28 Ocak 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

.*>U edebiyatm şaheseri ^ resia ve 14 tablo ile suslü olarak basılmıştır. Türkçeye çeriren : S i r a c e d d i n No 36 Fi. 8 0 kuruş MANON LE8C0 Abfc6 Prevost umhuriyet Ondördöncu yı! sayı: 4925 Telefon: Basmuhaırtı ve erl 223M ranrlr hevetJ: 24298 Külliyatının birincisi olan İLK DUŞEN AK çıktı. 50 kuruş. ^•: Hilmi Kitabevi . Konseyin 100 üncü içtimaı Aza devletler, Milletler Cemiyeti fikrine sadakatlerini bir kere daha teyid ettiler J „ aMWb tdare : * « * * . N o 24» ve matbaa fcısnu 24299 • 24290 Cuma 28 Ikincikânun 1938 Ahmed Halid Kitabevi e Hatay davamız son geçidi üzerinde Merasime Büyük Şefin Hataya dair müzakeı eler şeref vermeleri muhlemel inkişaf ediyor Fransa ile aramızda prensip itilâfı elde edildi, şimdi tâli derecedeki meseleler konuşulmaktadır Merinos ve Sungipek fabrikaları açılıyor J mud ve hatta temenni edelım kı oyle olsun. Biz her cihetle hak olan bu davamızm dostlukları ve komşuluklan kırmıyacak bir düzgünlük içinde halledilmiş olmasını istiyoruz. Onun için davamız ortaya atıldı atılalı hep daha ziyade uysal olmağa bilhassa itina ettik. Ankara muahedesinin kesin açıklığma rağmen Fransanm Milletler Cemiyetine gidilmek teklifini tereddüdsüz kabul edişimiz de hep bu istiyerek gösterdiğimiz uysallığın neticesi idi. Niçin uysal hareket ediyorduk, ve hâlâ niçin ayni yolda yürüyüp gidiyoruz? Çünkü: 1 Çünkü hakkımızın sağlamlığmdan çok emin bulunuyorduk. Hatayda Fransanm da kabul ve taahhüd ettiği ırkî ve millî Türk hakkı esasını nerede olsa, ne zaman olsa ispat ve infaz edebilirdik. Dün Milletler Cemiyeti konseyinde söz söyliyenlerden Belçika Hariciye Nazırı M. Spaak Polonya Hariciye Nazın M. Beck 2 Aceleci şiddetli hareketlerle Fransanm ehemmiyet verdiğımiz dostluCenevre 27 (Hususî) Millet ğunun mümkünse bozulmamasına kıymet ler Cemiyeti Konseyi bugün öğleden sonatfediyorduk. İtidal dairesinde yapıla ra Mustafa Adle (îran) m reisliğinde cak mükâleme ve münakaşalar neticesin alenî bir toplantı yapmıştır. Reis Konsede Fransanm da vaziyeti bizim kadar yin yüzüncü içtima devresini ve Millet Cenevre 27 (Hususî) Hatay sükunet ve isabetle göreceği günlerin ge ler Cemiyetinin mesaisini bir hitabe ile meselesi hakkında Fransız Hariciye lebileceğine ihtimal verdik. Oyle olursa tebcil etmiştir. daha çok iyi olur dedik. Nazın M. Delbos ile Doktor Tevfik Bu celseden evvel murahhas heyetler 3 Hatav davasınp müteallik yanlış reisleri, gerek konsey huzurunda yapa Rüştü Aras arasmda bugün de mütelkinlerle çıkmaz yollara sevkedilen caklan beyanatlan hemahenk kılmak, zakerelere devam edilmiştir. Dünkü komşu Suriye efkânnın hakikati görme gerek Milletler Cemiyeti misakının ısla konuşmalara îngiltere Hariciye Nazırı sine zaman vt imkân bırakmak istedik. hı meselesinde müşterek bir hattı hareket M. Eden de iştırak etmiştir. Bu koHatay üzerinde Fransa ile bir muahede"kararlaştırmak maksadile hususî görüş nuşmalar Hatay intihabatı hakkında akdetmiştik. Bu mesele hallolunurken melerine devam etmişlerdir. r tarafeyn arasmda tam bir prensip itiSuriye hakkındaki düşüncelerimizin taM. Delbos, bu husus hakkında bu sa lâfı ile neticelenmiştir. Bu anlaşmanm mamen dostane olduğu Suriyece de tak bah M. Eden'le görüşmüş,. müteakıben teferrüatı hakkında konuşmalara de dir edilmeliydi. Biz, kendisile asırlar M. Muntero (Letonya), M. Beck (Po vam edilmektedir. imtidadınca beraber yaşadığımız Suriye lonya), M. Constadure (Bolivya) ve M. Cenevre 27 Fransız hariciye sinin bugün için de, yann için de en hayır Umden (îsviçre) yi kabul etmiştir. yasî müsteşan De Tessan öğleye doğrıah dostuyuz. Yavaş davranarak Suriyeîsveç murahhasınm M. Delbos'un bi nin de bu