28 Ocak 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

İngiltere, Rusya fından:- yapılan devamlı. tahrikâ- tın sebebi. ve Dün, muhtelif kaynaklardan Portle- kizde bir İhtilâl koptuğu bildirilmiş- ti, Garbi Avrupanın hemen bütün rad- yo merkezleri, bilhassa Fransızların Koloniyal radyo istasyonu bu ihtilâ- lin kuvvot ve manası Üzerinde ısrarla bazı tahminlerde bulunmuştu. Bu gün ayni kaynaklar ihtilâl haberi üzerin. do yine ısrar ettiler. Fakat hiçbirinin mesceleyi iyice aydınlatabilecek bir va- ziyette bulunmadıkları da anlasıldı. Zira ihtilâlin — kopmasiyle beraber, memleketin her . tarafından sıkı . bir sansür konulmuş ve Lizbon hüküme- tinin. kat'i bir emriyle Portekiz tel- graf ve telefon merkezleri hariçle mu- Kabereyi kesmişlerdir. Şu anda Porte. kizden ne içeriyo, ne dışarıya kuş u- gurulmamaktadır. Bununla beraber Lizbon hükümeti Hâdiseyi büsbütün yok gibi gösterme- yi de doğru bulmamış, dünyaya şu ha- beri yaymıştır: Lisbom, 26 (A, 4A.) — Şarap mah- senlerinin kontrolu yüzünden bir çif- gi ile çıkan ihtilâf, jandarma ile köy- M arasında müsademo ile neticelen- miştir. Bir ölü, birkaç yaralı vardır. Bu kısa haberi son - günlerde Liz- Bonda cereyan etmiş olan bazı hâdi- selere bağlayınca, bir fikir elde et- mek mümkün olabiliyor. Şöyle ki; 1 — Bir hafta evvel, Portekiz hü- kümetinin emriyle komünist partisi Hderi ve siyasi bürosuna mensup bir- gok aza tevkif edilmişlerdir. 2 — Portekiz amele ittihadımın Liz- bondaki umumi merkezi seddedilmiş, amele sendikalarmın kanuni faaliye- tÜne - bir müddet için - nihayet ve- rülmiştir. 8 — Bazı sol cenah merkezlerinde baskınlar ve taharriyat & — Birçok gazete ve mecmualar Kapatılmıştır. 5 — Başvekil Salazar aleyhine or. duda tahrikât yar'tıkları behane edi- lerek üç general tardedilmiş ve umu- Mi erkânıharbiyenin bazı gubelerine Salazarın yakın dostları tayin edil - miştir. Portekizde dahili vaziyet Portekiz bugün güya bir demokrat sumhuriyettir. Fakat hakikatte halk, dehşetli bir terör içinde yaşatılmak» tadır, Portekizliler bugünkü Avrüpa- nm en cahil ve ğeri milleti halinde Bulunmaktadırlar, Salazar eski üni- versite profesörlerinder münevyer bir adam olmakla beraber gayet müste - bittir. Kendisine kargı muhtelif suikast - ler yapılmış ve hayatmı muhafaza en- dişesine düştüğü için, memleketi hafl. yeler, casuslarla- doldurmuş, en ufak bir şüphe yüzünden yüzlerce aileyi söndürmekten çekinmez bir adam ol - muştur. Portekizde ordu. Bu memlekette ordu,gayet - iptidaf şartlar içindedir. Askeri disiplin yok- tur. Subay ve kurmay subay kadrola- Y yüzde altmış nispetinde alaylılar - la doldurulmuştur. Salazar son iki yıl içinde modern bir ordu yapmak kararını vermiş ve “Almanya ile İtalyadan öğretmen su - baylar getirerek büyük bir ordu ha- zırlamağa başlamığtır. Fakat ordu de; nilen büyük, milli kuwvet, iki üç. yıl içinde hazırlanabilecek basit şeyler - den olmadığı için, buglin Portekizde askerf vaziyet eski tas, eski