16 Nisan 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 6

310 UYANIŞ No. 1809— 124 İM Gi. Welle Bugünün büyük adamları * “ ys Meşhur İngiliz Hayatin bir insanın bukiki goeleğini bulması, en büyük nmywaffakiyerleri süştereceği gahaya girmesi, çok kere bir tesadiif eseri oluyor, İşte Herherl cenge Welle. Xtoderü İngiliz mütefekkitleri arasaında pek mühim bir mevkii olan bu Harikuldde adadı, 1866 da doğdu. Gençliğinin ilk zamanların bir manifataracı çırağı ölâmk geçidi. Sonra sıra ile innallim, kimyager ve gene ninnifaturucı oldu. Daha sotr tekrar tölris ve terbiye mesleğine avdet etti Tahsili mükemmeldi. Huxley gibi âlimlerden ders okumuş ve onde dnrültünmü fen fakültesinden mezun olinüşin. Henüz yirmi yedi yaşında iken, mesleğinde ilerlemek üzere olduğu mide munillimlik hayatından ayrılmağa meclmr kaldı. Ciğerlerinden kan boşunmaış ve, slhati tehlikeye girmişti, Bunun üzerine daha uz yeruon emekle mnişetini Kazamüak için muharrirliğe ve güzöleciliğe başladı, Tiwderin bu sert sillesi, Wells için çok mes'nt bir dürbe olmuştur, ertik tosadüfün esrarlı eli onun hü- yatma en müsgit şekli Vermiş, âlemşünl #aferlerin kendisini beklediği istikimeti göstermiş demekli, Yirmi yedi yaşına gelinceye kadar Wells bir talebe mecrası çıkarmış, bazı ilmi risaleler yazmış, bönra darültününü imtihanlar, icin bir bioloji kitabı felil etmiş, Fakat ödehi denebilecek hiç bir eser ortuyu koymamıştı, Meşhnr müharrirlerden 1. M. Batrie'nin çok kuvvetli ve inse bir mizahla tasvir ettiği gazele cilik âlemini okuduktan sonradır ki Wells İri Jiği, içinden ayrılmak istemediği bir meslek halinde bönümsetneye buşladı. Şimdiye Kadar yetişen yüksek Jugiliz muharrirleri nratında Ti. G, Wells, en ileri gitmemişse bile hiç ok mezaü önü yeride bırekatı bir edipte yetişmemiştir. diyebiliriz. Ne Kipliyg ne Barrie ne de Bernard Si ondan daha büyük muvafiakiyet kazanmış nddedile. mezler, Ö muasır İngiliz muharirleri arasnda çok mümtaz bir seviyededir. Gerçi onda kudretli bir şiiri- yet rühü yoktur ve sırf şiiriyet itibarile mutavassıttır, fakat onun hissettiği ve hissöltirdiği alâka Thomas Hardy, Rudyard Kipling gibi şairlere nazaren dühü çok derin ve vaşidir. Höle zeki ve muhüyyilesindeki hayatiyet, emsalsiz Muharriri: Wells ves şiyanı hayrettir. O biredebiyni adamı olmaktan ziyade havatı pek kavvetli bir görüşle tetkik eden ve göküsmn aksülamellerini edebi şekiller içerisinde sadece insanları fikrini inkişaf ettirmek makendile ifade eden bir mütefekkir olarak telâkki olunmalıdır. Üslübu itibarile öhjeetif afaki olmaktan ziyade sud jektif entüsidir, ve oynu kitapları gayesi kendi içinde biten eserler değildir. Bütün romanları, tarihleri,felsefi ve dlğer nevi yazıları hayat ve bayatım manası hak- kında çok büyük bir alüka ve merak duyan bir zil: niyetin ifadesidir, Melis, hakiki menasile hir şahriyet olmaktan ziyade bir zoküur. O karlar fazla ve mütenevvi eserler yazmadı, ck veb edebilmek için anenk bir dahi olmak Yizımdı. Bu müşkül ve mühim iş, kendisini banmuçak dehayı Wells te buldu. 1895 te üçten fazla romanla ve bir hikâye kölleksiyonile başlıyan Wells, ondan sonra hemen İr sene öserleri arasina hiy olamuzsu iki üç kitap daha ilâve etmiştir ve bukadar çök yazmasına rağmen manasız addolanabilecek hiç bir yazısı yoktur. Eserleriyin eksörisi büyük dinvanina cidden Jiyık- tu. Zaman maakinesi pek Şuyanı dikkat (eyni romanlar silsilesinin başında gelir. Dr. More adası, Uyuyan wyaniyor, Ayda ilk insanlar, İlhların yemeği gibi öserleri (en ve edebiyatın nefis hulitalardır. Tona Büugay, salisiyet romanlarındaki wuvaffakiyelime iyi biromisal teşkil eder. Daha sonra dalın derin bir tahsil küdretile temayüz «den eserler vardır: dme Urnien, Yani Makeyavel,. ve Madern bir hülya, bü büyük müte fekkirin beşeriyete hitâp ederken kullundığı felsefi münakaşa metodunun kıymetli bir niimanesidir. Harbi unun senelerinde hemen hiç bir muharrir ve mütefekkir omun kadar feyizli bir velüdiyat göste remedi. (O, bütün eski ve yeni meseleleri doğrudan doğruya münakâşa ediyor ve bir hikâye zevkile ok tabiliyordu. Harp senelerinde 'yazdığı eserlerin en kiymetlisi Mr, Britlimy Sese İh lirowgh ismindeki hikâ- yedir, Fakat 1020 de nöşretmiz olduğu Online of History cihan tarihinin ana hatları unvanlı parlak ve orijinal eseri birçok tali kusurlarins rağmen Welis'in edebi muvaffakiyot ve şöhretini yeni bir âleme sokin ve ihsaılğın teievvürü uğrunda yaptığı muazzam İz“ metlerin hududunu büsbütün genişletmiş oldu. Muslih Ferit