12 Mayıs 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 12

Celâ! Bayar ve Tevfik Rüştü Aras Yugoslav Kral naibinin sarayına 9Horhvken. saraydan çıkarlarken ve Yugoslav Başvekili ila beraber.. Başvekılin seyahati BE- Başlarafı 1 incide Biz, Yugoslayya, dost ve müttefik a. #İl millete Türkiyenin samimi selâmları nı getirmek için geldik. ' Gördüğümüz hüsmnüksbul ve hakiki | döostlük tezahürleri milletlerimizi birbi- Tine bağlıyan derin hissiyatın parlak | bir bürhanıdır. Memleketinizde her adımda müşahe- | de ettiğimiz muhteşem başarılar ve re- fah manzarası, bizi hayran bıraktı. Bizim gibi Yugoslavyanın sadık dost. Tarı için, başında dostumuz Başvekil BStoyadineviş — gibi güzide bir şahslyet bulunaa ve kendisini tamamile memle- ketinin hizmotine vakfetmiş — olan bir hükümetin hâkim idaresi sayesinde Yu- göslav milletinin elde ettiği gıptaya de- #er refah derecesini müşahede etmek- ten daha büyük bir zevk tasavvur ede. miyorum. Milletlerimiz için hakiki #ulh ve aa. dot kaynağını Balkan miltetleri arasın. da kardeşçe işbirliğinde — bulacağımıza kanliz. Balkan antantı, bu kanaatimin gü yüksek ve müabet ifadesidir. Bu idealin umumileşmesini ve bütün Balkan milletlerinin ideali olmasını bü- tün kalbimizle temenni ederiz. Türk elçiliğindeki ziyafet Belgrad 12 (Hususi) — Dün akşam Türkiye Elçiliğinde Bay Celâl Ba- yar ve Rüştü Aras gşereflerine büyük bir ziyafet verilmiş ve bu ziyafete Türk heyeti azasından başka, başta B. Stoyadinoviç olduğu halde bütün Yu- goslav hükümet azası, mebusan reisi, yüksek memurlar, generaller ve iki dost ve müttefik memleketin gazeteci- leri hazır bulunmuştur. geç vakte kadar devam eden parlak bir suvare takip etmiştir. Stoyadinoviçin çayı Yugoslavya Başvekili ve Hariciye na. zırı Stoyadinoviç ve refikası öğleden sonra, villâlarında Celâl Bayar ve re - fikası ve Heciciye Vekili Rüştü Arast şerefine büyük bir çay ziyafeti vermiş- lerdir. Bu çay ziyafetinde Türk heyeti aza- ları, bütün Yugoslav hükümeti arası, yüksek memurlar, generallar ve Türk ve Yugoslav gazetecileri hazır bulun- muş ve ziyafet çok semimi bir hava içirnide saat yediye kadar sürmüştür. Bay ve Bayan Stoyadinoviç, Başvekil Celâl Bayar ve refikasına, Tevfik Rüş tü Arasa ve Türk heyeti azasma çok büyük bir zevkiselim ile vücuda geti- rilmiş olan villâyi, müştemilâtimi ve bahçeyi gezdirmiştir. İki dost ve müttefik hükümet reisi bu samimi toplantı esnastında, iki mem- leket gazetecileri ile uzun ve çok doe- tane görüşmelerde bulunmuşlardır. Mebusan meclisi gezildi Başvekil Celâl Bayar, relakatinde Haziciye Vekili Rüştü Araa olduğu halde bugün saat 19 de mebusan mecli- sini ziyaret etmişlerdir. Mebusan Meelisi binası önünde Mec- Tis sekreteri, Meclis Riyaseti sekreteri tarafından karşılanan Türk devlet a- damları, Meclis binasında B. Stoyadi. noviçe mülâki olmuşlar ve birlikte Me- busan Meclisi Reisi İliç'i ziyaret et- mişlerdir. B. İliç, Türk Mmifarilere