hamam- dır. Yalnız orduda yenilik yapmaya karar, vermekle Salazar kendi bindiği dalı kesmiştir. Alaylı subaylar, yapı- lacak tensikatta açıkta bırakılacakla- rmr anladıkları için, hep Salazarın a- leybine dönmlüşlerdir. Binaenaleyh mmleketi — dolduran .. “gayrimemnun” lar arasına bir yığın da asker karıt- mış demek oluyor. Portekiz ve Ispanya dahili harbi İspanyada âsflerin Ilk günlerde el- de ottikleri- kolay muvaffakıyetlarda en büyük yardımı Portekizden gör - dükleri bugün herkesçe malüm bir ha- ş Portekizde neler oluyor ? ve Fransa, tara- . manası; nedir ? kikattir. Bilhaşsa isyanm. ilk patlak verdiği günlerde “Badahoz,, da. cere- yan eden hâdiselerde Salazar tarafın- dan gönderilen gönüllü faşist Porte - kizlilerin oynadıkları rol; unutulma - mıştır. Asi kuyyetler ilk mühim yar- dımları hep Portekiz - İspanya hudu- dundan almışlardır. Ademi mildahale komitesinde İspanyada — beynelmilel kontrol tesisi mevzubahs olduğu. ve karar altına almdığı zaman, Salazar bütün kuvvet ve geytanatile bunun tatbikma mâni olmuştur. Son hâdiselerde Portekizlilerin si- lâh, cephano kaçakçılığından ettikleri istifade pek büyük olmuştur. Esasen bu devlet kaçakçılığın müuhtelif saha- larında çalışmasiyle maruftur, Fara- za cenubit Çine afyon kaçıranların ba- gında Portekizliler gelir. Bu devletin cenubi Çinde Hong - Kong - ingiliz müstemlekesine £ saat mesafede Ma- kaç adlı bir müstemlekeciği vardır ki, bütün işi toptan ve perakende afyon ve kokain ticareti yapmaktır. 1934 yılıma kadar Hindistanda yeti- şen afyonun. (6,000 ton) en büyük a> hesı bu küçüçük Portekiz müstemle- kesiydi, İngilizler, evyelki yıl Porte- | kiz hükümetine afyon kaçakçılığı yap tığını açıkça bildirerek mevcut tiça -« Tet muahedesini ilga etmişlerdi. Portekizde ihtilâl çıkarsa ne olur ? Portekizden henliz tamamlayıcı ma- lümat gelmemiş olmasına. rağmen, bu memlekette bir ihtilâl çıkması hiç de zor ve imkânsız değildir. Portekiz e- Basan son on yıla gelinceye kadar de- vamlı ihtilâller memleketi- olmakla meşhurdu, Gayet kurunuyustaf , bir içtimaf nizam- altında yaşatılan Por« yanların fazlaca tesiri altmda kalmış- tır, Bu memlekette Alman ve İtalyan- ların İspanyadaki tahrikâtıma benzer tahrikât yapan Rualar, İngilizler. ve Fransızlar, günün birinde bu memle- ketin idaresinden, Salasarı mutlaka kaldırmaya karar vermiş bulunuyor - lar. Bilhassa. İngiltere için, Portekizi kontrol altımda bulundurmak çok mü- himdir. Zira İspanya Cebelüttarıkım Akdeniz tarafı için ne manada ise, Portekiz de Atlas denizi tarafı için o mana ve derecede mühim bir nokta- dır. Bu memlekette Tİtalyan ve Al- man nüfuzunun devamı, İngiltere için büyük bir tehdittir. HABER İspanyada harp. vaziyeti Barselon, 27 (A-A.) — İki günden beri Singopor bölgesinin anahfarı o- lan 1611 rakımlı tepe İle Hoya sabili üzerindeki mevzilerde yerleşmiş o- lan cumhuriyetçiler dün 'Teruel böle gesinin diğer tabil bir meyziini mü- dafaa için Teruelin şimal doğusun- da