21 Aralık 1933 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 14

SERVETİFÜNUN No.1948—203 TÜRKİYE'DE ZİRAAT BANKASI — EMNİYET SANDIĞI — BANKACILIK İŞ BANKASI — 55 inci sayfadan mabaat — ne git olan hayati iktısadiyesindeki sönüklüklerle Cum- huriyet devrine âit olan on senelik cidal ve faal ha- yatı arasındaki rakamları da buraya diziyoruz. Sandığın devri istibdattaki sermayesi mevduat ile beraber bir milyonu geçmezdi 1932 senesindeki #ermaye ile mevduat yekânu yirmi milyonu geçmiştir. Bu son rakam gösteriyor ki Cumhuriyet devrinde sandık büyük bir banka kadar itibar kazanmış ve o nisbette büyük muameleler yapmıştır. Ticaret ve iktısadın birinci şartı da emniyet ve itibardır. Bu olduktan sonra herşey olmuş demektir. Burays kadar eski devirden devrolunarak gelen Zira- at bankasiyle Emniye sandığını yazdık; şimdi Cum- huriyetin kurduklarına geçiyoruz. Evet, #sıl bankala- rın teessüsü ve çoğalması Cumhuriyet devrinde baş- lamıştır ve bunların başında iş bankasını saymak lâzımdır. On sene zarfında Cumhuriyet idaresinde vücude gelen milli bankalar kırktan fazladır. Buların içinde sermayeleri pek mühim olan dört büyük banka vardır. Diğer otuz sekiz bankanın sermayelerinin çoğu yarım milyonla bir milyon arasındadır. Bu milli müesseselerin mecmuunda şltmış milyon gibi milli bir sermaye vardır ki bu bergün büyümek- te ve inkişaf etmektedir. İş Bankası : Cumhuriyet devrinde ilk tecessüs eden büyük ban- pie biri (İş bankası) dır. Bu banka kadar az ze- eketin iktıradi ve ticari ve sınai haya- > mühim ve büyük rol oynayan banka başka memleketlerde de görülmüş değildir. Bu banka 1924 senesi 26 Ağustosunda bir milyon Jira sermsye ile teessüs etmişken bugün hepsi tahsil olunmuş 5.000.000 lira sermayesi vardır. İhtiyat ser- maye miktarı da mühimdir. 1932 senesinde bankanın vaziyeti şöyle idi. Sermaye ve ihtiyat akçanı 7-400:000 Kasalarında ve bankalardaki para 11.408.549 Esham ve tahvilât 8.085-111 Ticari senetler Sair ikrazat 90 977.079 Tevdiat 48.919.064 71-064-566 İş bankasının hayatı henüz dokuz seneyi doldur- maktadır. Bu kadar kısa mali bir hayata malik olan müesseseler içinde İş bankası kadar fal ve onun ke- dar büyük işler görmüş bir banka yoktur. Bu bankanın m seneler zarfında yapmış olduğu wmuamelât yekânu lara baliğ olmaktadır. Bi bankanın bir in | bilânçosunda (iki buçuk milyar) liralık muamele yapması çok mühimdir. İş bankasının yaratıcı ve yaşatıcı bir kuvveti var- dır ki bu kuvveti bankanıu müessisi olan büyük şah- siyetten almaktadır. Büyük Gazi'nin kurtarıcılığı yalnız bir cephede olmamıştır. Memleketin harpten sonra muhtaç oldu- iktısadi sahadada görülmüştür. Milli bir sermaye ile kuvvetli ve işküzar bir banka tesisini en evvelâ düşünen gene o Büyük Gazi'dir. İş bankasının memleketin hayatı iktızadiyesinin inkişafında yaptığı hizmetleri göstermek içiu ciltler dolusu yazı yazmak icap eder. Bu bankanın yüptğr büyük işlerden bazılarını burada tadat etmeden £* mek imkânı yoktur. Bankanın yaptığı vs ga işler öğe n mü- himmi bankanın bir nevi twiürrül ıkları olan kumbaraları herkesten giri ortaya beni ve hal kın servetini israftan kurtarmasıdır. Bu kumbara- lar yalnız tasarruf sandığı olmakla kalmamıştır. 1'0- cuklarımıza, gençlerimize inairrif ve iktısadın ne ol- duğunu da öğretmiştir. Bugün dünyada hâkini olüü ier tasarruf ve parayı iyi Pam ği Para yalnız yenilmez, para işler; en zoru işletmüküir Servetimizle gayri mütenasip arliyadin, Sü gençlerimiz, gilelerimiz pek #ukiür. #'owuhİari: diğimiz paraları manalı ve manasız yere sârfci ir ten zevk slırlardı. Şimdi bemen her ailenin ewoüjü aldığı parayı kumbarasına atmağı düşünüyor Biri su- retle küçükten ekonom oluyor. İsis ailelerimize ve çocuklarımıza bu hissi aşılıyan İş bankasıdır. Banka nın bu baptaki hizmetini ne kadar takdir ve takdis etsek gene azdır. Bugün iş bankasının aile ve çocuk kumbaraların- da birikmiş 40.000.000 Türk lirasından fazla pars toplanmıştır. Bunun ber &ene yekünu çayanı dikkat bir gnrette srtmaktadır. İş bankasını taklit ederek diğer milli bankalar ve müesseseler de böyle kumbaralar çıkazmış ve on- larda da milyonlarca liralar birikmeğe başlamıştır. Bu kırk milyon lira ile neler yepilir bilseniz ova- kib bunun kıymetini anlamış olursunuz. Bununis; Şimendiferler yapılır, maden ocakları işletilir, liman, vapur şirketleri vücude getirilir ? Bütün medeni mem- leketlerde böyle büyük işler milli sermayelerle ya- pılmaktadır. Şimdiye kadar memleketimizin bütün ta- bii ve iktmadi membalarını ecnebi germeayelerine b Fakat Cumhuriyet hükümeti bunları kur- tardı. Meselâ: Anadolu-Bağdat hattını mubayan ettiği gibi birçok gimendiferleri kendi sermaye ve kendi mühendisleri ve ameleaile yapmaktadır. Birçok fabrikalar, müesseseler vücude getirmiş ve maden işletmeğe başlamıştır. Bu gibi büyük işlerin çoğunda İş bankasının hayırlı rolü vardır. Bakınız İş bankası kısa bir zaman içinde neler yapmıştır. Şimdiki halde bankanın kendi sermayealie yaptığı büyük işlerden beş on tanesini burada saymak