Me- busan Meclisi saraymın muhtelif kı- sımlarını, ezcümle büyük içtima salo- nu, Maliye encümeni salonunu, diplo- matik salonunu ve aynı zamanda Bü- Ziyafeti, çok samimi bir hava yük Fuaye de yapılmakta olan resim ve heykel işlerini göstermiştir. Dünkü ziyarellerin tafsilâlı Dün Başvekil Celâl Bayar ve Harici. ye Vekili Rüştü Aras, yanlarında Sto- yadanivoç ile Tü:kiyenin Belgrad elçi- si, Yugoslavyanın Ankara elçisi, Tür- kiye Başvekilinin mihmunlarlığına ta- yin edilen Hariciye Genel direktörlerin. dan Yakolieviç, Türk heyeti azaları, daha bir çok zevat olduğu halde, Ople- natza gitmişlerdir. Orada Celâl Bayar, Sen Jorj kilise- sinde kahraman Kral Aleksandrın meza- rına bir çelenk koymuştur. 'Türk misafirler, kilisayi, — şatoyu ve kral malikânesini gezmişler ve buradan Avalaya hareket etmişlardir. Başvekil Celâl Bayar, Avalada askeri merasimle karşılanmış ve arada meçhul naker mezarına bir çelenk koymuştur. Iki dost ve müttefik hükümet rolsi. ne bu sayahatlerinde refaket eden Türk gazetecilori do Oplanatza büyük kral A- Teksandrmm ve Avalada meçhul askoerin mezarıma birer çoelenk kaymuşlardır. Avala dağı otelinde, Başvekil — Sto- yadinaviç ve refikası, saat 13.30 da Tür kiye Başvekili Colâl Bayar ve refikası şerefine büyük bir hususi öğle ziyafaeti vermiştir Türk gazetecileri do Avala otelin- de, bir çok Yugoalav gazetecileri ile bir. Hkte, mathuat merkez bürosu şefi B. Lukoviçin davetlisi olarak öğle yemaği. ni yemişlerdir. Öplenatza giderken, Türkiye Başveki. H vea harkciye vekili yolda Mladenova köyünde remi mahalli memurlar ve bü- Yük bir halk kütlesi tarafından selâmlan mıştır. Etrafında bir çok köylü, dost ve müttefik Türkiyenin mümessilini alkış. lamak üzere buraya gelmiş bulunuyor- du. Oplenatzdan Avalaya kadar yolda ge gilen köylerde de Türk hükümeti reisi halkım hararetli sempati — tezabürlerile kargılanmıştır. Belgrada dönüşte, Türkiye Başvekili Celâl Bayar, Yugoslavya Başvekili Stoyadinoviç, hariciye vekili Rüştü Aras ve malyetlerindeki zevat, banknot tabr devlet enstitüsünü gezmişlerdir. Yugoslav gazeteleri, Türk heyetl hakkında takdirkâr yazılar neşr ve Türk — Yugoslav destlüğunu tebarüz ettirmekte deva mederek bu iki millet arasmdaki ittifakın Balkan Antantı ma- nevi kuvvetini arttırdığını yazmakta . dırlar . Milletler Cemiyeti konseyinde İspanya mümessili Hükümetine silâh tedariki imkânlarının verilmesini istedi Cenevre 12 (Hususi) -- Milletler cemiyeti konseyinin dün öğleden son- raki celsesinde İspanya meselesi tet- kik olunmuş, İspanya Hariciye nazırı Del Vayo, İngiliz - İtalyan anlaşma- sınmın ademi müdahale anlaşmasını ih- Tâl ettiğini söyliyerek şiddetli tenkit- lerde bulunmuştur. İtalyanlarm general Frankoya cep- hane ve naker gönderdiğini bildirmiş, İspanya cumhuriyetinin serbestçe si- 12 MAYIS — 1938 Elli bin Çinli Amoy'dan kaçtı Honkong, 12 ÇALA.) — Japon kıtaatı | tarafından işgal edilen Amoy adası İle Honkong arasında