alelâcele gönderilen asl kıtaatın Yauhtelif teşebbüslerini tardetmek mocburiyetinde kalmışlardır. Cum- buriyotçiler tarafından — zaptedilen mevziler derhal - tahkim edilmiş.ve, cumhuriyet kıtaatı düşman hücum- lJarınt muvyaffakiyetle defetmiştir. Cumhuriyet kıtaatı Sigra cenubun da Santa Hullaltada İspanyanın en mübim şeker fabrikaşını ilhitiva eden feykalâde münbit — topraklarından müteşekkil Jiloga vadisine girmişler dir. Ayni zamanda cumhuriyetçilerin ileri hareketi, mühim. demiy madan- Jeri bulunan Ojos Meoros bölgesini de doğrudan doğruya tehdit etmekte dir. Aslilerin Malazaya girdiklerinden beri, yollarda 9784 ölü bulunmuş ve defnolunmuştur. Bunlardan 2143 ü kadın, 798 1 cocuklur, Portekizin bir tekzibi Lizbon, 27 (A.A,) — Salâbiyottar mahafil, bir komünist isyanı korku, su sebebile, — İspanya- Portokis hu- dudunda ihtiyat tedbirleri almmış bulunduğunu kati surette yalanla- maktadır. Hadajozun karşısında Por tekiz hududunda kâlin Elvas şehri lto bu hususta telefon — muhbaboreti yapılmıştır. Bunu müteakip ayni ma- hafil, Badafozda bir komünist İsya- ikıp bilâbare bastırıldığının da hakikate uygun olmadığını bildirmiş- lerdir, l Mısır Kralını tebrik etti Ankara, 27; (A-A.), — Mısır kralı- nın İzdivacı münasebetile, relsior hur K. Atatürk ile Majesto hirinci ruk arasında aşağıdaki — telgrafli tenti olunmuştur. * N Majeste birinci Faruk Mısır krajı İzdivaçları münasebetile en bara- Tetli tebriklerim! vea $ahsi saadetleri ile kral hanedanıpın tefahi hakkın- düki en Iyi temennilerimi kabul et- melerini majestelerinden'rica ede- rim. , K. Atatürk K. Atatürk Reisicumhur Ankara İzdivacım dolayıs!la. göndermek lötfunda bulunduğunuz, tebrikleri- nizden ve temennilerinizden ziyade- sile mütehassls olarak en samimi te- şekkürlerimi ve en İyi temennilerimi #rzederim. Farak Banka umum müdürlerinin seyahati Pazar günü Parise hareket ediyorlar İş bankası umum müdürü Muam. mer Eriş, Etibank umum müdürü İ hami 'Nafiz Pamir dün şehrimize gel- mişler ve banka müdürleri tarafından karşılanmışlardır. , Her iki umum 'müdür, şehrimizde birkaç saat kaldıktan sonra Yalovaya gitmişlerdir. Orada Başvekilden yeni direktifler alacaklar ve pazar günü ekspresle Pa. rise hareket edereklerdir. Kendilerine Parista Merkez sı umum müdürü Salâhaddin Çam da iltihak edecektir. Pariste bankaları alâkadar edecek meseleler hakkımda alâkadarlarla temaslarda bulunulacak Izmir panayirine Istanbulun iştirakt Filistinde “te mizlik,, ameliyesi Kudüs 27 (A.A.) — Hebron mmta- ermiştir. İngiliz kıtaatı, vadileri, te. peleri, yamaçları. ve kayalıklardaki mağaraları temizlemektedirler. Bu kıtalar memnu silâhlar meydana çı- karmışlardır. tırmalar da yapilmıştır. Hiçbir mu. kavemete tesadüif edilmemiş, tevkifat yapılmamıştır. Şimdi memleket — tet. hişçilerin faaliyetleri tehbdidinden kur tulmuştur. Yoklamaya davet ğ şubesinde rin İlk yol köy, Üsküdar, c rında inkmet eden taşra şubelerine mensup 334 doğumlu eratın