10 Eylül 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

ha ç | İN Estetik Düşünüşler Fehner'in estetik hükmün ömillerini obilivasıin direet -ve tednici - gesoçiatire olmak ilzere iki kete gori içimle görmüş, çok kiymetli tagnifile mühim bir noktayı tenvir etmiştir. Ona göre beş duygumuzdan gelen: bazı iytibnlar basit veyn İmtizmç etmiş renkle rin tesirleri, seşler ve bazı şekiller, işareller İlyas tâ ve miisuri bir zevki tahrik ve. tevlit ederler, Diğer taraftan resim, bheykeliraşi ve bilbuam şiir estelik noktüinızarından ancak bilvasıtn. ferir yaparlar; çüb- kü bizde tedai neticesi bir takımı doygular ve dü- şünesler üyandırırlar. Fevhner'in fikir âleminde ortayr koyduğu yeni ruh, artistik yaratıcılığın ve estok dnyöunün kanat larins tecrip erporineönletirm (1) ve tahlil yasitalnrile yürümeyi tercih etmiştir. Oswald Keulpe Wo de Würsburg'a toplanıı Prikoloji köngresinde pek istifndeli bir tez okudu ve teçrip mutüdunu takip eden estetik ilminin pirobisın- İerinden ve vardığı petielerden bahsetti, Estetilk duygünun. tahlili günden güne inkişaf etmiş ve bu abadan Hipp, Donge, Vodkeli, Spilear gibi mütelekkirler uğraşmışlardır. Bu etüflerin içinde kendini göstereni biye yeni bir iwühim noktayı telkin edenlerini not etmeden geçemiyaviğir. Brvelâ Lippe tarifinden orlaya atilmis bir Hin/Hihing <birlik duy güsue ei İnam ve Zange'iin çinerle tevehihiim - Console avlf- #lüston. metbumu vardır. Lippe hareket noktam olarak şöyle bir farz ve kabul ils bağlar: Her omtetik şey -objemi bir canl varlığı Tömail eder ve Eendimizi böyle bir şeyin hayatına doğru İevcih ettiğimiz saman yoşmığımız bületirmhiyeye de silühleng imnini verir. Tippe bu birlik duygumun en basli bendesi şekillerin telilki- sinde tabiatın temaşeman hular her aninda gör müş, bütün san'ntlere bu prönsipi daima tatbik ve teşmil etmiştir. Diğer taraftan Lange daha başka bir iddiada bik hinuyor. Estetik duygunun başlisi Karükteri san'at eserlerinin tomaşasında şaşadığımız şuurlu tevehhüm Ni Tecrip, şeraiti arzumuzla tayin ve tahdit edilmiş olan tecrübe, demektir. ri Yasan: Mauslih Ferit Consetomx «elf - illusion diyebileceğimiz vakıadır, göz lerimizin önünde hakiki reel şeyin değil fakat ancak onun bir kopyesinin mevent bulunduğunu hiçbir güanman unutmayız. Eer ann'nt eserinde iki zit üysur vardir, birisi bizi tevelihime eebreder ve diğeri 6 vehimi, hayali tashih eder. Ve estetik duygu bu ha yal sehein ve şeyiyet Wirkiohkeii arasında bir raks, bir tereddütle ibörettir. Hislerin bu daimi raksi öşcilletlen içinde sepi #wüguhede ile velmiii hayali birbirinden salih ve kafi olarık ayırt etmek imkân» gizdır. Şimdi modern estelik telâkkilere muhtelif tema. yülleri ve idenilerile beraber müphem fsknt enteresan bir yesmigeçit yaptırmaya casaret edeceğini. Spekütalif” palkoloji hakkında olduğu gibi tam bir #ürette bertaril edilemiyen Spehillatif - nazariyeği es tetik ilmi bir çağa, gelebilmek için çok tekümül et mek mecbiyetinde kalmıştır, ve beniz psikoloji derecesinde ilmi rmahiyet alamarıştır. Bununla bera- ber ecrip metodu biltün Umtalikaları teklimü! yolunda teksif eanekte, peikolojibin aldığı veçheyi takip ede- rek yöni müayyetivetlere doğru ilerlemektedir. Ampi- rik estetik bir noktainuzardan evveli normutil veya teknik, sonra fevsili veya cahili olmak tizere iki kısma merilatilir; Nörimeltif Şani kaldeci estetik nrtisi, için kajdeler ve münekkit İçin de miyarlar bulmaya çalışiyör. Artist için Desis edilmiş kâideler san'atin teknik cephesini slikadür eder ve umumiyetle teknik namı #lünüda twpisrnir. Bu kuideler gerek şekil, gerek münu iribarile farklıdırlar. Minreri, resim, heykeltraşi gibi tersimi sonsiruotive sar'atlemie. pratik melharet teknik yol ve ilmi terbiye dahilinde tamümile hür bir hazrılığı icap ettirir. Eseri kurmaya teşebbiş etmeden evel prensipleri bellemek zörüreti vardır. Teknikteki mişkülüt çok kere tekhik doğruluğun örtstik mükemmeliyet şeklinde yanlış anlaşılmasına «sebep olur. Bu itibarla şurası şayanı dikkattir ki teknik pek mühim olmakla beraber kiy- meti, olduğundan fazla görülmeye çok müsaittir. Müsiki tekniği de ayni manada geniş bir etüt is ter ve bu faaliyetin son derece müşkül olduğunu