münakalât tamamile kesilmiştir. Japon kıtaatı Amoya asker çıkarma: dan evvel şiddetli bir bombardıman ya- * pılmiş ve bu bombardımana harp gemi- leri tayyareler iştirak — etmiştir. Çok. şiddetli bir müsademeden sonra Japon şehrine girmeğe muvaf- fak o)mukııdır Amoöy adasının işgalin den maksat, Japanların ilerde — cenubi | Çinde yapacakları askerf harekâlta kuy- bir üş temin etmek istemelerine at- Hiliyor. Honkongda Amoy adası civa- rında bulunan Kuyakso adasındaki ec- nebf mmtakasının — akibetinden eadişe edilmektedir. İngiliz donanmasının mez- kür adadaki ecnebileri himaye etmek ü- zere hareket emrini alması bekleniyor. Aşivil adındaki Amerikan gambotunun mürettebatı, ecnebilerin ikametgihr olan Kulangsu adasına çıkmıştır. Bu — adaya Amoydan gelen elli bin Çinli iltica et- miştir. Amoya gitmekte olan Edsell adındaki Amerikan harp gemisi, birdenbir ika metini Fuşova doğru tebdil etmiştir. Fu- şovda kargaşalıklar çıkmış — olduğuna dair herhangi bir haber olmamasına rağ men endişe hüküm sürmektedir. Hatayda vaziyet düzelmek üzere DEF Baştarafı 1 incide biri tarafından bıçakla yaralanmış- tır. Vakanın sebebi yoktur. Bisik- letli adam Alinin ölindeki gülleri istemiş, o da itiraz etmiştir. Ali elli boş yaşlarında kastketlidir. Yarala. yan feslidir. yirmi baş yaşlarında- dır. Aliyi hastahenede ziyaret ettim. Kendisine hastahanede polis tara- fından birkaç adam gösterilmiş, hangisi olduğu sorulmuş, o da Iyi ha- tırlamıyorum. demiştir. Bir demet gül yüzünden Aliyi yara- layan bisikletlinin ittihadı Vatanilerin polislerinden Süleyman oğlu Mehmet adlı olduğunu ve tevkif edildiğini bu günkü “Atayolu,, yazıyor. 50 Eti Türk bitaraf komiayona mü- Tacaat ederek kendilerinin Türk olduk larmı, fakat tazyik ve tehdit altında Arap veya Alevi yazıldıklarından tes- eillerinin taşhihini İstemişlerdir. Fransız delegesi Beyruttan döndü İskenderun 10 (A.A.) — Anadolu ajansının hususi muhabiri bildiriyor: Delege Garo bu sabah Beruttan tay yare ile dö: ştür, İstisnasız herker sin dikkati Ankara kararlarının tat- bikine dair olarak Berutta ittihaz edi- Jen tedbirlerin ne şekilde tecelli ede- ceğine merakla çevrilmiş bulunuyor. Garo tayyar ile geldikten sanra bü- tün Fransız memurlarını — toplamı uzun müddet müzakerede bulunm tur. Saat 17,30 da baş konsolosomuz kendisini ziyaret etti. Ankarada verilen son kararların tatbikatı Baş konsolosun delege Garo ile gö rüşmesi iki buçuk saat sürmüştür. Ankara kararları yarından itibaren aşağıdaki şekilde tatbik edilecektir: Umumt af ilân edilecek, bu affın askeri cürümlere de tatbiki Paristen istenecektir. Hasan Cebbare ve Ala- eddine izin verilecek ve her iki vazi- fe yant Hatay kâtibi umumiliği ile Dahiliye ve Maliyo servisleri şefliği münakale devresine mahsus olmak üzere mülkiye mektebi mezunlarından Eteme tevdi edilecektir. 