10 Ekim 1929 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 18

740 AR AKA Darülbedayide MARY DUGAN Darülbedayi bu sene yeni bir amerikan piyesile temsillerine başladı. Üç perdelik v vak'a New-York'ta bir cinayet mi ıhkemesinde geçiyor. Reis, müddeii umumi, zabıt kâtipleri, maznunun avukatı, şahit doktor, şahit polis komiseri, mübaşir, şahit parmak izi mutahassısı, sahit zenci asansör memuru, sahit terzi ve maznunun bitaderi Jimmi Dugan ...bunlar erkek eşhas : kocasının katili olmakla maz- zevcesi Gertrude Rice Kadınlara gelince nun Mary Dugan, maktulun ve bazı şahit kadınlar... Üç perdelik vak'anın sonunda, Mary Dugan'ın avukatımı kadının da arzusu ile azlederek bu vazifeyi eden Jimmi Dugan hakiki katili Yu. katil maktulün zevcesinin aşığı münasebetlerini öğrendigi için kendisi deruhte meydana çıkarır. olan ve gayri meşru zavallı kocayi öldüren avukat West'tir, Nitekim Mari Dugan'da maktulün metresidir. Mary'yi muhakemenin neticesine kadar şuphe altında bırakan sebep te, arkasından biçakla vurulmuş olan maktulün cesedi Mary'nin odasında bulunmasıdır. Halbuki Mary'nin avukatlığını üstüne alan biraderinin hakiki katili ortaya çıkarması üzerine kadın beraat edi- yor. Meğer Mary'nin apartımanı | yanında oturan avukat West cinayet gecesi Mary'nin bir aralık sokağa çıktığını görmüş, daha evvel de o odada Gertrude'un kocası ile metresi Mary arasında geçen mükâlemeden kocanın evdeki karısının ihanetine vakıf olduğunu anlamıştır. Zengin koca metreşine karısı için » Onu mirasımdan mahrum edeceğim» diye bagırıyormuş. Derken kendi- sine fenalık gelmiş. Mary eczaneye gitmek için sokağa uğramış. Westte kapıcı görmeden kapısı açık apar- tımana dalmış. Kendi metresinin zengin kacasını öl dürmüş. Mary'nin biraderi mahkemede bir tecrübe yapmak bahanesile Wistin eline aleti cürüm olan biçağı veriyor. West solaktır. Sol elile biçağı tutuyor. Halbuki yaranın sırttki mevkiine nazaran biçak ci- nayet esnasında soldan sağa doğru yürümüştür. Bu da ancak sol elin yapabileceği bir meharettir. İşte bu suretle mehkemede hakiki katil ortaya çakıyor ve seyirciler tam üç perde muhakeme dinliyerek yalnız bu neticeyi bekliyorlar. UYANIŞ No. 1730—45 ser: ekseri amerikan piyesleri gibi ahlâki bir ga- ! ye etrafında haylıca can sıkıcı bir şekilde tertip edil- miştir. Belki fevkalâde bir oynanış bu temsile daha büy ük bir cazibe verebilirdi. Ne çare ki piyesin eski muharrirlerden Kemal Emin B.in fransızca aslından yaptığı tercümesindeki dekora ait ihtişam Darülbedayi sahnesinde mefkuttu. Aslında New-York'un muhteşem mahkeme salonu Darülbedayi sahnesinde ancak New- York köylerinden birinin sulh mahkemesi kadar ba- sit bir dekordan ibaretti. Halkın tehacümü, maznu- nun demir parmaklık arkasından görünmesi. v. 8. gibi New-Yok'unibüyük mahkemesine ait hususiyetler ise ihmal edilmişti. Esasen yüzlerce piyes içinde bunu intihap etmek manasızlığı pek göze çarpmakta idi. Bu sene daha ilk temsillerde iktisada riayet edi- lecek ise dekora ve haşmete, figürana ve saireye em a intihap etmemek pek tabii bir hare- ket olu Tezeümeye gelince bir kelimede berbattı diyebi- liriz. Eski kitabeti resmiye lisanile mürettep cümle- ler zeyil nefesini kesiyordu. Hale < Gırtlağının bütün müsaadesi ile bağırdım » tarzındaki şivesizlik- ler büsbütün gülünçtü Mamafih temsilde bigileri rolleri oynuyan san'atkâr- lar vazifelerinde muvaffak oldular addedilebilir. Bil hassa Şaziye hanım ilk perdede idama mahküm edilen koca katili bir İtalyan kadını rolünü bütün dehşetile yaşatabildi. Yalnız ne yazık ki ayni “san'atkârın son pe dede diğer bir rol ifa etmesi ilk perdedeki muvaf- fakıyeti ne karşı bir zarardı. Darülbedayi için de böyle çift roller güzel bir not teşkil etmez. Kadro boşluğunu her halde tamam- lamak lâzımdır Mary Dugan rolünde Neyire Neyir hamnıla Gert- rude Rice rolünde Bedia hanım geçen senelerdeki bazı vollerini muvaffakıyetle temadi ettirdiler. Pi- yeste en çok söz söyleyin ve en çok yorolan Emin Beliğ ve H. Kemal Beylere ise acımamak elden gel- miyor. Rol icabı iki hatip mütemadiyen bağırıp çar ğırıyorlar. Hele Emin Beliğ B. in ilk perdedeki uzun, uzun, muddei umumi nutukları sevgili san'atkârımıza bun- dan sonra birkaç piyes için sessiz roller oynamak hakkını fazlasiyle verebilir. Esasen böyle roller de bulmak imkânzız değildir. Meselâ Mary Dugan piye- sinde bütün Tolü, riyaset kürsüsünde oturmak ve ba- zan uyuyup bazan da sadece <Ret makbuldür» <İti- raz makbul değildir» tarzında meşhur Edmond Ros- tand'ın Şantekler piyesindeki sepet içinde itiyar ta- vuk gibi vecizeler söylemek olan Behzat Hakki Bey bu defa böyle bir vazife ifa etmiştir. Netice olarak Darülbedayi'nin bu seneki ilk çürük temsilini bundan sonraki temsillerin parlaklığı unutturmaşını temenni ederi H.F. Yeni neşriyat: Reşit Süreyya Beyin (Bir tılısımın nakışları) İsmindeki kitabı intişar etmiştir. «Yirmi yaş» isminde Edip Alp Hilmi Beyin yeni bir şiir kitabı neşrolunmuştur. Her iki eseri okuyanlarımıza tavsiye ederiz.