17 Temmuz 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

I BAA <e ” Kİ ea U «& AAAT A S - D, AĞN * $ b *& & Ka a N SANR A Tiş. Bmi A | a : Tüh -'*'Plı_—e Motörleri r Yükıek_imfaıuüdığmi göre bilhas. w e © Vücud, kendisi Ka bitlan ok Ü endisine B3 Büçlükle g * Gnüvellidülhu - | dln;'*hirıi Sizm'îîğl-“eği için o zaman ri t e BAzıın miki için bu m_hat Ylpd:& Bösterecek bir 'EB": Teneda AU tFkl_ı[ '.'.dilmckt'cdir. kai Yüz nd leşik Âmerikada as ehirl . tehli alnlz nlnda Oto; Ver mak Ve sahnesi deği! filmden M""! bir #ehirli gaz lmi Yetle, Zzehirli güz — felâketi, a Mmuhnhasir sanılır. Hal. rında otomobilinizi Übakir. Ut ciğâranızı içer ve. î:tk'“'kar:o:u şehrin sokağından ge - . — MONoksidi gazı ile tema: Ya 1:' Pipo' ve Yah n Tsiniz Üğpgedizin Ameri - ' | bup, Bü inSan]i;: ada bir senede öl - Sayisı 25.000 kişiyi Am r, lğç;.“:: “Hava ticareti bürosu,, nun Te . Sikardığı Hava ticareti bül. %Hd?nyârıre pilotlarıta bu börm h;;;ı ti &n sakınmalart tavsiye e- bij ğüzla" _“;:ğt;nesmden İntişar eden Üye Uyuşuk bir hale gel : ::â'ldeüı î?ğtğîrkendini kaybetmesi gyu : ;l'““ştur_ ilir, kaç tane tayyare kaza. nin ek ! yt ğ zost boru - 'îı: _n'âkan Bazlar içinde yüzde 2 ile ki Mmönoksi Üa h ğundan bir kıumnolş"d Arbar ea : _fuz Ödlebilir. _ı:ıılotun kamara, ha _bülteüde yaz f azas'mîan :: :îi“ Miktarı, oto « İ Amazi €nlerden yüzde elli "iğe ““k_“?a boğulmak, elek- bi kase, » İ Üo Te aâfîkgı' hâdiseler de dahil Üy 30 Sehede $0 €N Ölenler hafta - vi ” 2030 kişiyi bulmakta: S mmokı;? takriben Yyarısına kar - " gâzin eı: : P olmaktâdır . | eli tarah renk$iz, kâkı e“:mîlıdır. 6 Şinde a *bon monai İSifde bulunan * “kormor , Mönüksidi sazr iki İn Oma, hali Ki gazı iki saat apar, hikte bunu anlamağa, Menin değildir, ğu gaz- $lıca arâzı baş ağ - b di Berginlik hissetmek; . hangi piç G Edam, ÇETE &i hir OmS î"niy oldukları her . | eti Tahatsızlandıkları S « " irıâazm kurbanı olur - & t*hfüiü ""fmenin kronik şek. e._dlıd_îğîml_en çok faz. hır takı Sü hîç fatl:ıîıa varıl- İ z?tıil'lenmeler. bo- hai aa SCldiği tesbit olün < :*rin :î;ı"hı—_ ,Y:;Z'dan daha ziyade Ündah ’::ı Üağ çîchrdan daha - fazla & zar “u&rla.îgençler de %kt_v “İÇ Yağları tarafın- SIzın nasıl zehi mi2 Fakat hakiki alznmıştw& %Wiı&l-b“- " Börürler, Bazı yağ. * bundan çıkan zehir* İ gaz kkesi harpte değil sulh zama- da.. mevcut bulunmaktadır! Omobil kullananlar farkına rlenirler? bu bir sanmayın, vücudun bir târafında kalır. Bu suret - le hasta, tehlike mahallinden uzaklaş . | tırıldığı halde bile bu zehrin bir zaman sonra tesirini icra ettiği görülmüştür. Karbon monoksidi öldürür; çünkü bunda kanın hemogloöbinine karşı tat . min edilmez bir iştiha vardır. Hemog - lobin dediğimiz madde, kana kırmızı - lık veren maddedir ki bunun da vazife. si bütün vücuda hayat verici oksijeni götürmektir. Halbuki bu söylediğimiz gaz, hemog. lobin ile birleşince kan, en esaslı hayat maddesi olan oksijenden mahrum kalır. Birkaç saat zarfında teneffüs edilmiş ona ehemmiyetsiz miktarda CO gazı cereyan eden kanın içine karışır. Bu zehir neden hasıl olur ? - Bu gaz karbonlu maddelerin nata - mam yanmasından hasıl olur. Eski a- damlar ,bunu bir idam vasıtası olarak kullanırlardı. Mahkümları, kömür bu . hariyle hamamlarda boğarlardı. Bu gazı, en fazla otomobil motörleri istihsal eder. Her tarafı sımsıkrı kapalı bir garajda beş dakikada böyle bir mo, törün hasıl edeceği karbon monoksidi, teneffüs edeni koma haline getirmeğe kâfi gelir . Birçok otomobil kazalarında bu ga - zın tesiri olduğu muhakkaktır. 