nüfus'cüzdanı, İkamet senedi ve dört fotoğrafla hergün öğleden ervel şubeye müracaat etmeleri ilân olu- nur. Sipahiocağı- kongresi Sipahi ocağımnı senelik kongresi pazar günü ocağın W:rblyvdeu mer- | kezinde yapılacaktır. Maamafih bu | ilk toplantıda ekseriyot olmıyacağı 1 lmaktadır' * »Mi | Dünya e Eski Belçika Londra, 37-(A.A.) — Röyter ajan- & bildiriyor: Van Zelând; uzun zamandanberi beklenen raporunun başlangıcında, beynelmilel ekonomik teşriki mesa- 4 Iyi otarşidan daha iyi bir- — öbjektif olarak gösterdikten sonra, boynel- milel ekonomik genel harekoetlorinin tesirinden hiçbir memleketin masun kalmasma imkân olmadığını bildir- mektedir. Nazarf! olarak otarsi başa- rılmaz bir şey değildir. Fakat ancak geniş ve fevkalâde kuvvetli bir ikti- darm hükmü altında hulunan milli bir piyasada mümkündür. Bundan moemlekatlar misyoönerlerinin prensi- pine büyük bir alâka göstermekle beraber, bu hattı haraitot için hemen hemen her tarafta pratik ieraat hu- susunda tamamen sarih bir kaydi ih- tHiraz dermeyan edilmiştir, Van Zelândın kanaatino göre, hü- kümetler gümrük tarifelerini yükselt memeyi ve istiznaj » mahiyetteki ta- rifeleri tedricen indirmeyi taahhüt edebilirler, Van Zelând, ham madde ihracatın da müteessir aden bütün resimlerin ve tahdidatmm kaldırılmasını teklif etmektedir. Gümrük manlalarımı a- zaltmak İçin en müeesir -usullerden biri de, en ziyado müsaadeye mazhar millet premsiplino dayanan İki taraf- It ticaret. anlaşğmaları müzakeresi- dir. Van Zelând, — kontaenjanları bey- nelmilel ticarete en kuvvetli - manl- lerden biri olarak taysif etmaktedir. Fakat bunların kaldırılması heynel- milel kartellerin kaldırılmazını ta- zammun — etmomelidir. Hiçbir para kontrolü veyahut tahdidatı sermaye nakljinin veyahut ticaret todiyatma engel olmamalıdır. Tamamen deği- Şik bir prensip dahilinde olmakla be raber altın esasına dönmeden - Önce R. Van-Zelând, üç taraflı. İngiltare iransa - Amorika deklerasyonunu tadil ve teşmi! saretile bir. bekleme tarsı halleri takip etmektedir. Âlrit- ler, paralarının karşılıklı muadllle- Tini tesbit ve muhtemel değişiklikle- ri hiç olmazsa altı ay.-için muayyen hudutlar İçinde tutmayı tarbbüt ede- ceklerdir. Van Zelând kambiyoye — klering kontrollerinin tedricen kaldımlması- nı derpiş etmekte ve en acele olan ilktedbirin mal tediyatı — üzerinden konnimuş olan tahdidatın kaldırıl- Tasay olacağını bildirmektedir. Mütedahillerin tasfiyesine gelin- ce, Van Zelând borçlu memleketler tarafından alacaklı para- - üzerinden tanzim edilmiş bonolar çıkarılması- nr derpiş ediyor. Tahditten kurtulan Buhaftaki maçlar Toksim Stadı: Güneş » Süleymaniye B takımları sast 15 bakem Feridun Kılıç. Beşiktaş Stadı: Gulmtaxaray - Beykoz B takımları saat 16 hakera Tarik Özeren. 