17 Temmuz 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün 1 2 sahife 3 üncüde: Yurddan yazılar İsmail Hdbib 4 üncüde: Hikâye: Alkış sevdası F. Varal 5 incide : Sağlık bahisleri Selim Sırrı Tarcan 6 ve 7 ncide: İspanya ihtilâlinin tarihçeleri OnüçOncO yıl sayı: 4733 umhuri An Her eve lâzııri olan çok UlHn3n6Sİ 17 iBnHHUZ 1937 tSTANBUB CAĞALOĞLU TBTgraf ve meMub aSresl: Cumburtyet, tstanbul Posta kutüsuT Istanbll, Nö 248 faydalı bir eserdir Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrlr heyetl: 24298. tdare ve matbaa kısnu 24299 24290 Atatürkle Efgan Kralı Hâlâ dünyayı harbe sürüklemesinden korkulan Zahir Han arasmda Saadâbad misakı dolayısile teati kanlı boğuşma geçen sene bugün başlamıştı edilen samimî telgraflar Vazîyet çok gergin ve ciddidir. İspanyol vaziyetinin bir Avrupa harbine vesile ittihaz edilmesine doğru kayacak her hangi bir hareketin bugünden yarına bütiin Avrupayı yeniden kanlara ve ateşlere salması tehlikeli ihtimali daima mevcuddur. ahilî İspanyol cidali başhyalı bir yıl olmuş. Bir milleti ve bir memleketi tahrib etmek için çok uzun siirmüş bir boğuşma. Fakat hâdisenin Avrupa sulhunu tehdid eden öyle şekilleri tevali eyledi ki zaman zaman neredeyse patlak verecek tehlikelerin büyüklüğü önünde titriyen insanlığın omzu sanki bir asırdır çekilmiş ıstırablann ve endişelerin ağırlığmı taşıyor. Mesele hâlâ şu veya bu surette hallolunabilmek umudlarından çok uzaktır. Demek ki İspanyanın ayak üstünde kalabilmiş ma mureleri harab olmakta devam edecek ve Avrupa sulhu da İspanyadan patlak verecek tehlikelerin kâbusu altmda yaşayıp gidecek. Şimdi İspanya işlerinde en mühim kısmı bu ikinci safhamn teşkil ettiğini söylemeğe hacet yoktur. îspanya işlerinin içinde yüzdüğü cereyanların zaman zaman arzettiği manzaralar bize ikidebir İspanyada son vaziyeti gösterir harita: Çizgilerle işaret edilen kısım 1870 71 Fransız Alman harbine se ihtflâlci ordunun işgalinde bulunan araridir * bebiyet vermiş olan başka bir İspanya meselesini hatırlatmaktan hâli değildir. Kendi kendimizi tenkid: O zaman İspanya tahtma bir Alman prensi otursun mu, oturmasın mı meselesi değil de, bu meseleye aid sadece diplo matik bir teşebbüs şekli harbe sebeb olup Galatasaray karakolu binasını Sümer çıkmıştı. Prens Bismark Fransaya karşi Bank satın almış, orasını yıktırarak yeaçacağı harble Alman ittihadını tesise rine erli malları pazarlığı edecek bir zafer bulmak için İspanyol meselesinden bina yaptıracakmış. Pek yerinde bir iş. işine uygun vesileyi kendi elile çıkarmıştı Bütün îstanbulda en fena daire bu Gave bu harb 1914 umumî cihan cidalinin atasaray karakoludur. Vaktile Abdültohumlarını ekmişti. İşte bir yıldır başka hamid devrinin Beyoğlu Mutasarrıflık türlii bir ispanyol meselesinden dolayı dairesi olan meşhur bina. O zaman da Salamanca 16 (A.A) «Resmî| tngiliz teklifi kabul edildi zaman zaman Avrupayı ayni akıbetlere burası bir karakoldu, ve Beyoğlu Mu Londra 16 (Hususî) Bitaraflık tasarrıfı şatafath bir merkez memuru. sürükliyebilecek bir sürü malum ve meç tebliğ»: Biscaye, Santander, Asturie ve Endülüs cephelerinde tüfek ateşi teati komitesi bugün öğleden sonra tekrar top Binanın fenalığı iki noktadandır: Biri huller karşısındayız. edilmiştir. lanarak İngiliz tekliflerini müttehiden ka