30 Kasım 1933 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 17
SERVETİFÜNUN No.1945—260 KA ve A Yazan: TÜRKÇE Yazıların herbir ? e 4 bin sanay epi Ü NDEN. EZANLA WU || yarar yasa ile ri Hüseyin Nazmi CRAMER g korunmuştur F B SKOR ' —« (Gelivermek) türeğinden yapılan Öğüt: görülen geçmiş uğrağı”— —“Gelivermek,, mastarından teşkil olunan şuhut mazisi siygasi)l— Ben geliverdim; sen geliverdin; o geliverdi; biz geliverdik; siz geliverdiniz; onlar geliverdiler. —« (Yazıvermek) ten (işidilen geçmiş) uğrağı» — — “Yanvermek, ten nakli mazi siygasi)— Ben yamnvermişim; sen yazıvermişsin; O yazıver- mig; biz yazıvermişiz; siz yazıvermişsiniz; onlar ya- i sıvermişler. —e (Açıvermek)ten (gelecek çağ) uğrağın— — “Açıvermek, ten istikbal siygasi-— Ben açıvereceğim; sen açıvereceksin; O açıvere- i eek; biz açıvereceğiz; siz açıvereceksiniz; onlar Açı- #. verecekler i. N —<(Ahvermek)ten (iki çağlı) uğrağı»— — “Ahvermek, ten muzarı siygasi)— Ben alıveririm; sen ahverirsin; o alıverir, Biz alı- veririz; siz alıverirsiniz; onlar alıverirler. —a(Gidivermek)ten (görünene buyuruk) uğrağı»— — “Gidivermek, ten emrihazır siygasi)— Gidiver; gidiverin; gidiveriniz. Me. ve. : ğer” —«Yine ondan (görünmeyene buyurul) uğrağı» — — Ayni mastardan emri gaip siygasi — | Gidiversin; gidiversinler. ( —« (Yatıvermek) ten (şimdiki çağ) uğrağı »>— i —“Yatıvermek, ten hal siygası)— Ben yativeriyorum; Sen yatıveriyorsun; o yalave- riyor; biz yatıveriyoruz; &8iz yatıveriyorsunuz; onlar yatıveriyorlar. —«(Koşuvermek) ten (istekli başarak) uğrağı»— i -A “Koşuvermek,, ten iltirami siygası -— | Ben koşuvereyim; sen koşuveresin; v koşuvere; İ biz koşuverelim; siz koşuveresiniz, onlar koşuvereler. — «(Biçivermek) ten (gerekli başarak) uğrağı» — — “Biçivermek,, ten füli vücubi siygası <— Ben biçivermeliyim; sen biçivermelisin; o biçiver- meli; biz biçivermeliyiz; &iz biçivarmelisiniz; onlar biçivermeliler. 1 — Bu başarakların aykırıları da türede göste rilen yolda yapılır: «Gelivermedinir; yazıvermeyeceğim; çalışıvermem; çalışıvermeyiz> örneklerinde olduğu gibi. 2 — Yığını türeklerden yapılan bu bâşaraklar her çağda birlikte yazılıp ayrı yazılmaz: «Gülüverdim» sözünü böyle « gülü verdim « gibi ayrı yazarsak bik (mana) değişir. Bir olduğunda <çabuk güldüm», ayrı bulunmasında da birisine bir gül verdim olur. —aBağlama uğrakları»— —Rapt siygaları)— Bağlama uğrakları, bilikleri bajku söylentilerin biliklerine bağlı olan uğraklardır. Bunlar da dört türlüdür: 1 — Bağlayıcı uğrak (siygai atfiye) 2 — Çağlatan uğrak (siygai tevkitiye). 3 — Sonlu uğrak (siygai intihaiye), 4 Başlanıklı uğrak (siygsi iptidaiye) dir. —a Bağlayıcı uğrak »— —Siygai atfiye— Bu uğtak, köklerin sonuna düzene göre: «ip, ip, up, üp> ekleri getirilerek e «Gelip gitti. Yakala; oparacak. tup yatar- yıp k muş. Götürüp atar» ikiler olduğu pi Öğüt: 1 — Ba uğrak bağlandığı uğrak ne ise oda onun gibi olur. Yukarıki örneklerde “gelip gittir demek geldi ve gitti yerindedir. Ve buuun gibi «yakalayıp koparacak» demek yakalayacak ve koparacak demektir, 2 — Son sözlüğü (harfi) sesli olan köklerde yu- karıdaki eklerden önce bir de «y» eklenir <Bileyip kesecek, Okuyup ği gibi. ön —a 2-Çağlatan uğrak »— —Siygayi tevkitiye)— Bu uğrak, görülen geçmi; (iuhut mazisi) uğruğı- nın birinci çoklu söyleyenler (cemi mütekellim) çeki- minin sonuna yenliklerde “is vu kalınlarda dahi «ça eklenerek yapılır. »Biz yazdık» çekiminden «biz» i kaldırırsak «yazdık» kalır. «yazmak» türeği kalın olduğundan bunun sonuna bir aça» korsak «yazdıkça» olur ki, içte bu: «çağlatanlı uğrak (siygai tevkitiye)s tır. — Bitmedi —
