29 Ekim 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 10

İlk söz: Ayni hızın baş döndürücülüğü i- le bır yıl daha yaqıdık. İşte bugüt iyete kavuş ta - mam on birinci yaşı!.. Bundan ev- velki tarih arkamızda bir külçe ke mik kadar cansız ve mânasız... E- vet, yalmz Türkün al kı.ıııle be - zafer âbideleri sal tanatın altıyüz yılını öz evlâtlar hiç hatırlamazlardı.. Sefaletle sul- tanların şakrak kahkahalarını, ta- zallum feryatları ile Harem ağala- rının kırbaçlarındaki ıslıklarını bir sahifeye gömen dünün kitabmı ür permeden kim okur?.. Hangi Ne- ron zevki saray denen süslü zindan ların dört duvarı içine saklanan cariye eninine canan nağmesi der? Sadâbat, Mirgân kasırlarındaki şeh vet kusmuklarını Afrodit görsey - di, iğrenir aşkın şarabmı da içmez di. Venüs doğmaz, Jübiter tufan olur da o sefalethanelerin üzerine inerdi!... Kim bilmek ister, somaki sütun- lu avlulara tıkılan yetmiş iki millet dilberlerinin pâlüze gerdanlarmı kaplayan avuç, avuç, çıkın çıkm inciler sapan başlarında sızdırılan gözyaşındandır. Âtamın kanmı ıçeıı. kemikleri- ni enten, dul mneımn ıö:yıçmduı nemli duvağ kirleten Şahın tırıhı dünün hı'ı kaplısı uzaklaş bizden!,. - Bir yıl daha!.. Bin yıl daha!..: ... Nasıl alındı, neler yapıldı? Bundan evvel on bir yıl evvel âli Osman sefahethanesi yıkılıp Türkiye cumhuriyeti kurulduğu gün hükümet borçlu, yurt harap, “halkai i ç ne,, girdiği günden itibaren borca ; başlamıştı. 1854 ten 1874 tarihine - kadar izafi 5.296.190.000 altın frank hakiki 3,030.882.000 altın frank alınmıştı. 1890 dan da 1914 de kadar da 94 milyon altın Türk li rası bu borç yekünuna ilâve edil - mekten çekinilmemişti. Bu para ne reye gitti?.. İşte saltanatın ithalât fazlalığı: 1878 senesind kadâr:” ” (338.000.000) altın Türk lirası dır. İşte bir taraftan miras yedice aldık, gene Avrupaya ödedik, borç la ödedik; milli servetimizle öde - dik. Bu kadar yanlış bir idareye te- varüs edildiği zaman memleket ih Hiyacını, yaşayışını den!ııp tashih edemzdik. Bunun için zaman ile sistematik bir şekilde icap ediyordu. Her sene harç ola - rak harice vefdiiimiz paranın mem. lekette kalmasını temin dıı& için iktısadimizin yeni bir rejim daire sinde kurulması teminine çalışıl - dı. Bir devlet, bir millet 1915 mhıçtebısıtohıyıııymibîrib- | kurmakta | tısadi veçhe milletimiz ciddi bir kabiliyet gösterdi. Evet, | i& * Unelab İVAKASAĞA KOKD FALAKRICIL 7 Iwnll!ll'ı"hlı Ai7oa 5 senelik iktîsad I programın '&ahakkuku için çalışıyoruz, açılan fabrikalarımız çalışmamızın birer açık delilidir Yukarıda soldan itibaren: İsmet Paşa Hazretleri temel ıhyoı'— Aşağıda soldan itibaren: Zonguldakta Lâvvara giden yollar — rotatif, altta İsmet Paşa Hazretleri ve Celâl Bey Zonguldakta Memleketımız demir aglarla oruluyor Zongublektöki tümel ekma Merasmine Şit Vai aLibE ea Lâvvar — Limanda tahmil ve tahliye işlerini gören mekanik dı. Fakat ithalâ altmak, yıbıncııllmmuhhçolmı | mak için, kendi mahsulâtımızı iş- lemek, kendi ihtiyacımızı temin e- decek malzeme aldık. İşte son dokuz sene zarfında Av rupadan celbettiğimiz imar malze vf r Ja RLALIZ Kİ RAVSERE Zrüra a DWARBEĞİA vul e ğ BURFr eç GÜĞİRYER TESS, ça ——— —. 