12 Kasım 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. 2700 v<3 Başmuharriri VUNU8 NADİ ^ Y l İDAREHANESİ ı \ IBpauDBiaıniyf karçiMida dairu nahsasa • ffetTelgraf: İstanbuJ Cumhuriyet j : Posta k u l u s u : N° 2 4 6 * 22360 33230 20472 Idare müdürü 2236S. Matbaa Telefon: Cumhur Yeni kazanç projesi PER^EMBE 12 TEŞRİNîSANî 1931 ABONE ŞERAİTİ MÜDDET: JTÜRKİYE İÇİNJ HARİÇ İÇİN ! 2700 Kr. : İ Seneliği : 1 4 0 0 Kr. 1450 Kr..: \ 6 Aylığı j 7 5 0 Kr. ı 3 Aylığı : 4 0 0 Kr. 800 Nüshası her yerde = 5 Knrnçiur 30 güzide arasında bir anket: 8 Bir kutu kibrit: Bir okka buğday! tstanbul'da ekmeğin okkası beş kuruşa indi. Bunun manası ne ol • duğumı biliyorsunuz artık: Hakikî kıymet 3,54 kuruş kadar bir şey olacak demek. Buğday fiatına ge lince o da 100 para 3 kuruş kadar bir şey olmalı. Zaten Sencanköyü istasyonunda bizim gördüğümüz de bu idi. Bize istasyonda yığılan buğdayın yarım kilesi 35 kuruşa olduğunu söylemişlerdi. Okkaaı 110 para demek. tstasyonlardan köylere gidinciye kadar bu f iatın 6070 paraya ve nihayet 2 kuruşa olacağını pek kolay takdir edersiniz. Biz biraz evvelki f iatlarla bir okka buğdayın ancak 4050 çöplük bir kutu kibrit almağa yarıyabilece gîni soyliyerek bunu pek azımsıyorduk. Şimdi bir okka buğdayla hatta bir kutu kibrit dahi alınamıyacağını gormekle mütehayyiriz. öyle ya bir okka buğday 6070 paraya, nihayet 2 kuruşadır. Bir kutu kibrit ise malum olduğu ttzere 100 parayadır. Hele buğdayla şekeri mukayese etmek akla ziyan bir şeydir. Şimdi 56 kuruşa olan bir okka şekeri almak için galiba 2830 okka kadar buğday vermek lâzım gelecek! Türkiye'mizde buhranın tecellî sabnesini bilbassa eşya fiatlan arasın daki bu nisbetsizlik ve karışıklık teşkil ediyor. Dün bir kaç kişi ile yolda yürürken bu vaziyete işaret olmak üzere: Bir okka buğday, bir kutu kibrit! Demiş ve ekmeğin tstanbul'da b«ş kuruşa indiğindan bahsetmiş idik. Yanımızda yürüyenlerden biri şüphesiz ne demek istediğimizin far • kında olmıyarakt Hamdolsun. Diye mukabeleye müsaraat ettL O kendi aklında ekmeğin fiatının düsüklüğünden hayatın ucuzlamağa doğru gittiği mana v« ma.k»*d«»ı «Hi. Tîğef'e'kmeic fîatının ncuzluğu nayat pahalılığının azalmasına bir delil olarak' alınmak mümkün olsa idi derhal o zata hak vermek tabiî olurdu. Hayat ucuzlamıyor, fakat ek • mek düşüyor. Bizce bu hal bizdeki buhranın baska bir şekli, belki de en hat şeklidir. Ya hayatı bütün eşya ve eşkâlinde mütenasiben ucuzlatmalı, yahut bir kısım eşyanın ve hele buğday gibi bellîbaşh istihsalimizin bu kadar düşmesine karşı likayt kalmamalı. Fuğday istihsal eden adam mahsulünün para etmemesinden meyus olarak başinm çaresini başka sahalarda aramağa gîderse ve bunun neticesi olarak buğday istihsali dahilî ihtiyaca kifavet etmiyecek bir hadde düşerse asıl büyük buhranın o zaman baş göstereeejjinden korkulur. Her halde bu senekî fiatlar buğday istihsalini teşvik edecek mahiyette değildir. Memurlara ait verginin tezyidinden vazgeçildi! ninin vergîsi yüzde 5 e indiriliyor Ete narh konacak mı? Muhittin B. bugün Şehir Meclisinde cevap verecek Bugün kat'î bir karar verilmesi f. Müştak B. kadınlaşan erkeklere hücum ediyor! «Kadın gardrobuna yalnız zamparalar saklanır, ıslığa müstehak zamparalar!» İsmail Müştak Beyi bir gün evvelki ziyaretimde