21 Nisan 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

ii Hİ NISAN «- 15 Hayata dair Yabancı kelimeler ARİLERİMİZDEN bir zat, bay HH. Ünsal, bana gönderdiği bir mektupta, "Çirkin kelimeler,, adlı yâr zımda söylediklerimi hakir bulduğunu bildiriyor. Fakat dostum Nizamettin Nazifin makalelerinde fazlaca frenk kelimeleri kullanmasına sinirlendiğini de gizlemiyor. Bilhassa pafetik, 809- yoloğ, realist, süblim, kaos kelimele rinin niçin kullandığını anlayama- dığını söylüyor. Bay H. Ünsal, esasen haklıdır. Ya- zılarımızda, karilerimize yabancı olan kelimeleri kullanmakta ne mana var? Hatta fransızca bilen bir adam da, bi- zim imlâmızla silblim, patetik kelime- lerini belki anlayamaz. Benim kaç de fa başıma geldi: Fransizoa konuşur veya bir kitap okurken pekâlâ bildi- im bir kelimeyi, Türkçe bir metinde resgelince' şaşırrveriyor, “Ne demek ola?,, diye düşünmeğe başlıyorum. Bunun içindir ki kendim, karşılığını bulamayıp da frörikçe bir kelime kul- lanmağa mecbur olursam onu asil im- lâş; ile ve “italik, , denilen eğri hsrfler- le yazmağı tercih ederim. Fakat bay H. Ünsal fazla titizlik gösteriyor: Patetik, süölim, kaos keli- melerinin aranma ealist ile #osyoloğ kelimelerini de karıştırmasını doğru bulmadım. Hatta “karışıklık, hercü- mere, ana baba günü,, manasmda de Zilse de “fevza,, manasında "kâo8,, denilmesine de taraftarım, Realite, realist ve realisma (benim fevkalâde sinirime dokunmasma rağmen $u realizm şeklinde dahi yazılsa) kelime- “lerine ihtiysermiz vardır. “Hakikat, vöri#6,, ile "realite, yi biribirinden ayırmağı mecburuz. Ziya Gökaipm ”şe'niyet,, kelimesine bir türlü rsms- mağık, ”Sosyoloğ,, kelimesini kullanmamağa imkân var mı? Şimdi mekteplerimizde de "i dersi j nıldığınt gördükçe ifrit kesiliyorum!”) adı ile oturtuluyor, demek dilimize iyi ce giriyor. Yarınki çocuklar onu bile- öek ve asıl "içtimalyat,, denilmesini tuhaf bulacak. Ben kendi zevkimi söy- lemiyorum: bana sorarsanız “cemi- yetler ilmi,, yahut "sosyete * bilimi,, hiç olmazsa "sosiologia,, denilmesini tercih ederim. Fakat ne yapalım? U- mum? temayül öyle değil. Patetik ve sübüm kelimelerini müdafaa edecek değilim. Nizamet- tin Nazif onları isterse kendi müda- faa elsin. Bence onları Türkçe bir, iki kelime ile tercüme etmesi daha mü- nasip olurdu. Hele silbliim'i bende, bay H. Ünsal gibi, bir türlü hazmede- medim. Bay H. Ünsala mektubundan dolayı teşekkür ederim. Bilmem bu söyledik» lerimi de haklı bulacak mı? Bence ecnebi kelimeleri bol bol: kullanmak doğru değil ama, onlara büsbütün ka- Pıyı kapamak da münasip olmaz. Hat- ta bu ikinci gık, birinciden daha fena olur. Nurullah ATAÇ —— Ecnebi memurlar Elektrik şirketinden ıkarılıyor az Şirketi ile 2 de yapılan mukavele mucibine, şirkette çalışanla” rin tamamiyle Tüzk olması lâzım geli. yordu. Yalmız bazı fen mütebassısları- nın ecnebi olması, hükümetin muvafa- kati ile, kabul edilmişti. Nafia Vekâleti, dün Elektrik Şirketi- ne