29 Ekim 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 15

MİLLİYET PAZARTESİ Li TEŞRİNTENYEL SA Gazib bir kaç yıl evvel demişti: “Göreceksiniz neler olacak!,, Türk dilcileri bu yu içinde de sessiz, sadasız çalışarak ülkü yolunda daha bir haylı yürüdüler Geçen on birinci cümhuriyet yi ün belli başlı ve su mühim hödi- rinden biri de şüphesiz ikinci dil kurultayı olmuştur. Dilimizi öz- eştirme savaşına girdiğimiz yıl- İst uzun değildir. Fakat ölçülü ve Anlayışlı bir sistem içinde yürünü- erek elde edilen neticeleri gözö- güne alırsak, pek yakım yıllarda öze kavuşmak için en iyi yolun se- silmiş olduğunu anlarız. Büyük Şef yeni Türk harflerini ilk defa ilân ederken, milletine * öreceksiniz, neler olacak?,, de Yük işe ya; #österir. Dilimizi özleştirme sava- y be bu ileri gidişin hamlelerin- Bn e etin her tarafından gelmiş, her kadan bine yakın aza vardı. O ütün gözler Dolmabahçe < de toplanan kurultaya çevrilmiş ve dili ma verilecek hayırlı isti- millet kültüründe yeni ve $ok verimli bir çığır açacağına i - ta şüphesi olanlar bile, ku- tultayın gösterdiği gidiş yoluna ba , ülküye en yakından varıla- ağını hemen kestirmişlerdi. O günden bugüne kadar geceyi gündüze katarak çalışan Türk dil. , şu dört, beş yıl içinde ba iş- Ie uğraşanların gayretlerini kolay- liştırmak için ortaya bir haylı e - çer koymuşlardır. Ikinci kurul « taydan sonra geçen bugüne kadar, “vvelden alman hızın daha umul mMıyacak derecede ileri yarmış oldu şüyhe edemeyiz. Üçüncü ku- ya aa vardığımız zaman, en ina - eseseesesessemeeee. Memleketimizde Beş eslik sanayi B Plânının tatbiki Ve nüfus meselesi (Başı 9 uncu sahifada) Yamuklu fabrikalarının da projeleri mıştır, Yakında inşaat iha» le olunacak ve bu fabrikalarımız 936 senesinde faaliyete geçecek» tir. İş Bankası tarafından yapılan #ömi - kok fabrikasının inşaatı lemiştir. Bu fabrika memleket- teshinat için lâzım gelen kok ve antrasiti vâsi mikyasta temin ede- €eği gibi ayrıca kömürden benzin çıkaracaktır. İngilterede bu benzinler bihas- .. tahtelbahir ve tayyareler için $ok ve elverişli görülmüş Tinin kısmı âzammda bu benzinler Kullanılmağa başlanmıştır. uldakta vazı esas resmi ya- bu fabrıkanın da memleketin nun bu gibi ihtiyaçlarına çisi Ev hizmet edeceği şüp- ekin Vekili Celâl Bey | sanayi Programının tahakkuku için canla Başa çalışmaktadır. Son defa bazı *eknisiyenlerle beraber yaptığı Elâ- “İz seyahatinde bilhassa petorl a- tama ameliyesile meşgul olmuş ve Vir çok yerlerde sondaj yapılmıştır. Bunların. çok iyi neticeler verdiğini #tne gazetelerde okuduk. Her hal- de Yerli petrol sanayimizin inkişa- fa büyük hizmetler ifa edecektir. Memlekette nüfus yylükümetimiz nüfus siyasetine Yilkassn ehemmiyet vermektedir. Büfusun inkişafı için her türlü ted- birler. alınmıştır. 1927 de Avrupalı bir bi mütehassıs M.Komil Jkar'ın Yardımile yapılan tahriri nüfusta, in Türkiyede 14 milyona karip Püfus olduğu tesbit edilmişti. Hal- 7 © tarihten bugüne kadar bir Sok yeni doğumlar olmuş ve muha- pe Kânunusani 934 tarihinde Tür- indi nüfus mevcudu 15,640,007 ak vi esbit edilmiştir. Bunun üze- ie) hükümetimiz mektum nüfusun sg için çalışmış ve i kânunusani ta.ihinden 15 teşrinievvele ka- İzan dokuz buçuk ay zarfmda 37,456 mektum nüfus kaydolun- Diğer taraftan gene 1 kâ- i 934 tarihinden eylâl 934 m! ela duğunu görürüz. 