3 Aralık 1936 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

18 SERVETİFÜNUN ME » 2102— e Sarki Fransız Siyaseti İskenderun ve Antakya etrafında söylenen, yazılan, ortaya konulan hakikatlere ilâve edecek birşey kalma- mıştır. Yalnız burada Fransanın hususile şark siyasetinde son asırda gösterdiği tarz ve şekil için biraz durmak isterim. Türkiye ile Fransa bugün bir meseleyi hal için karşı karşıya bulunuyorlar. Tarihi ve siyasi yollardan Türkiye ile Fransa birbirlerini nasıl tanırlar ve birbir. lerinden ne görmüşlerdir, bunu incelemek lâzımgelir. Çok gerilere değil Gülhanede okunan Tanzimat hattı- nın tesadüf ettiği 1855 senesine kadar getilemeliyiz. Gülhane yasası Kırım muharebesinden ve Paris mua- O vakte kadar eski Os- manlı imparatorluğu ile Fransa arasında kültürel müna- hedesinden sonra yapılmıştır. sebet yoktu. Tanzimatın ilânını müteakıp Fransız dili ile ders okunan Tıbbiye mektebi başta olarak bütün yüksek mekteplere ve gene Tanzimattan itibaren kuru- İan Türk neşriyatına bakarsak bütün emeklerimizi Fransız kültürünü içimizde yaymağa hasrettiğimiz görülür. Buna Fransanın kendi emeği geçmiş değildir. Biz Fransız di- lini garp ile aramızda kültür anahtarı saydığınız gibi Tıbbiyeden sonra Galatasaray lisesini de 70 sene ev- yel Frannz dilile açtık. Eli kalem tutup ortaya çıkan yazıcılar, öğretmenler, profesörler durmadan Fransız edebiyatın, Fransız musikisini memleketimize yaymışlar- dır. 60 sene evvel ilk kurulan tiyatromuzda Madam Ango operetinin oynandığını biliyoruz. Her çeşit Fransız romanları tercüme ve neşredildi. Fransanın edibini, Tes- samını, âlimini, profesörünü Türkler, Türk entellektüel- leri elile ve aslâ dışardan maddi ve manevi teşvik görmeden tanımışlardır. Bu saydığım Türk gayretlerine karşı Fransız si- yaseti bize ne yaptı? Fransanın şarktaki son elli yıllık politikasını ben yakından bilirim. Ne yaptığını sayayım, Elinden geldiği kadar kapitülâsyon rejimini kuvvetleş. terek Türkün inkişahını sıktı. Galataya, Beyoğluna kurulan levantinizm politikasına ve levantinlere o kadar candan yapıştı ki sanki bütün şarktaki Fransız siyaseti ( li Uyanış tahrir heyeti okuyucularını daha ziyade memnun € çün bir bunları toplu bir şekilde yazacaktır. Bundan başka, ikâye örneklerini mecmuamız #ğin tercüme ederek, oki yazılar muhartiri Niyazi Ahmed ız tarihi makalel rin ve aktüalite havadislerine de miyet vereri kurlarımızın bu ihtiyaçları ger tatmin edecel bir daha alâkalı bir söle sokacaktır (o Bunlardan bir İevantinizm yürüyüşünden ibaret kalmıştır denilebilir. İşte misaller : Lorando ve Tubini isminde iki le- vantinin Sultan Aziz zamanından kalma meşkük bir alacağını tahsil bahanesile Fransız donanması |903 de geldi, o zaman Türklerin olan Midilli adasını işgal etti. İki levantinin mevhum alacağı ile beraber Bey- oğlundaki Üniyon Fransezin musakkafat vergilerini de sildirdi. Bu da az geldi, bir başka bahane daha bulup Limni adasını işgal etti, birçok mektep imtiyazları ve şirket imtiyazları kopardı. 80 senedir Fransız dilini benimseyip Fransız kül türünü memlekete sırf sevgi ile getirip sokan Türklüğe onlar yalnız levantinlere mahsus sarraf ve hasis ruhla mukabeleler yapmışlardır, ve en son Mütarekede bir Fransız generalinin beyaz atına binip etrafındaki avene- sile Türklüğe nasıl hakaret ettiğini bugünkü nesil hatırlar. Ben bunu da hatırlıyarak Süleyman Nazif merhumun ruhu şadolsun derim. Acaba Fransa kendi dilini şarka sokmak için ça- lışmıya mecbur olsaydı ne kadar fedakârlıklara katlan- .ması icap ederdi? Bugün görüyoruz, bir devlet kendi- sini başka muhitte tanıttırıp sevdirmek için kültütel nüfuzlar yapmakta ne masraflar ve ne gayretler ihtiyar ediyor. Biz Fransız dilini, edebiyatını kendimize naki- ederek, yüz sene evvelki inkilâbın kendi inkilâbımıza örnek yaparak onlara gösterdiğimiz büyük sevgiye karşı bir mukabele isteriz. Artık modası geçen levantinizm siyasetini bıraksınlar. kuruluşile top atmıştır. Bu siyaset Türk cumhuriyetinin "Türk cumhuriyetini kuranların anlıyacakları ve 'Türk cumhuriyetini yaşatan yurtdaşların beyenecekleri siyasete geçmek lâzımdır. Bunu Fransanın fenni ve edebi eserlerinden en az kırk cildini “Türkçeye çevirip ortaya koymuş emektar bir yazıcı olarak söylü- yorum ve daima düşlnür ve acırım:1855 tanzimatında kendimize garp anahtarı olarak fransızca yerine keşki ingilizceyi alsaydık, kim bilir ne kadar iyi olurdu. Ahmed İhsan TOKGÖZ için lan yazılarımız mek endişesi verm a Gelecek sayımızdan itibaren bir Ur ülpinnin inemileketimizdeki san'at ve ede sile mecmuamızda bazı küçük yenilikler yapmıya karar ebiyat hareketlerini takip ederek, her veni yanı ailemizden Vahdet Gülti ri gi edbiyatının en seçm Haber Gazetesinin tarihi alarla MALLA verecektir. Mecmuamiz başka yazı işleri kısmını kısa fa direktörümüz Halıd Fahri ilahi edebi aakalelerini m İltimas hazırlıyacağı yeni şiirlerini bükün meşredeğektir. in amm