gönderdiği bir tebliğle, şirkette ça- işa ecnebi tebaalı memurların vazifesi, he nihayet verilmesini istemiştir. Bu memurlar, umumi kâtip, başmühendis, muhasebe şefi, iki mühendis ve diğer dört memurdur. ?a etmek istemedikleri İçin durmuştur. Şirket, Brükselden yeni talimat istemig- bu sahada İktisat vekâleti Balıkçılık sanayii Denizbankın kuracağı anonim şirket fabrika yapacak ve ihracat ile uğraşacak Denizbankın kurulmasile istihdaf edi- len gayelerden biri, devlete (ait bütün deniz müesseselerini bir araya toplaya- rak, Deniz ticaret işlerimizin bir elden we daha rasyonel bir surette idaresi ol. duğundan İktisat vekâleti deniz müste- şarlığındaki balıkçılık ve deniz mahsul- leri şubesinin de bu bankaya ilhakı ka- rarlaştırılmıştır. Bu husustaki kararna- me bugünlerde katiyet kesbedecektir. Denizbank, bu servisi de üzerine al- dıktan sonra, balıkçılık ve deniz mah- sulleri işini büyük ve kuvvetli sermayeli bir aponim şirket halinde idare erecektir. Bu şirkete bazı milli bankalarımızın da sermaye koyarak iştirak etmeleri mevzu- ubahstir. Yurdumuzun henüz üzerinde tamamen ilenmemiş servetlerinden deniz mahsulleri şirketinin kısa zamanda kurularak faa- liyete geçmesi karar iktizasındandır. Öğrendiğimize göre, balıkçılık ve deniz mahsulleri, şirketi, faaliyeti için, evveloe tarafmdan yapılmış olan tetkik ve programlardan İstifade edecektir. Bu servis ile beraber İktisat vekâletinde vazife görmekte olan balıkçılık mütehassısları da Denizbanka geçeceklerdir. Banka, bu mütehassısların faaliyetinden istifade ederek balıkçılığı- mız için bir çalışma programı bazırlaya- caktır. Balıkçılık işlerimiz için bir Banka vü- cuda getirilmesi düşünülüyordu. Fakat bu İşlerin Denizbank tarafından ve ano- nim bir şirket halinde (idaresinin daha faydalı olacağı görülerek ayrıca bir ban- ka kurulmasından sarfınazar edilmiştir. Ağaç bayra- 'mına hazırlık Bu sene yapılacak ağaç bayramı için hazırlıklara şimdiden başlanmıştır. Bir heyet bu bayrama ait programı hazırla- makla meşçuldür. sizene Ayrıca, Beyoğlu Halkevi tarafında tip olunacak ağaç dikme şenliği için de bir program yapılmaktadır. Belediye, bu sene bayrama iştirak ede- cek ve ağaç dikecek Jstanbuiluların K dan ihtiyacı karşılamak üzere tedbirler almaktadır. Bu fidanlar Büyükdere fi- danlığından, Halkalı ziraat mektebi fi- danlığndan ve Alemelağı o orranından temin olunacaktır. çe Diğer taraftan, vilâyet, şehrin İç ve di- şınr ağaçlandırma faaliyetine bu sene da- ha geniş bir programla girişmiş bulun- maktadır. Büyükdere, İstinye, Trabya Florya, yollarına yeni ağaçlar dikilmiş. tir, İÇERDE: i « KADIN hekimleri (Ginekologi) kuru- mu dün aylık toplantısını yapmış, birçok tıbbi mesleler üzerinde görüşülmüştür. 