12 Mayıs 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

f M. Turhan Tan'ın ^ Eserleri : 100 Kadm avcısı 75 Cem Sultan 100 Timurlenk 150 Hurrem Sultan 50 Tarıhi musahabeler 25 Türkler için soylenen sözler 150 Viyana donuşu 100 Akmdan akına Mevcudu tukenmek uzere bulunan bu çok nefıs ve çok faydalı eserlerden kutubı hanelermizı mahrum bırakmayınız. umhuri Jll r FR'ANSIZCA TÜRKÇE İ. H. Danişmend, A. Süfıa Delilb%ı, Reşad Nuri, N. Ataç 3 BÜYÜK CİLD Fransızcadan türk mükemmel lî Her üç cildin fiatı 12,5 Ifradıi KANAAT KİTABEVİ 7ı Büyük Dil Kılavuzu vıl wwı • Rfl9R Eti Türkleri dün Büyük Şefimize müracaat ettiler Intihab serbestisinden mahrum kalan Hataylılar tethişin önüne geçilmesini istiyorlar. Ankara kararları bugünden itibaren tatbik olunuyor Hatayın feryadı İSTANBUL CAGALOĞLU Telgraî ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: Isfanbül, No. 246 Sajl ı üUZD Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366, Tahnr heyeti: 24298, İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 Perşembe 12 Mayıs 1938 Umumî af ilân edilecek, tethiş çeteleri kaldırılacak Hatay seçiminde lek gıkar yol, ooğru yoldur ataydan gelen son haberler, hiç de hoşumuza gidecek mahiyette değildir. Kahir bir ekseriyeti Türk olan bu memlekette başhyan intihabat neticesinde, Türkleri ekalliyette bırakmak için, bir sürü tahrikler, tehdidler, yapılıyor: dayak, yaralama ve adam öldürme gıbi feci ve kanlı hâdiseler oluyor. Seçim işi ileriledikçe artan bu tazyikler karşısında, Türk efkârı umumiyesinin de gittikçe artan bir heyecan duymakta olduğunu açıkça söyliyebiliriz. Hataydaki kardeşlerimiz gibi, biz Atatürk Türkiyesinin Türkleri de, seçimin hak ve adalet daireMnde yapılmasından başka birşey istemiyoruz. Karşımızdakiler de, bize bu yolda söz ve teminat veriyorlar; fakat filıyatta sözleri tamamıle özlerine uymuyor. Serbest bir seçim yapılmasına mâni olmak ve Türk ekseriyetini zayıflatmak için cınayetler bıle mubah görülüyor. Halbukı bız, Fransanın Hataydaki delegesi M. Garo'nun, bılhassa Ankarayı ziyaretinden sonra, Türkleri yıldırmak vahime?ıle yapılan tazyiklerin önüne geçileceğini. tahriklere ve tehdidlere meydan verilmiyeceğini ümid ediyorduk. Bize bu ümidi veren bir çok sebebler vardı. Fransa gibi demokrat bir millet ve demokrasiye hürmetkâr bir devletin garantisi altında yapılan bir seçimde reye hürmet edıleceğıni, medenî bir ıdarenın hak ve adaletin zorbalıkla çiğnenmesine nza göstermiyeceğini, Fransanın imzaladığı muahedeierle mevcudiyetini kabul ve tasdik ettiği kat'î Türk ekseriyetinin dalavere veya tazyikle ekalliyet haline indirılmek ıstenılmesine müsamaha etmıyeceğini, niha^ et Türk Fransız ve Türk Suriye dostluklarının kbkünden baltalanmasma Fransanın da, Suriyenin de hiffet denilecek bir hareketle razı olamıyacaklarını düsünüyorduk vç hâlâ da öyle düşünüyoruz. M. Garo, Antakyadaki Anadolu Ajansı muha'oırine vaki olan son beyanatında, kendi emri altında bulunan mahallî hükumetin intihab işlerinde kat'î surette bitaraf olmağa çalıştığım söyledikten sonra, birçok hâdiseler vuku bulduğunu ve Hataydaki memurlardan bir çoğunun seçim