1500 Şoför üzerinde yapılan tetkiklerden şu netice alrmmiştır!: Bünlardan yüzde 57 sinin otomobil kullanırken uykusu gelmekte, yüzde 38 inin başı ağrımakta, yüzde 28 inin zihin melekelerine bir 'nevi durgunlük ârız olmaktadır. ki bü- tün bünlâr CO gazının tesirleri olduğu güphı:si_ıdir. Bunuün.önüne geçmek için 'vantilâtör kullanmak, ihtirakı tanzim etmek ve ekzost borusunda görülen ufak bir ku.” suru bile tamir etmek lâzımdır. Piston « dakâi halkaların gevşemesi de bu-gazın kaçmasına sebep olur. Kalabalık sokaklarda bulunan karbon monoskidi orada dolaşanların sıhhatine zarar verecek kadar fazla değildir. Fa - kat böyle yerlerde çalışan seyrüsefer memurlarının çok defa çektikleri baş ağrıları bu yüzdendir. . 4 Otomobil bakımından çok kalabalık şöselerde otomobil gezintisine çıkmak, sıhhate uygun bir şey değildir. Önü - müzden giden arabanın ekzost borusun. dan çıkan ve 10.000 kısım havanın içine bir veya iki kıstm olarak giren karbon monöoksid gazı yüzde 30 nisbetinde ka . nr işba eder. Onun için tecrübeli şoför- ler, önlerinden giden otomobillere fazla, yaklaşmazlar. Cigara dumanının da zararı var Amerikada yapılan araştırmalara gö- te tütün de karbon monoksidi hasıl €t. mektedir. Kapalı bir odada yapılan bir tecrübede iki saat devamlı surette ci « gara içilmiş, on beşinci dakikada rahat- sızlık başgöstermiş, kırk beşinci dakika da gözler tahriş edilmiştir. Bu tecrübenin sonunda vantilâtörlü, HABER — Akşam postası Yaptığı kemanlar 200 senedenberi Taklit edilemiyen adam! Her biri birer servet olan meşhur kemanların Kremon şeh- ri ve onunla bir. likte bütün İtal- ya 1737 de öl- müş olan meş- hur sazcı Stradi varyüsün hatı - rasını anmak - tadır. Lombar - diyanın bu eski şehrinde - tertip edilmiş program da bu dâhi zana. atkâr tarafımdan yapılmış — olan yaylı sazlardan mürekkep bir serg kurulması, konferanslar se risi tertibi, ve Stradivaryüs u- sulü keman yap mayı öğretecek bir usta mektebinin açılması vardır. İki asırdanberi, Stradivaryüs'e dair birçok kitaplar yazılmış olması: na rağmen, bu adamın hayatını hak- kiyle tesbit ve efsanelerden tama- miyle tecrit hââ mümkün olama- miştir. Hatta biyoğraflar, doğumu- nun tarihi hakkında bile müttefik değildirler. Malüm olan cihet üs- tad sazcının 1644 le 1650 seneleri arasında doğmuş olduğudur. Nere- de? Bu da malüm değildir. Ailesi 1628 . 1632 senelerinde şimali İtal- yada salgım halinde bulunan açlık ve vebadan kaçmış olacaktır.*Lâtinleş- miş şekliyle Antonio Stradivarinin adma ilk rastlandığı zaman o Nicolo Amati'nin talebesidir. Ve genç şakir havası değişen odalara nisbetle karbon monoksidi gazının altı defa daha fazla kana yerleştiği tesbit edilmiştir. Evlerde alınacak tedbirler Evlerde bu gaz yüzünden vukua ge - len zehirlenmeleri önliyebilmek için ha. va gazı ocaklarına ve sobalarına ve bun ların borularına dikkat etmek lâzım - dır. ddi Kömür yakan soba ve fırınlarda kö . mürün çıkardığı mavi dumanlar bitme. den kapakları kapatmayınız. Hava gazi alevi madeni bir cisme te- mas ettiği zaman karbon monoksidi ha- sıl olur. İçinde insanların yattığı bir odada bacasız her hangi bir ocağın bulundurulmasına müsaade edilmeme . lidir . , T * Karbon