8 BALTA limanının ıslahı ve İyi bir Ji- man haline getirilmesi İktisat vekâletinde lmuştır. KAŞ ONSERYE çk Kir ral toplantı yaparak, işçilerini, em kem söylemişler, bunun için, kadınların gece çalıştırılmala” rı için müssade İstemişlerdir. b İSVİÇRE İle aramızda İmzalanan yeni Ücaret anlaşması dünden itibaren tatbika başlanmıştır. : DENİZBANK İstanbul o şubesiun bu- rkes Rihtim O hunında Deniz. e mahsus olmak üzere bu hafta bir lokanta açılacaktır. ç FIRINCILAR ve bahçıvanlar cemiyeti. nin toplantıları da ekseriyet o olmadığın. dün yapılamamış, 29 nisana kalımış- e) Lokantacılar cemiyeti idare heyeti s6- ılacaklır. GE dei okulunda açılmış olan sa dün kapanmış ve çk e an an uçuş tecrübeleri , laştr. e lerinin dispanseri içi vEMAE bir bina kiralanmış vg Dispanserdeki yirmi yatak otuza çıka R Ğ NE ve elvarının. temizlen- sine karar verilmiştir. Yazın KAğıbı. nenin bir Je Haliç vapurları sık sık Kâğıtbaneye uğri- .yacaklardır. iâde canlanmış 0 NDE satar ferde an tur. İngiltere, Gekoslor veli Yeni şirket, yurdumuzda balıkçılık sanayii üzerinde (ilk adımı atacak ve balık könserveciliği için modern bir fab- rika kuracaktır. İtalya, Yunanistan her sene memleke- timizden milyonlarca çift torik ve pala- mut almaktadır. Sonradan ton balığı ve- saire namı altında memleketimize ithal edilen bu balıkları pahalı pahalı yemek- teyiz. Bu hal, hem memleketimize has bir servetin harice çok ucuza gitmesini, bem de onlardan yapılan konserveleri it- hal suretile döviz muvazenesinde aleyhi- mize bir hareketi mucip olmaktadır. Bu fabrika kurulduktan sonra her türlü ba- lık konserve ve müstahzarları tamamen memleketimizde yapılacak ve çok ucuza satılacaktır, Balıkçılık şirketi, kendi fabrika ve müesseselerinin ihtiyacını temin ettikten başka taze ve konserve hâlinde balık ih- racalile de meşgul olacaktır. Balkanlarla turizm faaliyeti Edirne turing klübü program hazırladı Balkanlarda turizm hareketlerinin ge- nişlemesi ve Balkanlıların yekdiğerinin memleketlerini etrafile tanıyabilmesi için temasların arttırılması yolunda Balkan antantı konseyinde takarrür eden tedbir. Ş lerin tatbikatma bu sene yazımdan iti baren başlanacaktır. Yugoslavya ilk ola- rak bütün Balkan sahillerini dolaşacak bir vapur seleri tertibine karar verdiği- ni bildirmiştir. Diğer taraftan memleketimizde bu sa- hada yeni hareketlere hazırlanmaktadır. Bilhassa Trakya Umumi müfettişliğinin müzaheretile Edirne Turing ve otomobil klübü şubesi yaz mevsimi için sengin bir program hazırlamıştır. Bu O programın iki cephesi vardır. Memlekete gelecek seyyahlara taallük eden birinci cephe- sinde gelecek seyyabıları Boğazların zen- gin eserleri bilhassa Truva ve Ege mede- niyetinin bulunduğu & sahalarda gezdir- mek de vardır. Programın ikinci cephe- sini de komşu balkan memleketlerine 86- yahatler tertibi teşkil etmektedir. Bu suretle Trakya ve Balkanlarda bir seyahat cereyanı uyandırılmış olacaktır. Edirne Turing klüp şubesi İstanbul. dan başlıyarak bütün Avrupayı katet- mek üzere uzanan büyük asfalt yolun tam hudut noktası üzerinde de bir seya- hat bürosu vücuda getirecektir. ve Lehistandan külliyetli sipariş