işınde sıyasî vazıyet almış olduklarını itiraf ediyor. Fransız delegesine göre, böyle siyasî vaziyet almış memurlar arasmda Türkler de vardır; fakat bu çeşid Türk memurlar, Suriyeye taraftar memurlara nisbetle çok azdır. M. Garo'nun bu sözleri de, Türklerin seçim işinde çok dürüst davrandıklarını, fakat, onların bu dürüst hareketlerinin tazyik, tehdid ve taarruzla mukabele gördüğünü ispat ediyor. Antakyadaki işgal kıt'asına mensub efrad tarafından silâh arama vesilesile Türklerin dövülmesi ve bazı sarhoş askerlerin attıklan taşlarla yaralananlar olması, Türk jandarmaların öldürülmesi, buna mukabil diğer unsurların hiçbir fenalığa maruz kalmamalan mahallî idarenin tamamile bitaraf olmadığım göstermektedir. M. Garo, «nizamı, barışı ve intihabın sükun içinde yapılmasını temin için ben elimden geleni yapacağım. Türk hükumetinin, Hataydaki Türk unsuru üzerinde, bu unsurun soğukkanlıhğını ve müsellArkası Sa. 3 sütun 5 tel Suriye gazeteleri, hep birden taarruza geçtiler, türkçe isim kullananlar hain telâkki ediliyorlar Delege M. Garo, Ajans muhabirine mühim beyanatta bulundu Iskenderun 11 Anadolu ajansının hususî muhabiri bildiriyor: Yirmi yirmi beş kadar Etitürk reisi, Atatürke, Milletler Cemiyetine ve Âli Komisere birer telgraf çekerek burada inti hab serbestisi kalmadığını, muhaliflerinin hükumetle birlıkte kendilerine karşı tazyik ve tethiş hareketi tatbik ettiklerini bildir mişler, mahrum kaldıklan ıntihab serbes tisinin iadesi için müdahalelerini istemiş lerdir. lArkası Sa. 7 sütun 4 tel Belgrad garında Başvekilimizin istikbalinden bir intıba: İlk sırada soldan sağa doğru : Başvekilimiz Celâl Bayar, Bayan M. Stoyadinoviç, Bayan Refii Bay ar, M. Stoyadinoviç ve Bayan Celâl Bayar Başvekilimiz, bu akşam Belgraddan ayrılıyor ATATÜRK der Cumhur Reisi Atatürk, 6eraberlerinde Salih Bozok ve Başyaverleri Celâl öner bulunduğa halde çiftlikte Marmara köşkünii teşrif buyurmuşlar ve Umu mi kâtibleri Hasan Rıza Soyak, Dahiliye Vekili ve C. H. Partisi Genel Sekrteri Şükrü Kaya, Ziraat Vekili Faik Kurdoğlu ve Ankara Valisi Nevzad Tando ğanı huzurlarına kabul buyur muşlardır. Atatürk 5/11/937 tarihli Başvekâlete yazdıkları mektubda hazneye hediye ettiklerini bil dirdikleri çiftliklerin muamelesi biten evrakını imza buyuracaklardı. Bir müddet sonra, Ankara Defterdart ve Tapa miidürü Marmara köşküne gelerek kanunun tarifleri dahilinde teberru tak ririni telâkki etmişlerdir. Büyük önderimiz, listesi evvelce bildirilen, hazneye teberru buyurmuş oldukları gayri menkullerden başka, Ulus mat[Arkası Sa. 3 sütun 6 da] Celâl Bayar, Sofyada bir Ulu Önderimiz, Partiye müddet tevakkuf edecek ve Ankara Belediyesine yeni teberruda bulundu Hükumet reisimiz, dün akşam Belgrad radyoAnkara 11 (A.A.) Ulu ön sunda Yugoslav halkına hitaben bir mesaj okudu Delege M. Garo 938 bütçesinin müzakeresine başlandı / inhisarlar bütçesi, bazı tadillerle kabul edildi Müzakereler sırasmda otuzdan fazla saylav söz aldı, ispirtolu içkilerin dereceleri meselesi, uzun münakaşalara yol açtı * Ankara 11 (TelefSnla) Büyük Millet Meclisi, bugür.kü ıçtimaında bütçe müzakerelerine İnhisarlar