16 Haziran 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 12
40 SERVETİFÜNUN No.1870—185- YANARDAĞ İNDİFA! VE KÜL YAĞMURU Şili'de Talka vilâyetinde Kizapu volkanının indifaı. And silsilei cibalinde son zamanlarda çok dehşetli yanardağ indifaları olmuştur. Bilhassa 10 Nisauda dört büyük volkan birden indifa etmiş, lâv ve duman püskürmeğe başlamışlardır : Derkabezado, Yeguas'lar, Tingiririca, Kizapu... Bu volkanlar Buenos Aires muvuzi silsilesinin cenu- bunda Şili'yi Arjantin'den ayıran Kordilier silsilei cibalinin üzerinde kâindirler e m ie şiddetle feveran etmişlerdir. Bazı istihbarata . . diğer kraterler iz Er dme faaliyete geçmişlerdir. ii oluyor ki arzın içindeki bu kuvvetler şimdiye kadar görülmemiş harikulâde, müthiş, tabii bir PAZ halini almıştır. Bu indifalar, ilkönce, sık bir top le gürlemelerine müşabih homurtu- larla başlamış ve bu gürültüler 160—200 kilometre mesafeye kadar and Bunu müteakip, birbirini kovalıyan bir sürü dehşetli infilâkle semalara cesim toz ve kül kitleleri fışkırmıştır. Gökyüzü madeni parçalardan mürekkep o derece kesif bulutlarla sv. VE garı, örtülmüştür ki gündüz ortasında gece olmuştur; ayni zamanda, bu simsiyah felâket semasından, volkanlar rın fışkırdığı küller tekrar zemine inmişlerdir. Hasılı bundan evvel, 19 Martta Fuego yanardağında vaki olan hadise tekerrür etmiştir. Fakat bu defa felâket daha facialı bir azamet kesbetmiştir. Bütün 12 Nisan günü zarfında, Şili'de Santiago'dan Buenos Aires'e kadar bütün Cenubi Amerika daimi bir kül yağmuru na uğramıştır. Bu küller, And'ların şarkında, Arjan- tinin Mendoza ve San Rafaele vilâyetlerinde 0,30 m. sahnında bir tabaka teşkil etmiş ve hatta riva- yete nazaran, indifa sahasından 1.200 kilometre uzaktaki bazı sahalarda 0,60 m. kalınlığında bir ta- baka vücude getirmişlerdir. Ayni suretle Buenos Aires dahi bu neviden çok kesif kül yağmuruna uğramıştır. Bir gjans telgrafına nazaran, Arjantin'in paytah- tına inen kumların kitlesi 3.000 tondan aşağı ve Rüzgârın sevki neticesinde, küller Montevido Paraguay,da Assompsiyon'a, hattarivayete lee in dö janero'ya kadar sürüklenmiştir. Şili'nin şarkında dahi bu hadise daha az bir kesafet kesbetmiş değildir Kuriko'da, indifa halindeki volkanlardan birinden 110 kilometro ötede o kadar çok ve kesif toz ve kül yağmu- ŞİL'DE VOLKAN KÜLLERİ ALTINDA Tingiririka'dan. 110 kilometro ötede; Kuriko sokaklar ru yağmıştır ki sokakları temizlemek için takım takım bir çok amele gruplarına ihtiyaç hasıl olmuştur. Santiago ve Valparaiso'da dahi ayni made- ni zerratı hamil mebzul kül sukutu vuku bulmuştur. Adeta dünyanın sonunu tanzir eden bu bürkani indifaların şayanı hayret bir cephesi de hiçbir'nüfus zayiatına sebep olmaması ve mahvedici şekle bürün- memiş olmasıdır. Fakat toprakları örten kesif kül tabakalarının Pampadaki bütün mezruatı harap edecegi ve Arjantin,deki hayvan sürüleri meyanında telefata bâis olacağı muhtemel görülmektedir. Bn indifalar çok kısa sürmüştür. Kül yağmuru ancak kırk sekiz saat devam etmiştir ve bu âfetin başlangıcından dört gün sonra Cemahiri Müttefika legosyonu hava ataşesi yüzbaşı Ralph Wooten hali faaliyetteki volkanlardan Kizapu volkanı üzerinden tayyare ile uçmağa muvaffak olmuştur. Bu esnada duman sütunu 1.500 metreden fazla yükselmiyordu. Şimdi ise kraterin sâkin olduğunu bu zabit haber vermektedir. Fakat beyazımsı bir tabaka ile örtülü olan memleket, karlar altında gömülü bir toprak manzgrası arzetmektedir.