4 Hudut hafları mesine verdiğirmhiz para: Türk lirası İnşaat kerestesi ve a- 14.788.000 Makineler Vapur ve makine 44.332.000 376.865.000 Bunun faidesini de geçen sene bn senede idrak ettik. İşte kendi Yukarıdaki haritaya baktığınız zaman Cumhuriyet Hükümetinin demiryolu siyasetinde lnlip ettiği usulü çok açık bir şekilde görürsünüz. Hükümetimiz memleketin her tarafını demir ağlarla örmüş ve bütün şehirleri biribirine bağlamıştır. Bu sayede köylünün mahsulü daima na- gıînwm;hawda süratle akmaktadır. Bu memle - 'ai 'e fiyat temin ettiği kerkesin ihtiyacı olan mal- ları mlılmııa kadar götürmekted ir. ea Şu lara bir bakalım: 1924 inde hükümet tarafından iş- letilen demiryolları 1734 kilometre ve şirketler tarafından işletilen yol lar 2,352 kil, yani 4,086 kilometre iken bu mikdar 1932 se n&ıuıı'le dehşetli bir tezayüt göstermiştir. Bu suretle hükümet tarafın - 'an işletilen demiryolları 3,600 kil ometreye yulııdmıç çırhcücr tara - mexlai Va . l 0 e LA L N acacıcaz * Devlet demır volları hatları — Şirketlere ait hatlar 1932 senesinden sonrasına ait olan i dığı için kat'i malümat veremiyoru z. Fakat geçen iki senede mühim bu' tezayüt daha kaydol! 'unmuştur. Bu sene kıymetli Nafıa Vekili miz Ali Bey tarafından qlemeğe ııçı lan Elâziz şimendifer hattını bu me yanda zikredebiliriz. Halk ş di muvasalatını büyük bir sevinçle karşılamış ve baynım Bu ı;dqlı memleketimiz dahilinde demir ağ en ince nok: ilara ka Jaı' ilerleyecektir. Yakında Ergani istikrazı say ğız. Bu tahviller halk tarafından ha - altın pı'n luıpııa nlınnıaktııdır Dığcr taraftan gene Nafıa Vekili Ali Beyin ü ile 699 ibaret olan İzmir - Kasaba - ferin Elâzize yapmıştır. E PS TŞAR UN 7; d, #elibi | K A Türkiye, iktisadi buhrandan en az müteessir olan bir ölkedir L—————_.—ı—-————— fah miyaridir. Ticari müvazenemiz hakkında daha şümullü bir fikir e- dinmek için milletler cemiyeti ista tistikinden şu adetleri gözden geçi relim: 1928 senesinde 28.500.000 1929 B 59.800.000 Altın dolar ithalât fazlalığı 1930 senesinde — 1.900.000 1931 n 300.000 1932 ş 7.300.000 1933 v 10.100.000 Altın dolar ihracat fazlalığı 1929 senesine kadar ticari mü - vazenemiz daima aleyhte iken 930 dan itibaren lehimize çevrildiğine şahit oluyoruz. Son üç senede gör- düğümüz ihracat fazlalığı olan 19 milyon 600 bin altın dolar doğru- dan doğruya milli servete ilâve e- dilmiş bir yekündur. Bunadn baş- zemesi, makine ve saire olarak ge tirdiğimiz imar ihtiyacı karşılığı eşyanın bedeli son on senede ver- diğimiz para da heba olmamıştır. Bunlar bı.ıgun, yarın ve bütün bir istikbâl için memleketimize birer verim membalarıdır. Günler, aylar, seneler gçetikçe fııdelerîni göreee ğiz. Demiryollarımız, f: mız, bâkir topraklarrmızım saklı h lan zenginliğini meydı.nı çıkın caktır. Bilhassa yarınki neslimize refah ulaştıracaktır. Dünya vaziyeti: — * Evet, itiraf etmeliyiz ki ticarct hacmimiz küçüldü. Fakat bunda â mil olan ne konulan gümrük resim leri, ne de harici ticareti takyittir. Bunda yegâne âmil 1929 senesinin d Amerika b sında feverana başlayan iktısadi buhrandır. Dünya