. Lehistana de- nizde serbest ve emin bir mahreç temin edilecek ve buranın siyasi ve iktisadi otemami- yeti obeynelminel ahtnameler le te- min edilecektir.» 1914 de başlı- yan harb 1918yı h ikinci teşrinin 10 uncu günü Al- manlarla müttefik devletler arasında mütareke akdı ile Harbin neticesi Zigfrid veya Majino hatları ara- sındaki hârekâtın alacağı istikamete bağlıdır 7 Yazan: M. Sami Teziş Servetifünunun larih muharriri nihayetlenince, 1795 yılındanberi artık tamamile tari- mal olmuş bulunan Leh devleti ye- niden doğmağa başlamış, 28 hazi- ran 1919 da imzalanan Versay mu- Fransız ordusu Baş kumandanı General GAMELİN ahedesi bu devletin hudutlarını tas- rih etmişti. Bu muahedenin 100 : 108 nci maddeleriyle Danzig şehrinin serbes bir şehir olduğunu ilân edi- yordu. histanın iki kuvvet Böyle olmakla beraber (O Danziğ siyasi, iktisadi ve hukuki o bağlarla Lehistana bağlan- mıştı. Ayrı ve hususi bir teşkilâtı esasiye kanununa, teşriibir meclise malik olan bu şehrin harici diplo matik işlerini Lehistan (o tedvir ediyor ve Danzi- ğin de Milletler Cemiyeti ve Lehis- tan Çumhuriyeti- nin birer mümessili bulunuyordu. Ayni zamanda Danzi- ğin gümrük hudu- du Lehistanın gü- mrük hududu ado- lunuyordu. Lehistan ikti- sadiyati için fevka- lada mühim olan ve fakat seknesi Alman ırkından bulunan bu şehrin mukadderatının ye niden tanzim işi harbin patlamasın- da amil veyahud bir vesile olmuştur. 1 Eylülde Al man kuvvetlerinin Lehistana taarru- zile filen başlıyan harb 19 gün zar- fında 389000 kilo- metre murabbalık araziye ve 35 mil- yon nufusa malik bulunan Lehistan Cumhuriyetini Bal- koe ortapan kal- dırmıştır. o Gerçe Sovyer Rusyanın müdahalesile Le- arasında daha çabuk mukavemetinin kırıldığı düşü- nüle bilirse de bu müdahalenin Leh ordularının mağlubiyetinde fili bir rolü yoktur. ,