hakikatleri anlamağa vakit bul taraf devletler murahhaslannın bu sabah ru Türkiye Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Aras ile Hatay meselesi hakmasını istedik. ki içtimalan hakkında malumat vermiş olkında görüşmüştür. Hatay davamız eğer bugün açık hak ması muhtemeldir. lılığı dairesinde hallolunmazsa ne olur? [Arkast Sa. 8 sütun 1 dr] Sanki biz bu davayı kayıb mı etmiş oluruz? Hayır, asla değil tabiî. Bugün için, yani pek muvakkat bir zaman için daha o mesele halledilmemiş olur, o kadar. Bilinmek lâzımdır ki Hatay meselesi ancak Franklln Bouillon muahedesile Fransanın da kabul etmiş olduğu arkî ve millî Türk hukuku dairesinde hallolunabi 1 ; r. Ve bugün değilse yann, tatlılıkla değilse başka türlü, fakat behemehal o dairede halledilecektir. Bu neticeyi geciktirmekte Fransanm menfaati var mıdır? Bilmiyoruz amma nihayet bu onun bileceği birşeydir. Suriyeye gelince bu komşumuz ve elbette bugün için de, yarın için de kardeşimiz memleketin Hatay işindeki Türk noktai nazarında bulunan hak esasmı bilâkis anlamaması imkânı yoktu. Biz Hatayı Türkiyeye ilhak etmiyoruz. Suriye ile bazı esaslı alâkalan kalmasında hiçbir beis ve mahzur görmediğimiz Hatay için istediğimiz şey ıdarî bir istiklâlden ibarettir. Ne hacet, Fransanm teklifile kendisine müracaat ettiğimiz Milletler Cemiyeti Franklin Bouillon muahedesinin millî ve kültürel Türk esası bakımından Hataya verilecek (hususî idare) ibaresini işte böyle, bizim dediğimiz şekil ve surette tefsir etti, ve onun yüksek hakemliğile mesele bir daha böyle hallolunmuş bulundu. Gemlikte kurulan Sungipek fabrikasınm umumi görünüşü Ünitürk ithaline aid kararın akisleri 240 frankta bulunan bir Cenevrede Türk ve Türk Borcu, 320 üzerin Senede 300,000 kilo iplik çıkaracak olan Sungipek Fransız müzakereleri fabrikasmda bütün hazırlıklar ikmal edilmiştir den muamele gördü Hükumetin, bir kısım dövizler ve ihraat bedellerine mukabil memlekete Türk Borcu tahvillerinin ithaline dair verdiği müsaade, gerek dahilde gerekse haricde çok müsaid akisler uyandırmıştır. Dün aristen gelen telgraflar, bu kararla bundan evvel verilmiş olan Türk Borcu tahvülerinio hazine tahvillerile mübadelesine aid kararın Ünitürk piyasası üzerinde müessir oldugunu göstermiştir. Hükumetin bu ilk kararından evvel Pariste 240 frankta bulunan bir Türk Borcu için dün 320 üzerinden fiat gelmiştir. istanbul borsasında ise Türk Borcu normal fiat seviesini muhafaza etmiştir. Çünkü esasen ükumetin kararı üzerine yükselen tahvil[Arkası Sa. 8 sütun 4 te\ Bursa 27 (Hususî muhabirimizden) Merinos fabrikası şubatın birinde açılacakbr. Açılma törenine Ulu Önder Atatürkün de yüksek huzurlarile şeref r e r meleri muhtemeldir. Hazırlıklar ilerle miştir. Fabrikaya giden yollara birçok taklar kuruluyor. kan Celâl Bayar bugün öğleden sonra refakatinde Dahiliye Vekili Şükrü Kaya, meb'uslardan Ali Kılıc, îsmail Müştak Mayakon, ve Iş Bankası umum Müdürü Muammer Eriş, Denizbank umum müdürü Yusuf Ziya Öniş, Etibank umum rrüdürü îlhami Nafiz Pamir olduğu halde Gemliğe gitmiştir. [Arfcası Sa. 7 sütun 1 de] Başvekil dün fabrikada tetkikler yaptı Başvekilimiz Gemlikte Yalova 27 (Telefonla) Başba Londrada yapılacak üç cepheli müzakereler Bolgar dağında maden tesisatı Keban madeni de bu işletmeye bağlanacak Ankara 27 (Telefonla) K e ban madeninin Bolgar dağı işlet mesine bağlanarak istisman düşünül mektedir. Bolgar dağmda asrî tesisat vücude getirileceği malumdur. îcab eden etüdler yapılmıştır. 