ticaret tarihin « de görülmeyen bu sürekli, acı gün ler bütün beşeri kasıp kavuruyor. Eğer hükümet zamanında lâzımge len tetbirleri almasaydı bugünkü hissedilen yaşama güçlüğü daha çok, amma pek çok fazla olurdu. Türkiyenin 1933 senesindeki: Ihracatı 43.900.000 Altın dolar Ithalât 33.800.000 Fark — 10.100.000 Altın dolırdn'. Her şeyden evvel ihracatımı « zın ithalâtımızdan 10 milyon altın dolar fazla olması bugünkü buh- ran asrında mühim bir muvaffakı yettir. Fakat 43 milyon dolarlık bü ihraç blânçosu Türkiyemiz için az dır. Hakikati saklamadan da söy - liyebiliriz ki, buhran bize de kıs « men girebilmiştir. Kısmen dedim. hem öyledir de, Çünkü bizde niha yet yarıya yaklaşan bir harici tica ret noksanlığı vardır. Lâkin bütün bütün dünya ticareti üçte bire in « îşteıöıiimııbueduııiednı (1 numaralı istatistik — tablosuna müracaat). Bu adetlerin” belâgatinden an lııılmğııım Türkiye yıi di buhrandan eııu:ınııöuı bir ülkedir. Dünya ticaretindeki ih racat 1929 da 33 milyar iken, 1933 te 11 milyara düşmüştür. İthalât ta 1929 da 35,6 milyar iken 1933 te 12,4 milyara inmiştir. Dünya u- mumi harici ticareti yüzde 66 kay bederken Turkıyede bu felâketten tasavvur etmek samimi ve ilmi bir düşünce mahsulü olamaz. Bizim memnuniyetle — karşılayacağımıa bir vaziyetimiz vardır: Yaşama ve tıcaret guçlugu bizde bütün diğer lere — nazaran daha azdır; lıem onlu buçok eski sene lerm İ a k YA | “ £ inde Erganiye Afyonkü- ihtiyacımızı kendimiz temin etmek ıııdaıı etilen 2, lometreye düşmüş ahü Mağnisa - hatları çok yakın bir mazide satın a - le şu mesut neticeîî ”Gldh ettik. dm'fh:fd ÇAT a v — | linmıiş :: hükümete îıwm:tnu# ir. ; 1932 p f ind. ind Ipekli 1434017 168834 | üzerinde 1924 senesinde harice | milyon Türk lirasmı kaptırmamak | yon 910 bin Türk lirası fazlalaş - — | Çimento 218940 — 51327 mmmım'rüımw la gördük. Bunu daha esaslı ola - | mış olduğunu görüyoruz. 1930 se- Deri mamulât — 503539 — 8473 | Şeker 12769965 3006100 | ğimiz halde 1932 senesi zarfındâ | rak umumi ithalât ve ihracat mü - | nesi hiç şüphesiz Türk ik- Işlenmiş deri 3611523 468203 | Çivi, civata 1819286 624678 | 23 küsur milyon Türk lirası vermiş | vazenemizde buluyoruz. Netekim, | tısat tarihinin bir dönüm nok- Yün kumaş 10845122 2767244 - oluyoruz. Demek olı.ıyor ki, siste - | ithalâtımız 1923 senesinde 60 mil- mıdır İtlıılıt faılılııı milli serveti 'l-"'"klll kumaş 52880829 16357191 87297838 23746428 | matik çalışmamızm, yeni ı.khut re | yon lira ihracatımızdan fazla iken bir borçtur. İh- Lie 3184217 — 297378 Görülüyor ki, aynı cins mallar | jimimizi fııdeımıyııhıııalın 1930 senesinde ihracatrmızın 3 mil | racat fazlalığı da bir milletin re- fakıyetimizi de gene cumhuriyete elbirliği ile çalışmamıza medyu - nuz. Lâle devrindeki bolluk ile buhran asrındaki memleketi imar ve zenginleştirmek arasında da el bet büyük fark vardır. Eski zaman ların umıtıızlııı.nden kurtularak bugünkü parlak neticeyi elde et - mek Türklerin siyasi ve iktısadi rüşdüne inkâr kabul etmez bir de Jildir. Işte daha birkaç senelik kü çücük bir mazisi olan Merkez Ban (devamı on birinci sayfada N