12 Kasım 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 17

No.1839 —154 SERVETİFÜNÜN 381 EDİSON'A DAİR İİ FONOGRAF BABA Vatandaşları oOEdison'a işte bu lâkabı tokmışlar: Fonogrüf Baba... Filhakiki büyük kâşitin müteaddit icatları meyanında en evvel akla gelen'de bu âlettir. Maamafih fonografın icadında ilk adımı atan Charles Gros amında bir fransızdır. Edison bü hususta bilhassn bir tekâmüle sevkedici e keşti islüh geylemiştir. 175 Edison'un edebiyata” tesiri Edison'un şahsı, yalnız Ame- rika'da değil, bütün medeni âlemde her zaman derin bir alâka uyandırmıştır. O Bilhassa bu mühim şahsiyet, muasım ede- biyata da girmiştir. Meselâ meş- hür franaz romanca Villiers de Visle-Adam, Müstakbel Havva isimli romanında bu âlim ve kaşif tipini göstermiştir. Halbuki Viliers nsla Amerika'ya ayak basmamığtır ve bunun rağmen romanında Fonograf Baba'yı ve onun muhteşem İaboratuvarını tasvir etmektedir. İşte 1800 da intişar eden bu roman müteakip, en sonunda İngiliz romancısı Wel#s müntehi olan bir gürü fenni-edebi romanlar yazılmağa başlanmıştır. Maamafih o zaman danberi bu edebi nevi biraz duraklamış sayılır. Çünkü fennin bügünkü terakki ve tekâmülü edebiyatçıların o hüyalini bile fersah İersah geçmektedir. Öy- leya, hele gu gön elli senelik keşifleri bir düşünelim: telefon, elektirik ışığı, X şunları, fonog- raf, sinema (hatta bugün seslisi), telsiz telgraf, tayyare, tahtelba- hir, otomobil, v, 4... bukadar hakikat Oo karşısında, o bugünkü gençleri fenni-edebi şekilde hay- ran kılmanın imkünsiziği artık anlaşılıyor değil mij Vefat eden böyük kâşif ve âlim Edison «“Hastalanmazdan evvelki resmi» harpten vazgeçme misakım imzalamış o bulunan Çin ve Japon hükümetlerinin mezkür misakın 2 inci maddesine nazarı dikkatlerini celbetmek arzusunda bulunduğunu ve cihan efkan umumiyesinin Çin ve Japonyanın bu taahüdata riayet etmelerini bekledi- Bini beyan etti, Çin hükümeti Hariciye Nazım «M. Woctinghung Firanks Türkiye notasina verdiği cevapta Türkiye hükümetinin göstermiş olduğu derin alâkaya Çin hü kümetinin müteşsekir bulunduğunu, zikredilen mus ahedeye ve diğer mısaklara Çinin sadık kalmak ar- gugunüa olduğunu ve Cenevrede ceryan «den miza- kerelerin muvaffakıyetle neticelenmesini temenni el- tiğini bildirdi. Jüpon hükümeti ise verdiği cevapta Japonyanın meğkür muahedede ve diğer misaklarda taahüt ettiği alıklmıs mes'mliyetini müdrik olduğunu, Japon denir volu muhafızlarınn tedabiri askeriye ittihaz etmeleri sari demir yollarım ve Japon teiasınn hayatlarını muhafaza ve himaye etmesinden mümbais olduğunu ve Japouyann ihtilafı sulhen teşnive etmek Gülgüiy > eezinde bulunduğunu beyan etti, İor iki taraf ta sulh fikirleri beslemekte olduğunu iddiü etmekle beraber hülâ “Mündehonic» de kanlı çarpışmalar ve şiddetli tecavüzler devam etmektedir. Çin-Japon ihtilâfnm tarihçesi ve bugüne kadar aldığı vaziyetler bundan ibârcilir. Cahit Süleyman ——