250 bin tonluk % 7 kurşunu ihtiva eden cevherin tonunda 11 gram altın, 250 gram gümüş tesbit edillArkan Sa. 8 sütun 4 te] Van Zeeland'ın beklenen raporu dün neşrolundu Sabık Belçika Başvekili mevcud birçok iktisadî tahdidatın kaldırılmasını ve bir büro teşkilini istiyor Londra 27 (Hususî) Amerika ve îngilterenin teklifi üzerine dünya iktısadî vaziyeti hakkında tetkiklerde bulunan ve Amerikayı, Fransayı, İtalyayı ziyaret ettikten sonra geçenlerde Londrada îngiltere Başvekilile görüşen eski Belçika Başvekili M. Van Zeeland'ın hazırladığı rapor bugün (dün) Londrada ve Pariste ayni zamanda neşredilmiştir. M. Van Zeeland'ın raporu müsaid karşılanmış ve her tarafta iyi intıba bırak mıştır. Vaşingtondan alman telgraflara na zaran, Amerika Hariciye Nazırı M. Hull gazetecilere beyanatta bulunarak [Arkası Sa. 8 sütun 3 te] iktısadî vaziyetin ıslahına dogru iş Bankası U. Müdürünün gazetemize beyanatı tifler almak üzere dün akşam Yalovaya gittiler Muammer Eriş ve İlhami Nafiz Pamir Avrupada yapılacak malî temaslara aid Başvekilden direk Filistinde tethiş hareketi durdu Hebron'da temizleme ameliyesi sona erdi Kudüs 27 Hebron mıntakasında temizleme ameliyeleri hitama ermiştir. tngiliz kıtaatı, vadileri, tepeleri, yamaçlan ve kayalıklardaki mağaraları tathir etmektedirler. Bu kıtaat, memnu silâh ardan müteşekkıl mühim ganaim mey dana çıkarmışlardır. [Arkası Sa. 7 sütun 2 de] M. Van Zeeland III1IIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIII1UIIHII Japonlar Şanghayda yeni tecavüzlere başladılar Ingiliz tebaasmdan birinin evine giren Japon askerleri, Amerika sefareti kâtibine de hücum ettiler IMHIIlllllllMIIIIIlllllIIIIIIIIIUIIIIIIIIMIIinilllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIfllIllfllllllllllll Şimdi içinde bulunduğumuz son geçid Milletler Cemiyetinir bu tefsir ve tasrihinden sonra dahi Fransanın Hataydaki memurlan marifetile vaziyeti kanştırabilmek umudlan peşinde giriştiği bir takım fazla ve fuzuli gayretlerdir. Bu gayretler Milletler Cemiyetinin Hatay seçimlerine hazırlık için oraya gönderdiği heyeti şaşırtmış ve on> hazırlıyacağı seçim talimatnamesinde Cemiyet kararlanna zıd yanlışlıklara sevketmiştir. Bu hali Milletler Cemiveti nezdinde protesto ettik. Mesele şimdi içtima halinde bulunan Konsey tarafından tetkik edilecektir, ve edilmektedir. Ancak şu var ki bu meselede Konseyirt vazifesin' kolavlastıracak veya gücleştirecek yegâne devlet Fransadır. Doğrusunu isterseniz bizim bu işte Fransa ile Muammer Eriş ve İlhami Nafiz Pamir Yalovaya hareket ederken Avrupa merkezlerinden bazılarında temas ve ziyaretlerde bulunacak olan Iş Bankası Umum Müdürü Muammer Eriş, Etibank Umum Müdürü İlhami Nafiz Pamirden mürekkeb malî heyet, dün sabah şehrimize gelmişlerdir. • llllllll ııııllllllllllllllllllllllllllllll İstasyonda bankalar erkânile birçok zevat tarafından karşılanan umum mü dürler, öğleye kadar İstanbul şubelerinde çalıştıktan sonra öğle üzeri vapurla Yalovaya hareket etmişlerdir. Muammer lArkası Sa. 6 sütun 3 te} ııııııııııılılllıllıllıııilılltıııııııııııııılııııııııııııııııııııııııını Devrilen Kazan Yazan : M. Turhan Tan lllllllllltllllinilllllllllMIIIHIIIIIItlllllllllll anlaşmaklığımız lâzım gelmektedir. Şim anlaşmazhğ. akıbeti gibi mes'uliyeti de diye kadarki uysallıklarımız hep bu an tamamen Fransanm hattı hareketine laşmanın muhtemel Fransız Türk dost bağlanmıs olacaktır. İşte son geçid dedi Büyük tarihçimizin uzun müdIuğuna halel vermeden vuku bulmasını ğimiz ve öyle olmasını da temenni ettiği dettir hazırlamakta olduğu bu çok istemekliğimizden ileri geliyordu. Eğer o miz safha budur. kıymetli tarihi ve edebî romant Bütün bir emniyet ve itidalle bekliyokadar ehemmiyet verdiğimiz bu dostapek yakında okuyacaksımz. ne anlaşma o'amıyacaksa, hiç şüphesiz ruz. meselemiz gene halledilecek, fakat artık YUNUS NADİ Beynelmilel mıntaka polisi, bir fırına hücum eden Çinlileri dağıtırken (Yazısı 7 nci sahifemizde)