verilmiştir. * ROMANYA ile yaptığımız yeni pamuk twiklarda yeni mukavelesi meriyet mevkiine © girmiştir. Mukaveleye güre, Romanyaya satacağımız 11500 balyalık pamuğun 30.000 balyalık ilk kısmı Mersinden ihraç olunmuştur. * VİLAYET hıfzıssıhha komisyonu bü- gün (oplanarak, şehrin sıhhi © meseleleri görüşülecektir. Tifo âşisı olmamış bütün dükkân sahibi ve müstahdemler mecburi aşıya sevkolunmaktadır. * VALİDE haninın içindeki bülün dük. kânlar tahilye edilmiştir. Hanın yanındaki dükkânların satın alınma muamelesi de İ- lerlemektedir. * HAYDARPAŞA © garında, Üsküdar - Kadıköy tramvay hatlarının birleştiği nok teda yapılan köprünün İnşası kararlaştı. rılmıştır. Köprünün masrafına belediye 50 bin lira tahsisat ayırmıştır, * İNHİSARLAR idaresi o larafından fa- aliyeti takdir edilen memurlara ikramiye yerilecektir. İkramiye alacakların Histesi hazırlanmıştır. * ÜNİVERSİTEDE dün yapılan bir top- lantıda Üniversite ve yüksek tahsil talehe. sinin ders ve müracast kitabı olarak ter- cüme edilecek eserler üzerinde görüşül- müş ve B3 eserin tercümesi kararlaştırıl. muştır, * ERENKÖY sanatoryomuna ilâve edilen 40 yataklık paviyonun inşaatı haziranda bitecektir. Bu paviyonla beraber Sanalor- yomdaki yatak adedi doksan beşe çikmak. tadır. Sümer Banka yeniden Deniz işleri müsteşarının tetkikleri Sadullah Güney bir rapor hazırladı Birkaç aydanberi Avrupada bulunan Iktisat vekâleti deniz işleri o müsteşarı Sadullah Güney, İngiliz liman ve tersa- pelerinde tetkikler ile meşgul bulunmak- tadır. Ayrıca, yeni alınan yata ait tadi- lât ve inaşat işlerine nezaret eden Deniz işleri müsteşarı, bu seyahatinde Alman- ya ve İngilterenin dettiz inşaat işlerini, limanların faaliyet ve tesisatını, büyük ve küçük kabotaj işletmelerini, umumi nakliyat servislerini ayrı ayrı tetkik et- miştir. Denizişleri müsteşarının çok şümullü olarak bu tetkikleri hakkında Londrada mufassal bir rapor hazırladığı öğrenil miştir. o Bu rapordan, memleketimizde münakale işlerine verilecek yeni şekil ve veche üzerinde istifade edilecektir. Denişişleri müsteşarı, önümüzdeki ayın ortalarına doğru memlekete dönecektir. memur alınacak Sümerbank, her sene olduğu çibi bu sene de bankanm mesul ve müstakil va- zifelerinde çalıştırılmak (üzere, yüksek İktisat ve Ticaret mektebi mezunların. dan alınmasına ve bunun için bir imti- han açılmasına karar vermiştir. İmtihanlar Ankarada ve (şehrimizde mayısın beşinde yapılacaktır. — ehremini Halkevin- de Hâmit ihtifali Şehremini halkevinden: Büyük şair Abdülhak Hâmidin ölümü- nün dönümyili münasebetile 214.038 per- şembe akşamı Sant 20/30 da salonumuzda bir toplantı yapılacaktır. Eposram güzle a N Na — Ön söz: (Hâmidin hayatı) ev baş- kanlığı, 2 —Hâmidin fikir cephesi. Doçent Sadi Irmak. 