6 Nisan 1933 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 2

298 SERVETİFÜNUN No. 1912—227. En sağlam irat Hazıra dağlar dayanmaz — hazır yiyiciliğin sonunda sürünmesi — evvel zamanda Han, Hamam ve şimdi Apartman — batakçı kiracı — alacak peşinden koş! — Avrupa buhranında batan sanayi tahvilleri — Yataklı Vagon tahvilleri nasıl tekerlendi — en sağlam servet çalışmaktır fakat çalışmaktan arttırılanlar sağlama bağlanmalı. En sağinm yer şüphesiz Dahili İstikrazdır. Hazır yeyiciler, atalarımız tarafından söylenilen hazıra dağlar dayanmaz sözünü düşünmezler, elle- rindekini yerler, içerler ve günün birinde ortada çıplak kalırlar. Hazır yeyici için para sade yenilir! ister maaş olsun, ister miras olsun! hattâ ister ödünç al- mış olsan ister kendisine sermaye diye verilmiş olsun! mutlaka onlar parayı yerler. Borcu dahi ödemezler, sermayeyi, eski tabire göre kediye yükletirler. Buna karşı yine atalarımız çareler düşünmüşler; eline pa- ra geçenlere daima han veya hamam salmak tavsiye ederlermiş; çünkü o devirlerde en sağlam irst ban ve hamam imiş, yanmaz ve boş kalmazmış. Bundan dolayıdırki kalpakçılar başında dükkânı olanlara hele bedesten içinde dükkân sahibi olup kiraya verenlere gıpta ile bakılırdı. Kalpakçılar başı en verimli dük- kânlarla dolu idi; boş kalması hatıra gelmezdi, Be- desten'de boşalan bir dolap bir çok peştemallık ve- rilmeden alınamazdı. Dünyada her şebrin çalışma ve getirme yerleri ve tarzı muttasıl değişir durur. Vaktile iradın sağlar mı han ve hamam iken şimdi en gelirli irat apari- mandır diyorlar. Bilmem ne dereceye kadar doğru- dur? Çünkü dünyanın geçirdiği büyük buhran her türlü iratların kökünü sarstı, Her yerde binaların kıymeti düştü, kiracılarda para verebilmek kuvveti azaldı, bir yüksek kirayı veririm diye kontratoya imza koyup apartmanlara girenlerin çoğundan para almak zor oldu diye emlâk sahipleri iç çekip duru- yorlar. Peki, o balde biraz parası olanların rahatça, üzüntüsürçe, sağlamca kendilerine bir gelir yaprak için pe vuracakları çare nedir? vrupada fabrikaların, ticaret müesseselerinin me senetlerine çok rağbet vardı. Para biriktirebilmiş olan bir çok adamlar ellerindekini avuçlarındakini bu müesseselerin hisse kâğıtlarına yatırmışlardı: buhrau onlarında belini büktü. Üç gün evvelsi birisi söylüyordu: « Yataklı Vagonlar bisse senetlerinin halinden haberiniz var mı? 500 Fransız frangı olan beher bisse 70 İranktadır, çünkü temettü veremiyor. Peki, avucundakini böyle bir şirketin hisselerine yatırıp ta oradan gelecek iratla geçinmeği yoluna koyanların hali ne olacak? Bade bu değil, İsviçre'de dağ otellerile dağlara çıkan dişli seyyah şömendöferlerine beş milyar altın Frank yeni bizim paramuzla iki milyar kâğıt lira bağ- lanmış idi; bu parayı yatırmış olanlar senede 150 roil- yon Pürk lira irat alıyorlardı. İki senedir on para alamıyorlar ve ellerindeki otel tahvilleri kaymetleri- nin onda dokuzunu kaybetti... Daha buuun gibi sayılacak beş, on, yüz, değil binlerce misaller vardır. Meselâ Balkan Hükümetlerinin paraları tekerlendi, para saklıyanların parmakları ağızlarında ve elleri bö- gürlerinde kaldı. İngiliz lirasının yüzde otuz üç kay- betmesi dünyada çalışanların, ve çalışmadan iraclarını yiyenlerin hepsini haraca kesti Peki, bunlar böyle! Lâkin elde para var, iş tut- mak kolay değil; belki yaş ta ilerilemiş, ne yapmalı 9 Parayı nereye vermeli $ Hiç tereddüt etmeden derim, Yeni çıkacak Türk dahiti istikrazından slınız. Bakınız niçin; I — Cümburiyet hükümetinin para kâğıdıdır. Piyasadaki kendi paramız bugün nasıl muteber ve sabit ise Cümhuriyet istikraz tahvilide öyle sağlam ve gelirli olacaktır. Misal ortadadır; Padişahlar zama- nmmr en son çıkardığı dahili istikraz kâğıtları Cüm- huriyetin kuruluşuna kadar yüzü on beş kuruşa kadar düşmüştü $ Kuponları ödenmiyordu ! Çümburiyet maliyesi bunu bile kurtardı? İşlemiş faizleri ödedi ve Borsada eski istikrazı dahili tahvilleri şimdi başa baştır. Halbuki onlar yalnız yüzde beş faizlidir. YI — Yeni istikraz tahvilleri ende yüzde beş faizli değil, birde ikramiyelidir ve ikramiyeleri büyüktür. Malümya, talie kapıyı açık bırakmalı derler. Yüz liralık tahvili 96 liraya alacakaınız; aldı- gınız günden itibaren senede yüzde beş faiziniz var, çekilecek kuralara iştirakiniz var; belki piyango da vurur. Hem piyangoya iştirak etmek için dsima bilet almağa ve tasarruf etmeğe lüzum yok, Aynı tahvil cepte para olarak duracak, her mis ig kazanmak kapısı açık, üstelik te yüzde beş fair bunun ne vergisi var, ne indirilecek isköntem | İşte ben düşündüğümü yazdım, Bir düşündüğüm daha varki o da servetin dünyada çalışmaktan ibaret olduğudur. Bu meseleyi, “bu hakikatı, son buhran, bir daha ispat etti, O halde, çalışmaktan artırılan paraları böyle sağlam gelirli ve memleket hayrına kullanılacak işe bağlamakla hakiki vazife görülmüş olur itikadındayım. Ahmet İhsan