verdiğim suallere cevap hazırlarken buldum. Akşam yazacaktım, dedi. Fakat birden misafirler bastırtverdi. Ben de sabahleyin yazıhaneye mu • tattan evvel geldim. Vaktin erken oluşu, yazıhanedeki tenhalık, bu küçük oda bana gazeteciliçimi hatırIattı. Yazıya başlarken, bir dakika, ha şimdi kapı açılacak, sermürettip içeri E;irecek. dîve dü^ündüm.» Galata'da Merkez Rıhtım hanının birinci katmda, buz serbayili&înin işgal ettiği dairedeyiz. Müştak Beyin odası küçücük. Mobîlye bir iş ada • mının mobilyesi. Yalnız pencereleri örten kalın keten perdeler hem o • dayı gölgelendiriyor, hem de ahengi bozuyor. Müştak Bey dikkatimi farketti: Ben Ioşluktan, Ioşluk içinde çalısmaktan hazzederim, dedi. Ta «Tanin» denberi böyle. Oradaki o İsmail Miutak dam da bunun gibi idi. Cahit ge • ıiuz? lir, ikide bir sebebini sorardı. Bu yenilikler ruhlarımızdaki yeni ihtiyaçlarm seyrinî takip ve bn ihytiaçları bediî yollardan tatmin eMüştak Beyin cevaplarını aynen diyorlarsa bunları sevmemek içîn naklediyorum: insan ya manasız bir maziperest, ya Son zamanlardaki yenilik cerel&abadi 4 üneü saMfede, yanları hakkında ne düşünüyorsu Proje hususî müesseseler müstahdemi Vekiller Heyeti dün Yeni projeyî Tetkika basladı Ankara 11 (Telefonla) Ve killer Heyeti bugün saat beşte îs • met Paşa Hz. nm riyasetinde top landı. Bu içtimada vekâletlerce hazırlanan lâyihalarm ve yeni kazanç projesinin tetkik edildiği tahtnin o • lunmaktadır. Projenîn esaslan Ankara 11 (Telefonla) Yeni kazanç projesi Heyeti Vekileye »evkedilmiştir. Aldığnn malumata göre yeni projede memurine ait kazanç vergui nisbetmm yüzde beşten yüzde yediye çıkanlması tasavvuru tatbik edil memiş, bundan sarfı nazar olun muştur. Proje hususî müesseseler müstahdemininin kazanç vergilerini de yüzde yediden yüzde beşe indirmektedir. Yeni kazanç projesinde istisnalar çoğaltılmış, müesseselerm, ticaret hanelerin kazanç tahakkukatı mu • ameleleri basitleştirilmiştir. Proje tanzim edilirken gerek tîcaret odalan kongresinin, gerekse ticaret odalarmm mütalealan tamamen nazari dikkate alınmıştır. M. Yansen/în fikri sı çok olan semtte yapılmalıdır Profesör dün Güzel San'atlar Akademisini gezdi tki gündenberi îstanbul'da bulunan maruf şehircilik mütehassısı profesör M. Hermann Yansen bugün vapurla Atina'ya gidecektir. M. Yansen dün kendisile görüşen' bir muharririraize demiştir ki: < Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal ve Başvekil tsmet Pş. Hazeratı ve Türkiye'nin bütün devlet ve hükumet adamları memleketin imarile çok yakından alâkadar olmakta ve şehircüiğin ehemmiyetini gayet iyî takdir etmektedirler. Hepsi de bütün Türkiye sehirlerinin birer plâna ih tiyacı olduğuna kanidirler. Bu böyle iken tstanbul'da plânsız hareket etmek hiç te doğru değildir.» Muharririmiz M. Yansen'e insası mutasavver liman, stadyom ve köprü mes'eleleri hakkında ne düşün düğünü sormuş ve şu cevabı almış • tır: « Stadyom, liman ve köprü mes'eleleri İstanbul için çok mühimdir. Fakat bence her şeyden evvel umumî bir plân yapılmalı ve bu plâna çöre liman, stadyom ve köprü insa olunmahdır. Fakat limandan, stad • yomdan ve köprüden daha evvel yapılacak bir çok şeyler vardır. Bütün bunlann mşası çok paraya mütevakkıftır. Ete narh ko nup konmaması mes'elesinin bugün Sehir MecIisinde görü