3 — Hâmidin eserlerinden parçalar, Dil, tarih, edebiyat komitesinden Bahri. — Posta i.e adli tebligat hazırlıkları Adliyeden şahıslara yapılan tebli- ğatta posta idaresinin kullanılması dü- şünülüyordu. Celp ve diğer tebliğatın taahhütlü mektup şeklinde, posta İle gönderilmesi, ailiye ve posta İdaresi arasında yapılan müzakereler neticesin. de, kararlaştırılmıştır. Bu suretle, ad- liyenin tebliğatta kullandığı memurla rın masrafı olarak, senede yarım milyon Yira tasarruf edilecektir. Bu para adliye kâtiplerinin maaşma tahsis olunacak- * ÇOCUK esirgeme kurumu < biri içki düşmanlığı, diğeri de beyaz zehiç iptilâ- sının sonunu gösteren iki afiş yaptırmış- tır. Bu afişler bastırılarak memleketin ber tarafına tevzi edilecektir, * Devlet Demiryollarının şimdiye ka- dar bütün şebekesinde tatbik edilip Avru. pa baltında tatbik olunmayan odun ve ©- dun kömürlerine mahsus tenzilâtlı tarife- ler yirmi mayıstan itibaren Avrupa hat. tında da tatbik edilmeğe başlanacaktır. * Uşak belediye meclisi yeni yıl biliçe- sini 9.700 lira olarak tesbit etmiştir. Bele- diye bu yıl şehirde temiz su tesisatı yap. tıracaktır. Bu işe 123 bin lira harcanacak» tır. Bundan başka modern bir furun ile bir et ve sebze hali yapılacak, yollara par» ke döşenecektir. Hal ve fırının inşaatı ev. kaf üzerine almıştır. * Erzurum * Erzincan demiryolu Öze- rinde bügün inşa edilmekte olun en mü. hini tunelin açılış töreni bugün yapılacak» tır. Vilâyetin Aşkale © kazanının 30 ki- lometre batısında olan ve bir buçuk yılda bitirilen bu tönel Türk mühendis ve işçi. lerinin büyük bir muvaffakiyetidir. Tö- Tende vali Haşim İşcanın başkanlığında bir heyet bulunacaktır. * Erzurum elvarında iki gün süren fır- tına ve kar yüzünden Kopdağı yolu gene kapanmıştır. Bu dağd n 8 metrelik kar tünelleri arasında iden amele ça- lışmaktadır. * İranm Moskova büyük elçisi Mubam. ret Said dün Moskovaya vasıl olmuştur. * Devlet ziraat işletmeleri kurumu dört senelik bir ziraal ve ziraat sanatları prog- ramı hazırlamaktadır. aldin ei eli e a dk enez hi kaman “1 Mei. 3 Sabah gayelilyi ve dizeler? KURUN'da Fena bir haber GEZGİN, son zelzele felâkelinden bah- e sederek diyor ki: “Gazeteler, zelzele çevresine © Yıldırım hiziyle yardunu koşulduğunu, lâzimgelen bülün tedbirlerin alındığını © yazıyorlar, Dunun böyle olacağında zaten © kimsenin şüphesi yoktu. Fakat tedbir, ancak olucak- ara karşı bir siperdir. Olanlar nüllerde yalnız yakıcı, bir yas kalır, Iki yüz köylü... Şaka değil, bu iki yüz adamda büyük bir kalabalığın cevheri vur dı, On sene sonra belki iki bini de aşar. lardı. Topruk, azgın bir öfke İle yelesini Bö “ silkince bakın neler oldu. O yele, ki üs- tünde yumuşak bir bahar çimeni dalğala- nıyor, genç bir yeşillikle serilip yalıyor. du. Bağrının derinliklerinde — bir aleş da- marı kopunca, durgun bir toprak parçası, fitillenmiş bir barut rmahzenine dönüveri- yor. Zehirli gaza maske, iri çaplı güllele. re, istihkâm, torpillere çelik ağlar yapan insanlık, tabiat kuvvetlerine © toprak ve hava düşmanlığına karşı o Hazreti Âdem kadar çıplak ve müdafnasızdır. Asırlarca uğraşıp kurduğumuz — öbideler, hisarlar, kaleler, o