4 Haziran 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

MN, #Eğer insatı, şeriyeti havasile tamamen Bimel, san'at denilen şey zuhur etmezdi» , insaüla vaktmlar âleminin münasebetiti- iin öik'atla nasıl doğduğunu izah etmezse de, bize sie nasıl bir mebde mevcut oldu- ai ml olan ih gün öinlkiz kendi zam lerini hangi mikyasa vöre yapacak ? Yani arak herkesin ağzında bulunan #nm'atteki - mevzaubalis etmek istiyorum. "tbeki entösilik Sübjecliğişme hiç bir n müstakil Kr olan hasbi t eserinin zevahir âleminde lâbedil birer olduğu düşünülürse san'atkârın kendi ali mevzuları mütemadiyen tabiatlen iğ mevan anmatkörn o psikölejik | süzülerek yeni bir sekilde yeni bir münada, fakat saj'atkâr için tatminkâr yani hakiki olan. bir gurelle fezahir eder ve ihtizazlar vücude “Herkesin gördüğü bir manzaramı, bir vak” Dm veya bir södütin bir tessimda, bir Rd biv mmusikişinastn tevlit ettiği intibin bh gene hiç korkmadan diyebilirim ki > ilk bakışta Subjevtive olarak görülen san'at eserleri e. tamamen Kealitd den ibarettir. Nasal ki Eiâtnmün des 1 yesi bir Healtnne dir. Bindenaleyh san'at © Renlisme kiyakıbdan başka bir şey değildir Bunun İçin, . san'atin genşei, bedii İeyecin şti yakırıdan iburet, olduğunu iddis edenlerin, san'oi © satar içindirmazariyesi. hiç bir zaman varit olmıyan bir şeydir: ve bir çök kafaları İşgal eden bu diistur san'atteki enfünlliğin yanlış telikkisinden doğmuş ukarıda izah olunduğu veçhile sah'ntte mehde, m işliyakı değil, belki renlite ve mutluk Hi Keyecan sanatkârın renliteyi ve runt- mhunun haleti mahsusasından teveltib etmiş. il ve İzmi bir şeydir. Fakut denecek bi bu nasl olur * Meselâ musiki gibi bir san'atin rem X Vitesi bedii unsorunu nasıl tefrik edelim f Hem m de realite ne gezer ? Bü sunli sorun aulıyan bir adams, mesele kolaydı; i anlıyan ibir ruh xaugikideki bedii sonra asıl meselemiz olan san'atin tenkidine ve bu tenkitlerin hudutlarına. gelelim, Birçok sav'at münekiitleri, balmsuş edebiyat saha- #lnda san'atkârın - şair ve ya romancının - doğrüdan doğtüya görüş wlesesine kadar kalemlerini sok- muşlardır. San'atkânn Ogüörüş âdesesine tevcih eğilen bütün tenkitler, fuzuli, manasız hatti irakin- sız bir tenkittir. Doğrudan döğrüya san'at mektep- lerini tenkik etmek gibi, Acaba münekkit beyler bu şekilde sanatkârın görüş adesesini tenkit öfinekle yeti bir bilgi nazariyesi mi Epistemoloyic ortaylı sürinek istiyorlar 1 Eğer münekkitler arusında böyle bir iddinda bulananlar varsı o zatler bize her şeyden evvel felsefi sistemlerini göstersinler ve bizi ikna olğiiler. Fukni geyeleri bu değik onlar sanatkârın bukadar harimi ismetine (o sokulmulia ne kadar külfetli bir cüret yaptıkların bilseler yanlış kapı çaldıklarını onlar da anlıyacaklardır, Sonra bu şekilde bir tenkit sau'mi gene SAall tenkib etmektir. Ku ise gayri mümkündür. Peki üyle ise sanati nasıl tenkit edeceğiz * Bana böyle bir #ünl sorsanız evvelâ Jütlen süülinizi değiştiriniz ve san'atin nesini tenkit edeceğiz * Diye sorunuz derim. Çünkü sah'at tenkit ölümüz, ve san'at ile tenkit esasen gayri kabili telif şeylerdir. Biri bafıni ve tamamen motaliziki bir vasi haiz öteki iie emi mantaki ve İlmi mahiyente olubilir, Bunlar vasıl telif Edeceğiz * Bunun içindir ki sün'atiu kefidisi değil belki içtimdi krymet ve gnyesi tenkir olunur, Bu suretle saw'atteni tecrit ettiğimiz içtimai kiymet ve gaye ile tenkidi pek alâ anlaatırabilir. Fakat som'atte içilindi kiymel ve gaye nelir $ Denecel. Bu olsü olsa gene san'alin ilk istırarina cevap veren şey değil midir? Bipaenileyh tenkit gene sünni üzerinde oluyor Demek makaleyi iyi anlamamak demektir, Çünkü öyle değil, meseleyi o kadar salhi görerek tenakuza düşmedim. Buarada san'atin içiimimi kıymst ve güyesindek maksadım, gowalin vealiteye iulibuk ve tevafükün nit hab ve hüreketi çizmek değildir. Belki enn'alkâr ilk seri. teşebbüsü yaptıktan sönrü bizlerin ora dokunamiyacak bir büriyel içinde renliteye doğ koşarken kullandığı vasıtaları, ve içlimsi' müeasese- lere süreti intbakını mevzunbahik etmek” isterim, Bindenaieyl minekkit ancak, samimi bir büriyet içinde yürüyen san'alkârm cemiyete nuzaran : İzafi olan vak'tlara göre yani içtimai miesseselerle -lisani, bedii, ahlâki, siyasi ve tarihi - ne derece münwebeltar olduğunu ve onları me derece normal bir sürslte tevafuk ettiğini sruglırabilir. Birinenmleyh bir gun'ut münekkidi bir Metapyaisiin değil, “psikolojiye mülhak bir bediinten, bir içtimu iyatçı, hattâ bir tarihşinnetir, Kemal Tevfik İN a RM, e A a aş NA MAM SERVETİFUNUN No: 1816—13) ge