1 Aralık 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 3

İlmi Tetkikler HAYAT,3. Avrupa müttehit hükümetleri ne demektir? 1914 senesi Teşrinievelinde, her- kes Avrupanın harple, kana boyana- cağını ve bütün kanını zayi ede düşünürken, mümtaz bir Amerika'ı, ciddi bir edilen bir fikri. şimdi surette münakaşa daha © zamandan derpiş etmişti: emini, Columbia Oo darülfünunu Nicholas Murray Butler, o vakit “The Newyork Times, gazetesinde Avrupa müttehit hükümetlerinin mümkin, şa- yanı arzu, hatta muhtemel olduğunu beyan etmiş ve şu sözleri lave etmiş- > “Biz Amerikalılar bu fikri nazariye ve âmeli e halinde belki bü. Amerikayı bekliven en büyük terviç edebil cek bir vaziyetteyiz; harbin so- nunda on beş sene sönra hizmettr., Şimdi. âyandan Borah, Avrupa ittihadının &merika için bir tehlike olmayup bir kazanç teşkil edeceğini söyleyor. Bu manidar sadaların henüz elkârı umumiyeye makes olamıyacaypı kismen Avrupa için derpiş edilebilir. Çünki Briandiın büyük tasavvuru ve hakikaten tücari hakimiyetine karşı tedafui bir hareket olarak tefsir edilmiştir Diğer Fransada *merikaya Amerikanın taraftan (Newyork! ve (Chica:0) nun nüfuz sahibi ittihadı planının, tarifeleri siyasetinin kısa görüşü neti- muharrirleride Avrupa Amerika gümrük e-si old gunü iddia etmişlerdir. Bununla beraber, bu muhiarrirler “Müttehit Avrupa, nın ticarette reka- e değil, edeceğini de ilave et rişlerdir. Kendisini iktidarsız adamların elle- bil'akis resanete delaler rinde harabiye sürüklenmeye bırakmış ve bu günki gibi bir itibarsızlığa müş Olan Eskidünya, cihanın mü - tekrar ka- tebaki, kısmının İtimadını zanmak için herhalde bir şey yapma- hıdır. Kaybedilmiş hürmetini tekrar kazanmanın en tesirli, belki de vegâne ta dır, (John Hayjin yeni çaresi, ancak (ittihat) Avrupa kendi dünyasındı bir siyaset için tas (golden açık kapı ) siye ettiği Rule ) ve ( siyasetlerini tatbik etmek ihtiyacırdadır. Amerikanın vaziyeti Avrupa ittihadına karşı ovapılın bir çok i irazlar arasında, Amerikanın mütcreddit vaziyetini nazarı dikkate alalım. Çok kimseler “ileri sürülen itihatla cemiyeti akvam birbirile mu- kayese ediyor ve binnetice ondan çe- kiniyor. Bununla berâber ( Cemiyeti akvam) la Avrupa (müttehit hükümet- leri) arasındaki farklar Amerikayı, bu projeye yanaştırabilir. Amırikayı kör- kutarak Geneva'dan uzaklaştıran, içine karışmak istemediği bir çök münaza- alar ve Cemiyeti Akvamın temsil etti- ği cihan irtihadı ile Ayrupa ittihadının birbirine Karışmasıdır. Cenubi Latin hükümetleri, Avaupada yapılacak Geneva'da Amerikanın işlere kendi reylerini istimal ederek karar verdikleri hade, bize daha çok yakın dan oldkadar olan Şimali Ame- rika hiç bir karara iştirık etmiyor. İşte bu bir paradokstur, Diğer taraftan cihan cemiyeti akyamıyanında bir Avrupa ittihadı cemiyeti teşekkül et- miş olsaydı, Amerika prensiplerinden uzaklaşınak tehtikesine ostılmaksızın cihan “cemiyetine İştir.k edebilirdi. Eğer daimi bir birlerile olan Amerika cemiyet: akvamda gurupları ve galipleri bir münasebatlarinı görü- yorsa, müttehit Avrupada bunun te- mamile aksini, yani, uzlaşmış bir kıt- anın tütulabile : bir timsalini görecek“ tir. Onun kendi Monroe kaidesi olan Avrupa Avrupalılar içindir prensibini Yazan: Emil Ludwig Amerika hatalı bulmıyacaktır. Gene - İngilterenin çoktan beri Hindistanla Genevede rey verdikleri gibi - Avrupanın da kendisini Amerika, kendi birleşerek dömin«onları ve bir kül halinde niçin Geneveda hususi bir halinde topladığını oanlıyacak, ve yeni Avrupanın, Genevada olduğu veçhile gurup sadece devletler tarafından temsil edilen bir (hükümetler cemiyeti) meikezi olmayup parlâmentolar tara- findan temsil edilen orijinal bir millet- ler meclisi oldugunu teslim edecektir. Bu günki cemiyeti akvam müessisleri bu şekli tatbik etmemişlerdir. çünki temsil hakkı nülus nispetinde olduğu takdirde Hintliler ve çinlilerin rey itibarile Avrupalıları geçmeleri lazım gelecektir, İşte böylece tasavvur edilen Avrupa müttehir hükümetleri, Cemiyeti akva- mın tarihinden nebean eden bu zaaf- lardan sakınmayı arıyacak ve sakına- caktır. Bu ittihatta, İuksenburgun, Fransanın ayni reyi haiz olması gibi, her hükümet için ayrı bir rey bulun- nüfuslarının temsil edilecektir. Buna da ekalliyetler hakiki müdafaa fırsatı bulacaklardır. Halbuki Cemiy.ti akvam İogiltere ve Japonya hakimi- yetleri e milletlerin müddeala- rini kabul etmek korkusundan dolayı bu usulü e ve tatbik etmiyor. mıyacak; Fakat azalar mıkdarına o göre Çünki, Asyada bütün milletler tazyik altında olduğu halde Avrupada böyle leri ufak bir gurup teşkil eder, Mutte- hit bir Avrupa ne Cemiyeti akvamın hayatına nihayet verir, nede ona mu halif cemiyeti akvamıri içerisinden, Avrupa nın kendi işlerine nefsini hasreden bir bir vaziyet alır, fakat sadece gurup teşkil eder,