setler onun © bir tek hümlesile yerlere seriliyor, Bari bu güçsüzlüklen ibret alarak, felâ- kele uğrıyanlara dert ortağı olsak! Çünkü zelzele, tufan müşterek © düşmanımızdığ. Bugün oruda evler yıktıysa yarın burada apartımanları, sarayları devirebilir, Mesele milletçe uğradığımız felâketleri, milletçe taşımak, milletçe karşılamak, bep birden göğüslemektedir. İki yüz çift ormus zu çalırdatarak kıran bir ağırlık, milyon. lara bölüştürülürse, gülerekten taşınabile- çek hafif bir yök olur. Yardımı yalnız devletle — birakmıyalım. Bunda bizim de payımız, borcumuz var dır.,, TAN da Sıcaklar ve pislik STANBUL belediyesi, üslü başt pis, kirli adamları hamamlern sevkedi. yor ve elbiselerini febhirhaneye göndere rek lemizletiyormuş.Felek, belediyenin bu kararını memnuniyelle karşılerken, bir noklayı işarelten de kendini alamıyor: Seyrüsefer talimatnamesinin tramvay bak sinde üstü başı kirli olanların © arabalara alınmaması hakkında bir kayıt vardır. Bu pa rağmen bagüne kadar üstü (başı kirli diye bir tek kişi tremoaydan indirilme. mişlir, Arkadaşımız diyor kt: “Pislik mageret değildir. Fakir pis olas maz. Tramvaya binecek kudreti olan has mama gidip yıkanabilir. Onun için bazi, Jarımızın: — Ganım! Bırak fakir adamı? Ne yap. sın, Yok işte! Tarzındaki yersiz merhamet tiryakiliklerinin manasını anlariam, Hele bazılarının! Allah tarafından vücüt larının ve terlerinin kokması civarı için büsbütün hususl bir azap teşkil o ediyor, Onun için belediyenin bu hareketini bü, tün kuvvetimle alkışlar, burun yalnız yok. sullara değil daha yüksek tabakalara ka- dar genişletilmesini dilerim. Gerçi Bektaşıya: — Niçin yıkanmazsın? diye sordukları zaman: — Aslımız topraktır, su le OOynamıya #elmez; çamur oluruz, cevabını vermiştir. Ama çamur olmak için hamama gitmiyd lüzum yoktur, İstidadı olanlar kerbelâda bile çamur olurlar. Herifin birinin üstü başı kirli imiş, Are kadaşı demiş ki; i — Yahu! Şu mintanını bir yıkasanal — Gene kirleniyor, — Kirlenince bir daha yıkarsın! — İki gön sonra tekrar kirleniyor. , — Tabil, mintan bu! Kirlenir yat Kir« lendikçe yıkarsın? : — İyi ama, bon bu dünyaya yalnız min- tan yıkamıya mı geldim, cevabımı vermiş, Gerçi bu dünyaya yalnız (o yıkanmıya gelmedik ama, pis, mundar (gezip âlemi İz'aç etmiye memur edilmedik ya!,, Cumhuriyet gazetesi mahküm oldu Cumhuriyet gazetesinde muhtelif tarihlerde çıkan bir çok yazılarla şahs:- na kerşi hakaret edildiği ve teşhir o. Tunduğu idiiasiyle mezkür gazete aley- bine muharrir Sabiha Zekeriya tarafın. dan asliye ikinci ceza mahleemesinde a- çılan hakaret davesr dün bitirilmiş, Cumhuriyet gazetesi mahküm olmuş- tur. Mahkemenin verdiği kmrara göre, Cumhuriyet gazetesi neşriyat müdürü Hikmet Münif 4 ay yirmi gün hapis yatacak, 116 Jira para cezası ödeyecek ayrıca Sabiha Zekeriyaya 100 Hra tar. minat verecektir. Hikmet Münifin hapis cezası sabıka. sı olmadığından dolayı tecil olunmuş tar meli <a Mi.