Umum Müdürlüğü bütcesıle basladı. Bu müzakerede ilk sözü Hüsnü Kitabcı alarak dedi ki: « Bütçe tetkiklerine umumî bütcenin varidat kısımları içinde en yüksek rakamı teskil eden İnhisarlar bütçesile başlıyoruz ki, bu, 938 malî senesi için fali hayir addedilebilir.» Hüsnü Kitabcı bu başlangıcdan son ra ticarî ve sınaî mülkiyeti de ihtiva eden bu gibi tesekkülün ne gibi yenilikler yaptığını, yeni tedbirler aldığmı ve bu su retle maliyeti düşürmekte nekadar mu vaffak olduğunu tebarüz ettirecek ra kamları bütçeye koyması lâzım geldiğini söyledi. Tütün şirketinin temettü hissesine dair varidat kısımlan arasında bir kayda tesadüf edemediğinden bahsederek şu suali sordu: [Arkası Sa. 7 sütun 1 de] Belgrad garında Celâl Bayar M. Stoyadinoviç ve Harbiye Nazırı M. Mariç'ia ortasında kendisini selâmlıyan kıt'anın önünden geçiyor Sureti mahsusada giden arkadaşımızdan telefonla Belgrad 1 1 Bugün Başvekil Ce ğu halde Oplenatza gitmişlerdir. Orada Celâl Bayar, Sen Jorj kilise lâl Bayar ve Hariciye Vekili Rüştü Asinde kahraman Kral Aleksandr'ın ras, yanlarında M. Stoyadinoviç'le Türkiyenin Belgrad elçisi, Yugoslavyanın zarına bir çelenk koymuştur. lArkası Sa. 3 sütun 4 tel Ankara elçisi, Türk heyeti azalan oldu Misafir Nazır, bazı vilâ Konseyin dünkü celsesinde muhtelif meseleler, « Yeşil gömlekli» Brezilya faşistleri tarafından yetlerimize de gidecektir komisyonlara havale edildi ve Ingiliz yapılan hareket bastırıldı, Harbiye Nazırı yaralı Ayın 17 sinde memleketimize gelece Italyan anlaşmaları görüşüldü ini yazdığımız Yugoslav Harbiye ve Bahriye Nazırı Orgeneral Mariç'in mihmandarlığına Geneıal Mustafa Gb'kçe tayin edilmiştir. Orgeneral Mariç'in be raberinde refikası da vard'.r. Misafir, Ankarada Büyük Erkânıharbiye Reisi Mareşal Fevzi Çakmakla Millî Müdafaa Vekili Kâzım Özalp tarafından karşılanacaktır. Dost Yugoslav Harbiye ve Bahriye Nazın, Ankaradan sonra Kayseri ve Eskişehre, oradan da Afyon yolile ayın 23 ünde İzmire gidecektir. Izmirde bir gün kalacak olan misafirimiz, Bursa ve Yalovayı da gezecektir. Cenevre 11 (Hususî) Milletler Cemiyeti konseyi bu sabah alenî bir toplantı yaparak İsviçrenin tam bitaraflık talebini ve Milletler Cemiyeti paktmın ıs lahına dair Şili hükumetinin teklifini müzakere etmiştir. İsviçrenin ve Silinin talebleri alâkadar komisyonlar : tetkikine havale edilmiştir. Öğleden sonraki celsede de İspanya meselesi tetkik edilmiştir. Bu münasebetle îspanya Hariciye Nazırı M. Del Vago uzun bir nutuk irad ederek Ingiliz Italyan anlaşmasını tenkıd etmiş, bu anlaşmanın ademi müdahale anlaşmasını ihlâl ettiğini kaydederek, Ingiltere ile îtalya arasında müzakereler cereyan et tiği sırada bile Italyanın General Franko'ya asker ve cephane gönderdiğini bildirmiştir. lArkası Sa. 4 sütun 3 tel Brezilyada geniş bir ihtilâl hareketi Orgeneral Mariç'in Türkiye seyahati H. Selâsiye bugün Habeş işini müdafaa edecek i Tayyare piyangosu Brezilya Reisicumhunı M. Vargas (ortadaki sivil zat) ve sağrnda Harbiye Nazın bir geçid resmi esnasında ABİDtN DAVER Liste 6 ncı sahifede (Yazısı 7 nci sghifemizde) Sabık Habeş Krah Milletler Cemiyeti kürsüsünde