1 kânunusani 934 tarihin- eylül 934 nihayetine kadar Maktelif memeketlerden 29,000 mu aesserarrareeeee. nı yavaş ve güç olanlar bile Türk dilinin nasıl düzlüğe girmeğe ko « yulmuş olduğuna şaşacaklardır. Türk dili tetkik cemiyeti mem leketimizin her tarafında türlü tür lü söylenen sözleri, kelimeleri ilk “önce taramaya lüzum gördü. Ve i- kinci kurultaya da belki yüz elli bin kelimeyi taraya taraya 7000 kelimeden fazla yabancı söze kar- - şılık olarak otuz bine yakın öz türk çe sözden mürekkep bir dergi ver- Dilimizin öz kaynaklarını araş- tırma yolunda bu dergi atılmış ilk adımlardan sayılır. Bir defa bu hız- la yola çıktıktan sonra ülküye var- mmamağa imkân yoktur. Derleme ve tarama yollarile bu- lunan sözler (o Türk dilinin ne zengin, ne yaman bir a- na kaynak olduğunu isbat et- miştir. Onun içindir ki bu yolda verilecek emeklerin dünya kültürü ne dahi esas ölacak zengin bir dili ortaya koyacağına şüphe edilemez. Çünkü dergide sözlere bakılınca öz dilinizin bem zenginliği- ni, hem de başka dillere kaynak - lık yaptığını gördük. Son seneler - de dil bahsi üzerinde yapılan Neş- riyâtta bunun böyle Siir pek çok misallerile şahit olduk. Dergi bize yalnız iŞ söylenen sözlerin bazı nı vermekle kalmadı. Bu işin daha kaynaklarına doğru varmak heve- sini de büsbütün canlandır- dı. Nice yüz yılardanberi iş- lenmemiş öz dilimiz ustaların elinde kazmmaktadır. Bu suret- le ilerleyen (tekniğin, yeniden İ yeniye doğan düşüncelerin kendi dilimizle karşılıklarına rastlanıla . çak ve eski Türk kültü birkaç senelik neticeler gözönüne alınirsa, yeni dünya medeniyetini dahi hazma ne kadar kâfi olduğu görülecektir. Bu bir sene içinde dahi Türk dili tetkik cemiyetinin ve dilcileri mizi iz, sadasız çalışmaları i- çinde varlığımızın daha bir - çok temellerini ortaya çıkardıkla- rma büyük umudumuz vardır. Bun dan sonra bir söz yaratma vedil işletme hamlesile ileri yürüyüşle yeni bir hız almacağmı biliyoruz. Dilimizin sayısız eklerini köklere bağlıyarak bol ve zengin Türk di. lini konuşmağa ve yazmağa, değil genç senli hattâ yaşlılarımızın bil. ereceklerine imanımız vardır. Dilimizin bu söz yaratma kuv - veti bir dev gibi uykusundan uya. nınca, yabancı dünya dillerinin git tikçe ne kadar rTeceğimiz günler uzak değil Şu bir yıl içinde de dediğimiz gibi, sessiz sadasız, fakat sağlam a- dımlarla yürüdük. Girdiğimiz ye - ni cumhuriyet yılınm bu adımları daha sıklaştırarak, dilimizi daha özleştireceğine ve bizlefi temiz kay naklara daha çabuk ulaştıracağı - na inanıyoruz. Her yaratıcı savaşın başı ve ön- deri Büyük Gazi'nin, dil temizli. le gidilecek yolu varılacak gösterdiği zamandan beri, geçen seneler içinde elimize . çen hazinelere şöyle ne onun büyük sözlerini jeti ruz! “ Göreceksiniz neler olacak?,, e Cumhuriyetimiz 7/ yaşında Bütün Türkiye bugün he- yecanla İİ nci dönümünü . yıl kutluluyor (Başı 9 uncu sahifada) ( kadar 414614 çocuk |" doğmuştur. Bunların Tarey ceme- İ Evet ne mutlu Türküm diyene. geçen zamana nisbetle daha çok çalıştık. Daha az zamanda daha ye Cümhuriyetidir. Bundaki muvaffakiyeti Türk milletinin ve onun değerli ordusumun bir ve beraber olarak azimkârane yi rümesine borçluyuz. Fakat yaptıklarımızı asla kâfi görmü- yoruz. Çünkü daha çok ve daha büyük işler yapmak mecburi- yetinde ve azmindeyiz. Yurdumuzu dünyanm en mamur veen medeni memleketi seviyesine çıkaracağız. Milletimizi en geniş refah vasıta ve ikaynaklarına sahip kılacağız. Milli kültürümü. zü muasır medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız. | Bunun için bizde zaman ölçüsü, geçmiş asırların gevşetici zihniyetine göre değil, asrımızm sürat ve hareket mefhumuna göre düşü- nülmelidir, geçen zamana"nisbetle daha çok çalışacağız. Daha az zamanda daha büyük işler başaracağız. Bunda da nnıvaffak olacağımıza şüphem yoktur. Çünkü Türk milletinin karakteri yüksektir, Türk Enilleti çalışkandır. Türk milleti zekidir. Çünkü Türk #illeti