16 Temmuz 1936 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 7

iğ N No. 2089—397 UYANIŞ 45 Mddiseler Karşısında çe v Tenkit Edilen Taraf! Birer tenkit olmak üzere matbuatımızda neşredilen her yazının akibeti bir müteanza haline gelecek kadar malümdur. Tenkit edilen taraf bu yazıya derhal ve gayet şiddetli bir ağızla cevap verir. Bu cevapta mer- kezi sikleti muhatabın kafası değil, mazisi teşkil eder, filân falan.... Daima söylenir, âdeta alâkalı alâkasız, hemen her- kesin ağzına sakız olmuştur: Bizde tenkit yok.. Yapı- lamaz.. Bu yapılan şahsiyattır... Her münakaşa şahsi- yattan kaçacağız; muhterem muarızımız, sâyın dostu- muz, hem dostluk, hem fikir ayrılığını telif edeceğiz kabilinden feryadlarla başlar ve hep ayni şekilde biter... İlah... Münekkit, alelusul beğenmez ve iyi kötü, eser hak- kında bazı şeyler söyler. Tenkit edilen taraf, söyliyene değil, söylenene cevap vermeli değil midir?.. Neden bu yolu tutmazda, kırk yıllık ahbabına kalkar, söver?. İşte bu yazıda bunun sebepleri hakkında düşündükleri- mizi söyliyeceğiz. Bir kere, bu mevzuda şimdiye kadar yalnız ve münhasıran tenkit edeni istihdaf etmiştir. Tenkit edilen tarahn haleti ruhiyesile meşgul olan bir yazı hatırla- miyorum. Evvelâ, tenkit edilen, beğenilmediği taktirde niçin kızar?. Bunun sebeplerini araştıralım. İtiraf lâzımdır ki, insanlar her şeye rağmen egoisttirler ve bilhassa küçük insanlarda bu egoizm büyük çapta kendini gösterir. Neşri- yat sahamızda kendi egosunun dışına çıkacak kadar büyük adamlara az rastladığım için, birkaç istisnayı yok farzederek küçük insanı vahidi kıyasi kabul edeceğim. Küçük insan, kendinden birkaç kere büyük olan ego- sunun esiridir. Binnetice her hal ve kârda onu mem- nun etmeğe ve onur memnun edilmesine uğraşır. Hakkında yazılan herhangi bir yazıyı, münhasıran ese rine hitap etmesine rağmen, daima şahsı, egosu için ya- zılmış, telekki eder. Eğer bu yazı eserini - yani kendi telekkisine göre bizzat muharriri - beğenmiyorsa, «kü- çük insan»ı hayli sarsar. O zaman yapılacak şey der- hal kaleme sarılıp, muhatabını yere vurmakdır. Küçük insan muhatabının yanlış söylediğini ancak onu düşür- mek için mevzuubahseder. Çünkü hedefi fikir değil şahastır. Böyle olması da zaruridir; çünkü kendi fikir- lerini kendi şahsından ayıramıyan, fikirlerine söyleneni kendine söylenmiş telekki eden adam elbette muha- tabının da şahsından ayrı bir fikir âlemini kabul ede- miyecektir. Âşık Sazile: Hoş Göreler Ağlasak Da! Kıyımıza uğrayan yok, Irmak gibi çağlasak da. Derdimizi derd sayan yok, Bağrımızı dağlasak da. 4 Ot bürümüş yolumuzu, Sağımızı, solumuzu, Tutan olmaz kolumuzu Kim çözecek bağlasak da. y Bizim gibi yansa eğer, Kim bahtına boyun iğer? Bize garibdir diyeler, Hoş göreler ağlasak da. Halid Fahri Ozansoy $ Eğer kendisine muhalif yazıyı yazan eski bir arka- daşı ise, bu arkadaşlık derhal suya düşecektir. Çünkü, kendinden ayrı, daha doğrusu (erdiyetinden, maddesinden ve şahsından ayrı bir fikir manzumesi sa- hibi olacağını asla tasavvur etmemiş olan küçük insan bir arkadaşının velev fikren olsun Kendi aleyhine ya- zacağını aklına sığdıramaz. Çünkü, o daima dol. tuk rabıtasile fikir ve düşünüş rabıtasını birbirine karıştırmıştır. İşte küçük insan, bu sebeplerle kendini hakarete uğramış sayar. Böyle olunca, kalem otoritesini muhata- bina tanıtmak için onu berbat etmek zarureti, kafa- sından, ortaya çıkar. Kendini beğenmiyen adamın n6 mal olduğunu karie anlatmak lâzımdır. Burada sen- timent d'inferiorite işe karışır. Küçük insan zanne- derki, muhatabını ne kadar düşürürse okadar yüksekte görünecektir. Onun kafası tırmanarak yükselmeği almaz. Çünkü bu cehde bağlı bir şeydir. Halbuki küçük in- san <kolay>ı tercih eder tabii. Bu tipte bir adamın muarızını fikren yenmesine im- kân olmıyacağına göre, yapılacak şey gayet basittir; sövmek ve icabında dövmek. Buna Kirli çamaşırları dökmek filini de ilâve ederseniz, tablo tamamlanır. İşte, fikir münakaşalarımızda tenkit edilen tarafın çok Here rastlanan haleti ruhiyesi ! Zahir Sıdkı Güvenli ©