22 Ocak 1931 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 14
ii S.a Si 7 e İN iş a 5 No. 1797—112 Lâtin edebiyatı VİRGİLİUS Militan 70 sene ewvel Manto'da doğum Virgilins dünya öğdebiyalımın büyük şahsiyetlerindendir. Vir- gilins, yalınt Virjil diyelim, bir çiftçi oğlu idi; edebi hir kültür snhibi olamadı. Fakat basit halk edebiyatı kendisini Gezbhetmişti. Geneliğini Kalabı'da geçirdi. Büyük Yunanistan namile meşhur olan İm mele kete yunan Jisanım öğrenmisti. Onları otekliden esörler kaleme almağa heves etti, 35 yaşında yazdığı eserler nazamdikkafi eelhederek Roma'dan davet edildi, Orada Mesen'in salomina dahil oldu. Ketüdisi Roma'ya, Ögüste, Koma mabutlatına âşıktır. Esor- lerinde Ögüst'ü mabutların oğlu olarak kemali snmi- miyetle methü #ena ediyordu. Zaferinin edebiyat ile tetyiç edildiğini gören hükümdar, şaire iltifat elti, Büyük eserini ilizar için yardım vadetti: Virjil Jâtin destünım İkmal etti ve Parnelep'tn vefat elfi, Hastalığında mezarının kitabesini kendi yazmıştı. Bu hayatını hülüsü eden bir kıtır. Virjil. gençliğinde yazdığı şiirleri bir kitap halinle nöşretmis ise de bunlar gayet kıymetsiz şeylerdi. Virjil'in üç imülim eseri vardın Bükölik, Jeorjik, Eneit,. Bükolik çoban şiirleri demektir, Virjil burada salımı ve çoban hayatını, tasvir ediyor. Bu sahada iâtn Şahi Katül'ü ve onun üstel Siriküzeli Teokrit'i taklit etmiştir. Du adamın mühavereli şiirleri 'emsalsizdi. Virjil, bu nev'i edebi de okadar muvaffak olamadı. Beerinde duinn Teokrit'in tesiri görülüyordu. Bundan manda eserinde çöbün sdebiya tarim sadeliğini muhafaza edememiştir. Ruhi mitala jiye, âlimane gire kaçmış ve bükvlikte teşekkülü ölem hakkında uzun felsefeler yapmıştır. Zemanmin meşilirine gil mefsiyeler güzel ölmukla bemiber Bükolik ile münnaebeti yoktnr. Virjilin. İkinci eseri « eorjik » © gelince bu da çiflik hayalann ve girante dur o şiirlerden mürekkepür Bü kitabın nümünesi Hezim'ün «Günler ve Ayler. isimli kitabı idi. Mesiot ü eseri şu #aksmlia varmıştı: Kardeşi Perse şehirin bülümk havasında, kahve peykelerinde ömrünü O öldürüyordu. Kardeşine çiflik hayatın sevdirmek Ve önü doğr yolu sevk için yazmıştı, «Allah, bütün mevcudatı çalışmak için yarattı; onun omumi seyrinden aynlan ve kKarmenlarm; ağaçlarin, otların muhtelif meştisine karışmayan insan Allahım nazarında mahvolmuştar, Bu Panteisi felsefe Virji'in geserinde de vardır, Mamafi Vinil bundan başka daha birçok eserlere müracant ötmişti.; Virjil'in gayesi kalesine veya falan adaran nasihat değildi. 0 bütün Roma'h vatan- dasları çalışmağa davet ediyordu, #Eneitsise Virjil'in üçüncü ve kendisini lâyent kilan eseridir, Ereit Ormiros'un İlyada'şmdan başlar; fakat İlyada Truva'nın zaptı ile hitama erer, Krallar memleketlerine dönerler; “bunlardan “Enes isimli kulramanın memleketi yoktur. Allah ona bir vatan akdir etmiş, fakat İlenüz zamanı gelmemiştir. Ene bu vatanı bulmak için seyahate çıkar ve beylinde yere Trakya'da, Sicilyada, Kuarlacı'da, Girit'te dolaşır, Kat taca kıraliçesi Vitus'nn iğfalkârane sözlerine rağmen vatanım beniz bulamamıştır, seyahatine devum eder ve Tiber nehri sahilinde karaya çkar Oran bükümdean Lâtürüs farafindrn kendine yer verilir. Enenin kuhvamanlar, Allan sesini duyarak bur mev'yi toprak Olduğunu anlar Ene LAâtiürüsün kahramanı ile ala sene süren harbe girer ve ükibet omazafler olun. Eser on iki noeşidelen mürek- keptir ilk altı meşide de Odis€nin üslübünü taklit etmiştir. Fak Eneib ile Gdise arasmda esaah farklar vanlır, Eneil ferdi bir gekânm mahsulüdür. Odise ise balk. efsmeleritiden alınmıştır; bu sebepten Bncitte vahdet varılır. Butdas başka o İlvada'da iki fenjedli vamlır: kalıramanların #rjedisi, mabutların trajedisi... Eneitte bir iyajedi vardır: İnsanların frajedisi. Yunanlılar mmabutlürr beşeri Eevsaf verirler, onur kendileri gibi kıskanç, hast (asvir ederlerdi. Malbut- atan Kudreti nümütenahi değildi, yalnız bir fark var Mz insanlar ölür, imabutlar ölmezdi. Halbuki İomin- hilarca muküadderati beşeniye üzeride İlâllar tema men büküm bârsedilirdi. Kinsenuleyh o Komahlar dindâr idiler. Eun fark Epeil'ie görülür Eneif'in lisanı sadedir ve her müusrnaa bir elheiiiyeti mah süsa verilerek yazılmıştır. Bneit beşeri bir eser, beşeriyetin dastanı, Virjil de beynelinilel bir simadir. Hüseyin Necmettin