80-1-1938 pezar günü yapılacak maçlar Taksim stadı: Saha komiseri Ahmet ÂA- dem Göğdün. Güneş - Feneryılmaz Şili sgat 13,30 du bakem Ahmet Adem Göğdün. Galatasaray » Beşiktaş Tayyare — kupası S e saat 18 hakem Adnan Akın, ne karar vürilmiştir. MJ Beşiktaş stadı: Saha komiseri Nuri Bosut Valdesi pronses Nevçivanâ. E Anadoluljsar - Ortaköy Tik, saat ,30 ha- | yon frank, iki yeğeni (cerdesi kem Nuri Bosut, gi Davatpaşa - Beylerbeyi — lük; saat 11,15 | İPrehimin oğulları) 2 ger Y“’wg v hakem Nuri Bosot, hepaşiresi prenses Şiyvekâr y Galata Gençler - Altınordu lik, saat 1$ | yon frank alacaktır. hakem Halit Özgü, Vela » Kasımpaşa şill saat 14,45 hakem İÇM, Apak, Fenerbahçe stadı: Saha komisgri Bur- han Âtak. Doğan lik sast-13,30 ha- Meşhur Ra Solist MUALLA Yeni ve; konomik vaziyetinin ıslahı beklenen raporu neşredildi , memleketler ticanet kolıylıhllrl-" Belçika, Bulgaristaf' Nasıl taksim edll?pg_ ayrılmadığı için, prenses MISIF mesine mlracaat etmiştir. sinin hükmü- yoktar. ÇAĞLAYAN'da" AMİRA CEMAL ve ZEYNEP ELSUDAN program. Seanalar tam 21 buçukta başlar YeEr. lerinizi evvelden temin ediniz, Telefon: 40335 Başvekilinin kredilerin! istiyeceklerdir. ğ Van Zelând 25 sayfa tutan, repi runun sonunda, teslihat memelesi d? dahil olduğu halde, — balledilme politik mesalelerin tesirinde - çalıft gğını - hesaba katılmaması: im bulunduğunu vo nihayet başlıca ek0i nomi devletlerin arasmda ihzarl Bf koönferans akdini tavsiye etmekt fi Bu devletlerden baynelmile! hir eK0' nomt teşrikimesal teşebbüsüne İft rak için anahatlarını — müzakerei” esas olarak almaya kabul edip dikleri sorulacaktır. Müteakip morhale, bütün devlei lerin verecekleri malümatı kabul yapıcı bir feradt — programı ulb“ı için bir büro taşkili olacaktır, ALAHM” darlar müselt — oldukları takdirdi büro bir pakt hazırlryacaktır. Röyter ajansı, Üğer memleketler” de iştirake hazır oldukları takdird? Tnejliz hükümetinin bu teklif esnasff na göre harekette bulunarak vi sini ifaya, âmado olduğunu hıbel'.y mıştı Bulgaristanda Bir çok komünist tevkif edildi Sofya, 27. (AyA.), —- Güzli, blrrkü” münist matbaasınım . bulunmaşı, Ü? rine tahkikatı — derinleştiren poll komlünist faaliyetinin devlet faası kanununa rağmen soü m'* larda arttığını tesbit etmiştir. Dün, gece polis, iki gizli komlnlf matbaası ile bir silâh ve mühimmi deposu daha meydana çıkarmışti Gorek Sofyada gerek — vilâyetlerd? birçok tevkifat yapılmıştır. <eartrenm şikâyet etti, Amsterdam 377 (Axdx)- —e Beltikf hükümeti, LA Hey adalet divanıih Mmüracast ederek Bulgaristan hakkf” da çikâyotte bulunmuştur. Belçiki hükümeti Bulgaristanı Sofyadaki ©İtf trik girketi hukukuna riayet etmerek Je ittiham eylemekte-ve Bulgar üK metinin: mezkür. şirketin faaliyeti” mani olmamasını istemektedir. Niyagara şelâlesi. köprüsü. yıkıldı. Niagara Falis 28 (A.A.) — nıuı:xn"ı: üstünden geçen köptü, : betinden haber almmamıştır. Y7 tehikesi 24 saattenberi —maavcut Köprü birdenbire çökmüştür, - Prens Seyfeddinin. mirası Mısir kanunlarına göre, Prenâ” Refikası prenses Ülviyeye P 4 'ZAYI — 3500 numarolı .:;_-,ğ zayi ettim. Yenisini çıkaracı Bdirnekapı Kaleboyu cadi kkaseler Hd ve arkadaşları