birlik ve beraberlikle güç“ Tükleri yenmesini bilmiştir, Ve çünkü Türk. milletinin yürü- mekte olduğu terakki ve medeniyet yolunda ende ve kafasın- da tuttuğu mşale müsbet ilimdir. Şunu da ehemmiyetle tebarüz ettireyim ki, yüksek bir in- san cemiyeti olan Türk milletinin tarihi vasfıda güzel san'at- ları sevmek ve onda yükselmektir. Bunun içindirki, milletimi- zin yüksek karakterini, yorulmaz çalışkanlığı, güzel sanatlara sevgisini ve mill? birlik unu mütemadiyen ve Ger türlü Dimmer ve tedbirlerle besleyerek inkişaf ettirmek milli ülkümüz- ür. Türk milletine çok yaraşan bu ülkü onu bütün beşeriyette hakiki huzurun temini yolunda kendisine düşen medeni vazife» yi yapmakta muvaffak kılacaktır, 1 : Büyük Türk milleti, ! On beş yıldan beri -giriştiğimiz işlerde söürağtakayal a5 den çok sözlerimi işittin. Bahtiyarım ki, bu sözlerimin hiç bi rinde milletimin hakkımdaki itimadmı sarsacak bir isabetsizli. ğe uğramadım. : Bugün ayni iman ve katiyetle söyliyorum ki, milli, ülküye tam bir bütünlükle yürümekte olan Türk milletinin Büyük mil let olduğunu bütün medeni âlem az zamanda bir kere daha ta- nıyacaktır, Asla şüphem yoktur ki, “Türklüğün unutulmuş, büyük me- deni vasfı ve büyük medeni kabiliyeti bundan sonraki inkişati- tee o ev da yani Hire Dü değe Türk milleti, ? Ebediyete akıp giden her on zi bu büyük eaillet eml mı daha büyük şerefle, sâadetlerle huzur ve refah içinde kut- hulamanı gönülden dilerim. Ne mutlu Türküm diyene, oo Bu geçen zamana nisbetle el « az zamanda gene daha iş- ğı. doğan çocukların muha- si yerleştirilmiştir. fazası ve hıfzssıhhası için ciddi Görülüyor ki nüfus moktai naza- | tedbirler almıştır. Bu sur: iyet kabili. yeti zaten malümdur. Sılıhiye ve- a 20 milyonluk bi malik olduğunu yaklaşmıştır. İstatistikler Grafikler ŞERMESEEREEŞESEİ Memleketimizde İstatistik ik işleri Istatistik : müdüriyeti müsmir işler görüyor Her yaptığı işi bilerek görerek yapmağı şiar edinen Türkiye cumhu- ne de lâzımgelen ehemmiyeti vermiş tir. Ankarada Başvekâlete merbut “Istatistik müdiriyeti tesis edildiği ta- rihten beri çok büyük vazifeler gör- müştür, Bu sayede memleketimizi alâ kadar eden sınai, zirai, iktisadi, tica- ri, içtimai ve adli, ve idari bütün ha- reketler her sene istatistik yıllığı ha- linde neşredilmektedir. Diğer taraftan müdiriyet her sene istatistik tahsili için Avrupaya üçer talebe göndermektedir. Ayrıca mü - diriyet muntezaman istatistik işlerini alâkadar eden broşürler, kitaplar neş retmektedir. Ceza ve hukuk davaları adedi: (Ra kamlar üç sıfır ilâvesile okumalı- dır) siyahlar ceza, çizgililer hukak davalarıdır. “Türkiye cumhuri- yetinin 11 nci yılı (Başı 9 uncu sahifada) la Mik tarihinde görülmemiş bir cömert Hikle harcanmış Türk kanı ve Türk bette daha çok çalışacak ve daha emeği, şimdi bu fazla cömertli - in memleket içindeki ihmallerini tamirle meşguldür. Mesafe mefhumlarım daima yenmiş olan Türk askeri gibi Türk zekâ ve iradesi de zaman mefhu- munu yenerek, inanılmaz bir hari. kanın İş i ediyor. Kaşar NABİ i li BEEF SEEBEBEEBBEEER BERBER x EREB EEEER 20 Vilâyet merkezinde 26 kalöm havayici zaruriye eşyasının perakenda fiyatlarına nazaran hayat pahalılığı diyagramı. Bu diyağrm tetkik diği zaman görülür ki, 1929 senesinde fevkalâde yüksek olan pahalılığı 1933 senesine doğru mütemadiyen tenezzül etmiştir. 1933 senesinde 1914 senesine nazaran hayat sekiz buçuk misli pahalıdır. Yaş itibarile ölüm vak'aları: Yukarıdaki diyagram tetkik edildiği za « man görülür ki en ziyade ölüm vak'alarına 0 - 1 yaş arasında ve 65 ya şından sonra tesadüf edilmektedir. En az ölüm vak'aları F yayin 14 yaş arasındadır.