şülmesi ve kaPî bir karara raptı soylenmektedir. fctimada Be lediye Reis5 Muhittin Bey et fiatlarında ihtikâr olduğu hakkında geçen celsede serdedi • Muhittin B. len iddialara cevap verecektir. Aldığımız malumata göre Sehir Meclisi azasmdan mühim bir kısmı ete narh konması taraftarıdır. Bir kısım aza da narh yerine fiatların mtrrakabe edilmesini münasip gor mektedirler. Bu hususta mezbaha • nm mühim isler yapabîleceği söy • Malipe Vekm AbduüıaUk Beg lenmektedir. Mezbaha bir miktar Projeye göre umumî olarak her sermaye vererek et f ialtarmı muay kesten ilk yüz lhaya kadar yüzde yen bir hat üzerinde durdurulması beş, yüz liradan iki yüz liraya ka kabil görülmektedir. Ancak bu iş müdar yüzde 6, iki yüz liradan 300 li him ve ticarî mahiyette bir iş ol raya kadar yüzde yedi vergi mlına duğundan mezbahanın bunu başaracakbr. bileceği şüpheli görülmektedir. Kazanç ve istihlâk vergileri Bazı alâkadarların ifadelerine göbirleftirildi re etra pahalı satılmasınm sebebi Kazanç vergisi projesinde hosusî mezbaha resminin ağır olması değilistihlâk vergisi ile kazanç vergisi e dir. Bir okka ete 9 kuruş resim isabet ettiği ve bunun da fazla olma sasları bnieştirilmistir. dığı iddia olunmaktadır. Müştak B. in cevapları Kasası soyulan daire Beşiktaş Malmüdürlüğünün kasası kırıldı, 2300 lira aşırıldı Hırsız araştırılıyor, Dairenin hademesi Tevkif edildi Beşiktaş Malmüdürlüğünde 2300 liralık bir sirkat vukua gelmiştir. Cumhuriyet bayramından bir gün evvel Malmüdürü kasadaki külliyetli parayı Ziraat Bankasına yatırmış, kasada ancak 2300 lira kalmıştır. Bayram dolayısile devair tatil edildiğinden Malmü dürlüğüne o gün memurlar gel memiş, yalnız odacı Hasan dairede kalmıştır. Hasan dairede beklemesi lâzım gelirken saat ikide Sopulan Jcaaa dışarı çıkmış ve saat yedide avKasada görülen parmak Izlerl det edince kasanm açıldığını, iahnarak tahkikata başlanmıştır. çindeki paraların çalındığını görHırsızlar henüz bulunamamıştır. müştür. Hasan tevkif edilmiştir. SUtfyom için Stadyom inş»sı için bu seneki bütçede 40 bin lira ayrıldığından bu para ile hiç bir şey yapılamıyacaktır. Gelecek sene de bütçeye tahsisat konarak mevcut paranın arttırılması ve bundan sonra kat'î bir karar veril mesi de düşünülmektedir. Stadyom en kalabalık ve nakil vasıta Sefirîerimiz Halen mezun olanlardan sonra diğerleri gelecek Bir daha tekrar edelim: Türki • ye'deki buhran daha ziyade ziraî mahiyeti haizdir. Bütün dünyada ziraî bir buhran vardır, daha doğrusu buğday buhranı vardır. Bundan biz de müteessh bulunuyoruz. Türkiye halkınm onda 7,58 ini teşkil eden rençper sınıfmın iştira kabi biliyeti azahnca memleketin her sahasında bir darlık his sedilmekten daha tabiî bir şey olamaz. Bizde imkâmn son haddile çare bulunacak vaziyet işte bundan ibarettir. Geçen sene bu mühim ve hayatî mes'eleyi nazari dikkate almak için vaktimiz olmadı. Şimdi Meclis acılmıştır. En büyük ehemmiyetile bil hassa bu mes'ele etrafında azamî faaliyete întizar etmek hakkımızdır. Köylü para etmiyen mahsulile hayatın kibrit kutusundan itibaren binbir ihtîyacını mı karşılasm, yoksa devlete versri borçlarını mı ödesin? Bunun ikisi birden yaoılamayınca pazarlarm iktisadî faalîveti dahi tabiî tamamen durmasa bile hergün daha fazla azalır. Umumî iktisadî faaliveti