'Tethiş çeteleri ortadan kaldırılacak tır. Nahiye müdürleri arasmda bilyük değişiklikler yapılacak ve Antakya kaymakamı Sabahaddin değişecektir. Maliye başkâtibi Fuad tekaüde Bevk- edilecektir. Garo ile mülâkat Antakya 11 (A.A.) — tir., lâh alabilemisne müsaade edilmesini Sovyet murahhası da İspanya lehi- ne beyanatta bulunmuşlur. İngiliz Hariciye Nazırı Lord Hali- faka, İspanya Hariciye Nazırma ver- diği cevapta, anlaşmanın ademi mü- dahale anşalmasmı bozmadığını söy- lemiş, Fransa ve Romanya Hariciye Nazırları da İngiliz - İtalyan anlaşma- &1 sayesinde Akdenizde sulhun tecssüs ödebileceğine işaret etmişirdir. Negüx dün akşam buraya gelmiştir. Sabık Habeş imparatoru bugün kon- sey toplantısma iştirak edecek ve Habeş murahhaslarının konsey — topr Tantılarına kabul olunmaması yolun- daki cereyanları önlemeğe çalışacak* tır. “Gecikmiş- Anadolu ajansının husust muhabiri bildiriyor: İntihabat yüzünden vuku bulan kan lr hadiseler, gazetelerin kapatılması, şehirlerin bir nevi askeri işgal altına konulması, Halepten bir tabur asker celbi Berutta çıkan ve Bti Türk keli- mesini “Chaire turgule,, diye tercüme edecek kadar cahil olan Fransizca “Oryan,, gazetesinin Hataydaki bütün Türklerin Kemalist olmadığı ve 12 'bin anti Kemalist Türkün hem de Millet- ler Cemiyeti komisyonunun karart ile muhalefet Hatesine kaydedilmeğe ka- rar verimg oldukları yolundaki neşri- yatı burada oldukça gergin bir hava yaratmış bulunuyordu. Bu vaziyet kar gısında Fransanın Hataydaki degelesi Garonun ne düşündüğünü öğrenmek istedim, Kendisine vaki müracaatrmı dostça ve büyük bir nezaketle kabul eden Garo, muhtelif suallerime aşağı- daki cevapları verdi: — Temaslarınız ve görüştüğünüz mesoeleler? — Rüştü Aras ve Şükrü Kaya ile umuml mahiyetteki noktalar üzerin- do görüştük ve Menemencloğlu ile soyahatimin mevzuunu teşkil eden meselenin bütün noktalarını inceden inceye teferrüatiyle tetkik ettik. Bir gçok kararlar verdik. Bunları a8 zâr manda yani birkaç gün içinde tatbik edeceğiz. Size, bu kararların mahi- yeti hakkında sarih malümat vere- cek vaziyoette değilim. Gerçi bunla- rın mahiyeti hakkında gazetelerde neşriyat gördüm. Fakat bunlar tat- biklerinden evvel efkârı umumiyeye aksedecek kararlar olmadığından bu hususta müteeasir olduğumu söy- lemeği lüzumlu addederim. Bunun- la beraber şimdiden şanu da söylüye- bilirim ki, verilen kararlar mabhal- N hükümeti intihap işlerinde kat'? e- larak bitaraf vaziyete koymağa ma- tuftur. Türk halkı ekseriya mahal- 1t memurlarım bir kramı bize karşı tarafgirane hlssiyatla hareket edi. yor diye şikâyet ediyor. Nuhakkak olan bir şey varaa 6 da, mütoaddit hâdiseler vuku bulduğu ve bunda birçok memurların da siyas! vaziyet almış bulunduklarıdır. Bunlar ara- sında yalnız Suriye taraftarr meamur Jar değil, Türk memur da vardır. An- cak daha ax olduğunu teslim ede- rim. Memurların bn tarzı harokoti bilhassa mazide böyle olmuştur. Çünkü o zaman idare doğrudan doğ- ruya Şaâma merbuttu ve Türk ve A- rap unsurlar dalma biribirine zıd ve muhalif 1d! ve memurların bu