moönoksidi ile zehirlenen kim se bu zehirlenmeyi çok geç anlar. Çok defa önceden anlaşılmaz ve hasta neden sonra rahatsızlık duymağa başlar. Bu zehirlenme kurbanlarını otur . dukları yerde veyahut masa başında ra- hat bir uykuya dalmış görürsünüz. Daha kuvvetli vak'alarla keskin baş ağrıları, kulak uğuldamaarı, cilde sızı lar, bacaklarda kesiklik ve - sayıkla . malar olur. Teşhis Şşöyledir: Deri pembeleşir; dudaklar kızarır. Kan kiraz renginde . dir. Hastadan bir damla kan alıp mu. ayene edince karbon monoksidi ile ze- hirlenmiş olduğu anlaşılabilir. İlk yapılacak tedbir, hastayı açık havaya çıkarmaktır. Bereket versin ki hemoglobinde bu gaz devamlı surette kalmaz. Temiz hava teneffilis ettirilme « si veya muayyen bir miktarda ciğerlere oksijen verilmesi sayesinde hastanın ciğerleri aldığı zehiri çıkarır . Bazan hasta nefes alamaz; o zaman sun'i teneffüs yaptırmak lâzım gelir. Döktorlar, bu CO gazının en tehlikeli tesirlerinden birisi olan dimağda şişkin 'Tik üzerinde tetkiklerde bulunmaktadır lar. Dimağda tazyiki arttıracağı için kan nakli tavsiyeye şayan değildir. n A & Stradivaryüs'ün kullandığı —malzeme ile şimdiki sanal- kârların kullündıkları malzeme aynidir. fahkat vücuda geti. rilen eserler arasında öyle jark vardır - ki... din bugün malüm olan ilk kemanm- da bu cihet tasrih edilmiştir. Yirmi yaşlarında iken Françes- ka Ferbaşi isminde genç bir dulla ev. lendiği ve ondan altı çocuğu olduğu malümdur. Daha 1680 de kendine bir ev satın alacak kadar para kaza- nabilmişti. Güzel havalarda dam üzerindeki açık atölyesinde çalışa- rak ömrünü bu evde geçirmişti. Şöhreti İtalyanın hudutlarını aş- miş ve zamanının en meşhur musi- kişir -arı ile krallık ve prenslik sarayları onun müşterisi olmuşlardı. Karısı 1698 de öldü ve ertesi yıl An- tonya - Marya Zambelli ile evlendi. Ondan da dört oğulla bir kızı oldu. Bu zayıf ve sıhhatça nahif adam, kıymetli tahtalarını oyarak ve işliye- rek çok geçkin bir yaşa kadar çalış- maktan geri durmadı. Gözü artık iyi görmüyor ve elleri hafifçe titri- yordu; * fakat eserlerinin, eski mü- lkemmeliyetine malik olmadığını ka- bul etmekle beraber aşkla bağlı ol- duğu meslekten vazgeçmek istemi- yordu. 1729 da Sen - Dominik ki- lisesinde bir mahzen satın aldı, karısı 1737-martında buraya gömüldü, ay- ni sene içinde kendisi de ayni yerde ona mülâki oldu. Bügün Roma meydanı diye anı- lan yerdeki evi eski çehresini kaybet. miştir. Ebedi istirahatine içinde ka. vuşmuş olduğunu sandığı - kiliseye gelince, bu da 1869 da yıkıldı ve madı, Bazı ifadelere göre, kafa tasr uzun zaman bir tıb talebesinin kimse onun kemikleriyle meşgul ol- masasında kalmış; fakat nihayet bundan bıkmış olan talebe mezarlı- gim umumi çukuruna attırmış. Âh. cak üzerinde ismi mahkük olan me- zar taşı saklanmıştır; bu taş Kremon belediyesinde mahfuzdur. Doğum tarihi meçhul, kemikleri dağılmış, hiç bir hakiki resmi mey: cut olmryan adamdan bugüne hiç bir hatıra kalmamış olduğu söylenebilir. di, eğer bütün dünyaya dağılmış ke- man, viyolonsel, alto, mandolin, gi- tar ve saire gibi eşsiz musiki âletleri hatırasını devam ettirmekte olma- saydı. Fakat meçhul hayatının boş- luklarımı doldüurmak iddiasında 0- lan efsaneler onun eserlerine de mu- sallat olmuştur; müzelerde, sanat- kârlar veya kolleksiyoncular elinde bulunan yüzlerce - Stradivaryüsden kaç tanesi hakikaten üstadın elinden çıkmıştır? Onün eliyle imzalanmış hakiki kemanlar bunların ancak kü- çük bir kısmını teşkil etmektedir. Di. ğgerleri ya onun nezareti altında ken. di atölyesinde şakirdleri tarafından imal edilmiş olanlar yahut da mahir sahtekârlar tarafından vücuda geti- rilmis olan taklitlerdir. Her zaman tarihçesi ve her yerde şöhretleri istismar e- denler çıkmıştır. Esasen büyük sazcının meslek hayatında da, müsavi kıymette olmı. yan devirler vardır. 