26 Mayıs 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 17

No.1867—187 Neşriyat : Menemenli zade Ethem Beyefendi «Mektep neş- riyat yurdu» nun ilk eserini teşkil eden ve «Fascis- me» ismini taşıyan beş formalık bir kitap neşretmiş- ler. Kitabın burada tenkidini yapmaktan çekiniriz. Zira, bu sahada, bir tenkit kudreti göstermekliğimize medar olabilecek malümata sahip bulunmuyoruz. Üstadın eseri esasen bir iddia ile intişar etmiş de- ildir. Şayanı memnuniyet olan cihet bu risalenin kafaları müsbet varlıklara dogru çekmesi ve bu su- retle fikri inkişaf kabiliyetimizi kamçılamasıdır. Fa- şizm bugün muhtelif şekillerde İtalya, Fransa, Fen- landiya, Avusturya gibi memleketlerde tahakkuk etmiş bir noktai nazardır. Faşizm hemlesinin kudret- İtalya'da Darülfünun milisleri li temelleri İtalyada kurulmuştur. İşte, bu eseri meydana getirmek için istifade olunan muharrir bu hareketin mühim rükünlerinden (Giuseppe Prezzolini) dir. Bizleri pek sevindiren ikinci cihet kitabın fazla satılmaşıdır. İntişar sahasına çıkması pek yakın ol- mâkla beraber üstadın bu kiymetli tetkiki lâyik olduğu ehemmiyet ve dikkattı celbetmiş gibidir. Bu vakanın memleketimizin irfanı noktasından pek bü” yük bir değeri mevonttur. Filhakika, eserin fazla satılması müsbet mevzulara nüfüz ettirilmek istenen düşünceleri bu gayenin tahakkukuna doğru gotür- müş ve kısmen de muvaffak olmuştur. Seksen iki sahifenin muhteviyatı pek zengindir. İtalyada doğan faşizm hareketi burada etraflıca izah edilmektedir. Mündericat hakkkında bir fikir vere- bilmek için en eyi çere son tarafa ilâve olunan lâhi- kanın buraya dercidir. Lâkin, bundan da maalesef sarftı nazar mecburiyetindeyiz. Risalenin «Musolini> sernamesini taşıyan on iki sahifelik kısmı evelce'(Mülkiye mektebi mecmuası) ndâ intişar etmişti. Bu kısımdan maada faşizmin tarihçesi, guburu, Akursiyo sarayı cinayeti, faşizm ve har, aşizm ve fütürizm ve faşist noktai nazarın meydana getirdiği islâhat ve yeni müessesat diye muhtelif fasıllar var. SERVETİFÜNUN FAŞİZM 417 Yazan: Bülent Nuri Bizde burada faşizm hakkında bu kitaptan öğ- rendiklerimizin bir kısmını göyliyelim. Malümdur ki «democratie»lerin bugünkü idare tarzları parlementa- risme ve diktatörlük olmak üzre iki nevidir. Faşizm eng vü diktatörlüğünün Ke getirdiği bir sistem- irminci agrın b asıflara malik ve ol im mühim beşeri bir hareketini temsil eden bu sissem yukarıda da yazıldığı veçhile dünyanın muh- telif yerlerinde tahakkuk etmiştir. Bilhassa İtalya, prensip itibariyle Fransız obscurantistes lerine atfedi- — faşizm esaslarının beşik ve membaı mahiyetin- ir, Etem Beyefendinin kütüphanemize ihda ettiği risale bu mühim siyasi hareketin esas hatlarını çok Doçe Musolini'yi selâmlıyor. vazıh bir şekilde izah ve teşrih etmektedir. Faşizm harp aleyhtarı bir rejimdir. Bidayeti teşekkülünde (Pö, mıntakasında taazzi etmiş ve zirai esaslara, İsti- nat edegelmiştir. Bu iki fikir noktai bareket olarak alınması bile oradaki rasanet kolayca görülebilir. Harp... «Briand>- ın muttasıl vi im yapmaktan biran fariğ olmadığı bu âfet, ve lie) ie bulunan devlet ve milletleri birbirine katan, sonra, «Duieperostrobun muazzam türbinleri gibi deline dönen ve bu devir esnasında cehennemi bir kan makinesi halinde dur- maden kitleler biçen âlet, insanlığın başına açlık ve sefalet belâsının feci netayicini ve umumi sarsıntıları mucip olan felâket... Rejim, bunu külliyen tenfir etmektedir, Soura, zirai esaslar: Toprak... beşerin feyiz ve bereket semboli; ziraat, sıhhat ve faaliyetin maşum bir enmüzeci, tabiat, güneş, su, insan, ahenk... hep bunlar faşizmde gizlenen özlerdir. Bizim için en büyük kâr beşer tarihinde husule gelen mühim hareketleri bilmek ve tanımaktır. Menemenli zade Ethem Beyefendi bu eseri meydana getirdiği için yakın bir âtide nurlu lem” alar verecek olan irfan haya atımıza ilk aydınlığı saçan mübeşşi Kendisine memleket evlâtları hisabına burada teşek kürü bir borç bilir ve bu mesailerinden dolayı sami- miyetle tebrik ederiz.