anlaş- mazlığa dahi! olması gayri kabili tç- tinap idi. Ben eylülde gelir gelmez radikal tedbir aldım, hattâ bu ted- birleri Sancak statüsünün tathikin- den daha evvel aldım. Teşrinlev- velde siyasette en ziyade kompromi olan Suriyeli memurları azlettim ve zemini, bitaraflığı temin için hazır- ladım, Bununla tam bir muvaffakı- yet temin etmiş olmakla övünemem. Parise ve Ankaraya da söylediğim gibi bu vaziyeti daima itidalle ve anlayışla takdir ve o suretle hüküm vermek icap odor. Çünkü tam bir I- dari bitaraflık temini için muhak- kak Türk - Arap bütün memurlara yol vermek Jâzımdır. Zira bütün Sancak eilâhlıdır ve bu hal uzun ay- Jarın kargrıktı timatsızlığının ne- ticesidir. Tecavüz korkusundan i- Jeri gelmiştir. Halbuki silâh — taşı- mak yasaktır. Hükümet silâhları elindan geldiği kadar toplayor, elin- den geleni yapıyor. Ankara kararlarımıza katf nazar- la bakabilirsinir. Bunlar yukarda söylediğim gibi çok az zamanda tat- bik edilccektir. Esasen Türkiyenin konsoloslariyle daim? temas halin- deyim. Gayretlerimizi telif, nizami barışı ve Intihabın sükün içinde yapılması- nt temin için. Ben elimden geleni yapacağım. Türkiye hükümetinin bilhassa San- cak işini takip eden Menemencloğlu- nun Türk unsuru üzerinde, bu unsu- run soğuk kanlılığını ve müsellem olan vekarını muhafaza ve diğer un- surların hüdise çıkarmalarına vosis le vermemesi için nüfuzunu kullan: masına güveniyorum. — Antakyada gördüğüm bir nevi aakeri işgal vaziyeti hakkındaki mü- talealarınız? — Ankaradan avdetimde vaziyeti çok gergin buldum. Derhal Beruta gitmekliğime mani olan da bu oldu. Asayişin muhafazasından mesul mevkide bulunuyorum. Bu tedbiri ittihasa mecbur kaldım. Şehri Işgal eden aakeri kıta yalnız - disiplinle birleşmiştir. Yoksa, Türk, Arap muh telif unsurlardan mürekkeptir. Kıta gayet inzibatlir ve hakkaniyetli ha- reket için emir almışlır. — Son vakada ölen iki Türk jJan- darmasının diğer Jandarma arka- daşları tarafından — öldürüldükleri söyleniyor? — Asla. Ben çok mühim olan bu meseleyi ne dramatize, ne de İstis. mar etmek İstemiyorum. Hâdise hakkında istediğiniz gibi tahkikat yapabilirsiniz. Esason yalan ve yan- lış şayia ve haberlerin vaziyetin ger- ginliğinde büyük tesiri vardır. Gayri mosul membalar her tarafa ve bil- hassa Türkiyeye birçok yanlış ha- berler gönderiyorlar. Sizden buna mani olmanızı rica edeceğim. Mecliste bütçe müzakereleri Ankara, 11 — — Büyük Millet Meclisi bugün Refet Canıtezin başkan. lığında toplanarak İnhisarlar idaresi. nin 1938 yılı bütçesini müzakere et- miştir. Bu münasebetle aöz almış ©- lan hatipler İnhisarlar idaresi hak- kındaki noktainazarlarını izah etmiş. lerdir. İnhisarlar Vekilinin bu meseleler Üüzerinde izahatı dinlendikten sonra heyeti umumiyesi Üüzerindeki müza- kere kâfi görülerek maddelere geçil- miş ve idarenin 1938 mali yılı varida. ti 48.250.500 mmnhm da 8.381.148 Jira olarak kabul edilmiştir. Büyük Mület Meclisi Cuma günü