1 Aralık 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 8

Meşhur kitaplar: Salammbo Gusteyve Flaubertin pek büyük bir Fransız romancısı olduğunu ve bunun sebeplerini, hiç bir garp lisanına olmayanlarda bilirler. Merhum (Hayat ve kitaplar) aşina Ahmet ında, san'ati hakkında pek çok tafsılâr var- dır. Lâkin Şuayp Bey Flaubertin eserleri içinden (Madame Bovary) yi uzun uzun hikâye ve tetkik ettiği halde, öteki eserlerle (o meşgul olma- mış, muharririn bazılarınca ( Madam Bövary) ve tercih edilebilecek kadar güzel sayılan mektuplarını ise galiba bahsetmemişti. (Madam Şuaybın bu adamın hayatı, eserleri ve hiç mevzuu Bow ry) Flanbertin elbette en kiym ti eseri olmakla beraber, kendisine uzun bir etüt tahsis edilen bir adamın hiç bir eserini unutmamak icap eder, ve Şuayp beyin tetkiki bu itibarla noksan ve kusurlu olmuştur. İlâve edeyim ki, kazanmak o mecburiyetinde ve küçük servetini kâfi hayatını bulunmamış bularak para hırsından uzak Kalıp bütün ömrünü edebiyatı vakletmişolan Flau- bert, o kadar titiz bir san'atkârdı ki, eserlerinin yekünü zaten insanı ürkü- olmaktan çok tecek bir derecede uzaktı. Yani Şuayp bey bir imkânsiz- lık karşısında değildi. Ve bu eserlerin hemen hepsi kuv- vetli ve güzeldir. (L'education senti- mentale), (La tentation de Saint Antoine,) (Bouvard et Pecucher), zikrettiğim mektuplar ve bilhassa ( Salammbo ), her biri bir edibe isim verecek kıy- mettedir. Fakat tek bir makalenin hududu içinde Gustave Flaubertin bütün hü- viyetini ve eserlerini anlatmağı tabii kalkışılamaz. Sade şunu söylemek isterim ki, (oFlaubet hakkında kli- şe haline gelmiş olan nokisi nazar haylı garip ve haylı yanlıştır. Bu noktai nazar, Flavbertin san'atide iki cephe bulunduğunu: ve bunların tamamen mustakil olduğunu iddia eder, Birin de Flaubert sırf realist bir muharrirdir ve eserleri hayatın sadik bir aynasıdır. Bu Flanbert'in ( Madam Bovary ) şaheseri, (L'&ducation sen- timetale ), (Bouvardet Pdcuchet ) ve (Troits Contes) eserini terkip eden üç hikâye biri müstesna diğer yazılarıdır. Fakat aynı zamanda da Flaubert'de ha- kikate ve hayat zaruretlerine isyan eden Plaubert'in o mesal pavyonu HAYAT,8, Flaubert, Çocuk pek romantik bir şahsiyet vardır ve o derecede meşhur olmayan ilk eserlerini ve ( Salammbö ) ile (La tentation de saint yazmış oan bu Flaubert'dir. Halbuki, muharririn bütün bizzat okuduktan onun hiç bir eserinde sırf realist ve sırf romanlik olmadığını anlayorüz. Ve aynı zamanda huyatile de alâkadar olunca çocukluğuna it en samimi tevdiatından nakadar hayalper. st, hayat Antoine )ı eserlerini sonra, hakikatlerinden onakadar uzaklaşarık ne harıkuldde maceralar isteyen bir ruhu olduğunu görüyoruz. Gençken yaptığı bir Misir, İstanbul ve Yuna- nistan seyyahatınde dostlarına gönder- diği mektuplar, garbin bilmediği sıcak- lıktaki renxler ve mavilikteki semalar için o kadar taşkın bir hayranlıkla doludur ki, bunu yazan adım bir kuru realist, içinde yaşanmağa değmeyecek hayatları uzun uzun, kılı kirk yararak anlatacak bir adam olamaz'ı, Zaten (Madam Bovary) deki mevzu, dün- ki fransız eyaletlerinde bir zincir gibi ağır ağır sürüklenen saatlerin boşluğu içinde sıkılarak maceralara atılan bir kadın (hikâyesinden (ibaret olmakla beraber, bu alelâde vak'a süslü ve ihtimamlı kıyafeti altında adeta | romantik bir mahiyet almıştır ve “zaten bu kitabın mevzuunda da Flau- sanatın en