1690 senesine kadar Amatinin tesiri altında kalmış tır. Parlal! devri 1700 le 1720 ge- neleri arasındaki olgunluk çağına te. sadüf eder. Birçok tecrübelerden sonra, sanatına hakkiyle sahip oldu- ğu zaman, zarif tenasüblü, saf ve yumuşak sesli bu ahenk harikalarını meydana çıkardı ve eserleri altın pa- hasına en büyük viyolonistler tara- fından kapışıldı. Hayatta iken Stradiyaryüs en gü- zel eserlerinden biri için ücret aola- rak dört altın lui ile iktifa ediyordu ve bu onu güzel bir seryet biriktirs mekten menedemedi. Fakat asıl ö- lümünden sonra ve bilhassa on doku zuncu asırdadır ki, meşhur ressam- ların tablolarına olduğu gibi spekü. lâsyon onun kemanları üzerine de atıldı. Ön sekizinci asrın sonların- da bu kemanlar 30 Ole 400 frak ara- sında ödeniyordu. Yavaş yavaş fi- yatları yüzlere ve binlere çıktı. Hakiki müze eşyası olan bazı Stradivaryüs kemanlarının tatihçesi ni takip etmek mümkündür. Bunla- rım en meşhurlarından biri, mütehas. sısların fikrince onun şaheseri olan keman 1716 tarihinde yapılan ve “Mesih,, adiyle antlandır. Birçok maruf ellerden geçtikten : sonra Fransız viyolonisti Alard, bu- nu 25,000 franga almıştı; sonra 1890 dabu keman 50.000 franga Crawford işminde bir İskoçyalrya satıldı. O zamandan beri İngiltere- de kalmış olan bu kemana iki yildö- nümü dolayısiyle bu kemani İngiliz milletine hediye etmiye karar vermiş lerdir. “Mesih,, Oksford'da Ash- molean müzesinde saklanacaktır. Elden ele geçmiş olan diğer Stra. divaryüs kemanlarının hensinin ayrı birer ismi vardır. Meşhur viyolonist Ysaye'in kemanı “Herkül,, admı taşıyordu; bu Virtüoz Rusyada yap. tığı bir turne esnasında, - sahnede başka bir kemanla çalarken bunu locasında bırakmak ihtiyatsızlığında bulundu; tekrar locasına döndüğü zaman “Herkül,, ün yerinde yeller esiyordu. Her halde müteassıb bir k_olleksiyoncu onu çalmaktan nefsi- çoi menedememişti. Stradivaryüs kemanlarının müs- tesna musiki kıymetleri nereden ge- liyor? Bu suale en iyi mütehassıslar bile tatmin edici bir cevap vereme- mektedirler. Umumiyetle bu keman. larımn, kullanılan tahta ile cilânın cinsi dolayısiyle taklit — edilemediği ileri sürülmektedir. Fakat Stradivaryüs Lombardiya. da ve Po vadisinde bugün de mevcut olan bir nevi ağacın tahtalarımnı kul- lanmıştır. Kıymetli sırrını mezarı: na götürmüş olduğu söylenen cilâya gelince, bu da bütün möbleleri parlat mak için kullanılmakta — olan basit bir eczadan başka bir şey değildir. Hakikatte bir Stradivaryüs ke- manı, umumi heyeti itibariyle mü- kemmel bir “sentezdir,, ki tahlili mümkün değildir. Ayni zamanda müstesna bir sada hassasiyetine ve mükemmaeliyet aşkma sahip bir ada- mın sabırlı çalışması da bu eserlerin eşsizliği üzerinde müessir olmuştur, Stradivaryüs tahtayı terennüm ettiren bir dehadır, Mişel Anj'ın mermeri insanlaştıran ve ona hayat veren bir deha oluşu gibi.... ( “Le Temps,, gazetesinde And. re Pierre'in yazısmdan),