6 Ağustos 1936 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 9
——>— ii No, 2085—400 ilk şekillerini muhafaza etmişler ve devirden 7” devre böyle geçmişlerdir. Onun için, imlâları, dilin son aldığı telât- İfuz şekline hiç bir surette uydurulmamıştır. Meselâ, Descartes isminin, Fransız imlâ kai- desince, deskart okunması lâzımdır. Fakat, bu isim aslında, des carles şeklinde bir kök vebir ekten müteşekkildir ve bunlar, ayrı ayrı olduk- ları zaman hakikaten de kari okunur. Bu iki parça birleştiği zaman da şekillerini aynen mu- hafaza etmişler, telâffuzları da aynile kalmıştır. Bunun için, bir kelimenin ortasındaki $'in o0- kunması kaidesi burada hükümsüzleşmiştir. Bir başka misal: Le Comte de L'Isle (E- konğt d.lil okunur) | ismindeki isle kelimesi bugünkü iransızcada ile şeklinde yazılan ve «âda» manasına gelen keli- menin eski şeklidir. Zamanla kelimenin ortasın- daki 8 telâffuzdan düşmüş ve onun yerine bu- günkü imlâda i i şeklinde yazılmıştır. Fakat, #le kelimesi We Comte de L'Isle isminde eski şeklini muhafaza etmiştir. Buna mukabil yeni telâffuzla okunmaktadır. Bir kaç misâl daha: Fransizların eski Paris belediye reisi B Chi- âppe'ın adının, Fransiz alfabesile şiyap okun- ması lâzımdır. Bizde de, yabancı isimlerin - yalanı yanlış - telâffuzunu yazmak usulünü takip eden- ler bunu böyle yazmışlardır. Fakat, yanlıştır. Çünkü bu isim #iyap okunur. Bunun da sebeb? B. Chiappe'ın Korsikalı olmasıdır. Korsikada İtalyan şivesi hâkimdir. İtalyancada da eh k okunur. Fransa'da bir dağ sporu şehri vardır: Chamo- niz, Bunu da Şâmont okumamız lâzimdır. Fa- kat, o havalideki şivenin tesiri altında kalarak, Şamuni okunur. Binaenaleyh, bütün bu teferruatı bilmezsek » ki bilmeğe hiç bir suretle mecbur değiliz - Descarten'ın ismini Deskari, le Comte de Wisle'i .... lisli, Oldappe'ı Şiyap, Chamonix'yi Şamoni şeklinde yanlış olarak okuyacağız ve bizim stelâffuzunu yazmak» siyaseti iflâs et- miş olacaktır... Bunun için, yapılacak şey, isimlerin asıl imlâlarını muhafaza etmektir. Çünkü bu, oisim- lerin sahibi olan milletlerin de, aslını muhafaza etmek kaygusu ile yaptıkları bir şeydir. Yoksa onlar has isimlerin şahsiyetlerini muhafaza et- mek isteselerdi, cins isimlerinin imlâlarını de- giştirdikleri gibi, onları da değiştirirlerdi! Atatürk, geçen hafta Ankaraya gidişinde istasyonda a Mimi. ği! r selâmlanırken Bundan başka, has isimlerin asıl imlâlarını muhafaza etmek bir cihetten daha lüzumludur. Ayni telâffuzlu, fakat ayrıayrı yazılışit isimler vardır : Bugün Fransada Valeri telâffuzlu birçok is- me tesadif olunur. Bunlardan biri Valery, di- geri Val&ry, bir başkası da Vallery şeklinde yazılır. Bu isimleri telâffuzları ile yazacak olur” sak bu üç şahsı birbirine karıştırmış oluruz. Lâtin harfi kullanmıyan dillerdeki has isimler Lâtin harfi kullanmıyan diğer milletlerin has isimlerine gelince, bunlar her dilde deği- şik yazılır, Mesalâ Çehov ismini doğrudan doğ- Tuya bizim harflerle yazacağız. Fakat bizim gazetelerde bu husustada yatn- lışlıklar görülmektedir. Bu isimleri fransızca eserlerden tanıyan muhaçrirlerimiz Ftansızların yazdıkları imlâ ile yazıyorlar: Bir «< kültür > mecmuasında Çehov isminin Tehekhov şeklinde yazıldığını gördüm. Bu, fransızça imlâsıdır. İngiliz Ghekhov yazar. Çünkü, framsızçadt # sesi i6h, ingilizçede ise ch ile verilebilir. Bizde ise bir ç harfi olduğu için doğrudan doğruya £ ile yazacağız. kh, hartlerine gelince; bu, h yerine kulla- nılmıştır. Çünkü İransızçada hiç okunmıyan, inglirzcede hafif okunan 4 harfi Rusların 9 harfinin sesini vermeğe müsaid değildir. Bu ses, bizim eski alfabede ht dediğimiz sesdir. Fakat, bugünkü alfabemizde madem ki ha yıda, yıda h ile yazıyoruz, o halde rusça & harfinin sesini de h ile göntereceğiz. Çehov isminin sonundaki * ise f okumur. Onun için bu ismin Fransızcada Tehekholf al