düzgün olmıvan bir mem Ieketin maliyesi de elbet müşkülât içinde bulunur. Nitekim işte güm rük varidatının son aylarda oldukça mahsus bir tenakus arzettiğini öğretıerek hiç şaşmıyoruz. Simdiki vaziyete göre baska türlü olsa asıl o zaraan şaşmalı idi. Gümrük varidatının noksanı bize devlet hazinesinin daha az irat almasını anlatmakla beraber bundan daha mühim bir keyfiyet olmak üzere memlekette iktisadî faaliyetin azalmakta olduğunu da hatırlatır. Biz gümrük varidatının azlığından Ankara 11 (Telefonla) Moskova sefi rimiz Hüseyin Ragıp B., Tah • ran sefirimiz Husrev B., Ber lin sefirimr Kemalettin Sumi Paşa, Varşova sefirimiz Cevat Bey el yevm mezunen memleketimiz • M. Yansen'în Güzel San'atlar Akademisini de bulunmakta yen» Varşova sefirimıznınıiMiMHiıııiHiıııııııııııııımıımiMiHiıııiHiıiHMiıınHinıııııııııımııııııııııımınHiııııııniHiıımıııııııımiMHiHiııiHiiHiiHHimnıiHHiıuiMi dırlar. Cevat Bey siyareti esnasında hususi ressamımts Varşova sefirimiz Cevat Bey bir tarafından çizüen bir krokisi kaç güne kadar vazifesi başına giboyunu bosunu görmeden ona elbise decektir. alır mı? Bugün İstanbul hakkında Halen mezun bulunanlar yerle tam bir fikrim yok. Stadyomun ne rine avdet ettikten sonra diğer se rede yapılmasınm daha muvafık o firlerimiz mezunen geleceklerdir. lacağını nasıl bilebilirim. Maamafih bu gibi müesseseler şehrin en kalabalık vesaiti nakliyesi bol olan yerBUGÜNt lerinde yapılır. M. Yansen Güzel San'atlar Akademirinde Stadyom mes'elesi M. Yansen dün öğleden evvel Fmdıkh'daki Güzel San'atlar Akade Stadyom nerede olmalı? misini gezmiştir. M. Yansen Aka İstanbul plânını siz yaparsamz demide en ziyade mhnarî kısmile astadyomu fehrm hangi semtinde inşa lâkadar olmuş ve talebenin mesaisini ettirirsiniz ? takdir ederek demiştir ki: Henüz İstanbul'un plânını yap« Bir an evvel mektebi bitiri • mak icm hiç bir tetkikte bulunma dım. Bir insan evlenirken karısının niz de sizlerden de istifade edelim.» ithalâtın azlığı manasını çıkararak memnun olacaklardan değiliz. Bi zim nazarımızda o noksan sıhhat alâmeti değil, belki hastalık nisa nesidir. Bunun çaresî millî mahsule kıy met verecek tedbirlerdedir. Bize prensip olarak şunu ifade etmek mümkün gibi görünüyor. Muhtelif eşya fiatlan arasında behemehal bir nevi tevazün bulunmalıdır. Şeker 56 kuruşa, fakat buğday iki kuruşa olamaz. Meselâ bu iki maddenin arasmdaki nisbet nihayet ni • hayet bire üç, bire dört olmalıdır. Şekerin 56 kuruş olduğu yerde buğday 16 kuruş etmeli, yahut eğer buğday 34 kuruşa olacaksa şeker 1216 kuruşa inmelidir. tktisadî müvazeneyi tesis için bu nevi tetkiklere ihtiyaç vardır. Fa kat bunu kim yapacak? Bunu başta hükumet ve Meclis olarak hepimiz topumuz yapacağız. Başka çaremiz yoktur. YUNUS NADt Millî takımın kaptanı Zeki Rıza Beyin şayani dikkat bir makalesi 3 üncu sahifede Resim mekteplerimiz Ne halde?. Yazan: Ressam Ali Sami 3 uncü sahifede ıımııııiMinuıııııııınımııııiHiHiııifliııuiMiıuuııııııiMiııırıııııııraııııııııııuıııınııınııııııınıııııııııııııııııııııııııııınHHiıınıııııııımııııııııııınnı Piyango numaraları 4 üncü sahifede Çocuk sahifesi 5 inci sahifede J Kocacığım, Beyoğlu'nda bir şapka gördüm. Hemen şimdi gidip alalım. Bu kadar aceleye ne sebep var?. Ne sebep var olur mu?.. Yarına kadar belki modası geçer!