biçimsiz, eski, harab ve türab bir bina Hakikatte bu İspanyol meselesi nedir? Leon Cephesinde Pena Salgada mın bul etmiştir. Komite reisi lord Plymeuth oluşu; diğeri de orada caddenin ortasına Meselenin esasen oldukça ehemmiyetli takasında ve Tage cephesinde Guada teklifler hakkında mufassal izahat ver bacaklarım uzatarak yan gelişi. bir dahilî safhası olduğuna şüphe yoktur. loupe mıntakasmda cumhuriyetçilerin miştir. İtalyan ve Alman murahhaslan Bilhassa ikinci kısım çok mühimdi, J Ispanyada cumhuriyet ilân edildikten yaptıkları hücumlar muvaffakiyetsizlikie İngiliz tekliflerini kabul ederek tam bir ve onun yerine yeni bir bina yapılacağı 1 sonra sağlar ve sollar arasmdaki muvaze neticelenmiştir. bitaraflıkla hareket ettiğinden dolayı în şu sırada bu ehemmiyet alabildiğine artmıştır. Karakolun yerine yeni bir bina j nesizliklerin buhranları nihayet sol par Bir hava muharebesi esnasmda altı giltereyi hararetle tebrik etmişlerdir. yapılırken oradaki sokağm mekteb kajtilerin Halk cephesi unvanı altında bir düşman tayyaresi düşürülmüştür. [Arkası Sa. 5 sütun 4 te] pısı hizasına getirilecek surette düzel ı leşmelerile kuvvetli surette faik bir kütle tilmesi elzemdir, ve bu işin böyle yateşkil etmelerine müntehi oldu. O zamapılacağı ilk ve son fırsat işte gelip çat. na kadar Avrupanın hiçbir memleketinde mıştır. f tomünistler ve İspanyada komünistler ve Karakola bitişik binalarda eşhasa a/anarşistler hafif ve orta sosyalistlerle id yerler varsa onların istimlâki tabiiel ve iş birliği etmiyorlardı. Malumdur ki İhtilâl safahatına ve son neticelere dair geniş tafsilât ve dir. Eğer yol için ayrılacak kısımdan komünistler ve anarşistler prensip itiba dolayı geriye kalacak arsa Yerli Mallar mühim yazılar bugün 6 ncı ve 7 nci sahifelerimizdedir. Pazarı binasına kâfi gelmiyecekse bu I rile hkbir anlaşmayı kabul etmiyen ihtinoksan mekteb bahçesinden ilâve edile| lâlci müfrit sosyalistlerdir. Üçüncü en | temasyonalin verdiği bir tabiye kararile telo'nun katlile mukabele görünce dahilî müdahalelere rağmen devletler bir ade cek bir parçacıkla ikmal olunabilir. Böylelikle hem Galatasarayı gibi îs> komünistlerin diğer sosyalistlerle birleş harb patlak vermiş oldu. Madrid hari mi müdahale komitesi teşkil ettiler. Bir cindeki ordu kıt'alarından bazılan sara taraftan müdahaleler devam ediyor, di tanbulun en güzel bir yerini çok şerefli meleri tecviz olundu, ve bu tabiye karabir vüs'ate ulaştırmış, hem de orasını rının ilk tatbik yeri İspanya oldu. Nite haten Halk cephesi hükumetine karşı is ğer taraftan ademi müdahale tertiblerile, Sümer Bankm yaptıracağı pek güzel bir kim ikinci tatbik yeari de Fransa olmuştur. yan ettiler. Kanarya adaları valisi olan daha doğrusu ademi müdahale sözlerile bina ile süslemiş oluruz. Komünistlerin diğer sosyalistlerle bir General Franco tayyare ile Şimalî Fasa tehlikenin Avrupaya sirayetine guya mâ** jleşmeleri bunların hepsini yıkıcılığa sev gelerek ve oradan İspanyaya geçerek is ni olmağa çalışıyorlar. Eğer İspanyol dahilî cidalinden şim^ketmek maksadmı takib eder. Bu, ihtilâ yan hareketinin başbuğluğunu eline aldı. Belgradda kablo fabrikası le diğer bir yoldan varmanın tabiyesidir. İşte o gün bugün tam bir yıldır İspanya diye kadar bir Avrupa harbi çrkmamışsa Belgrad 16 (A.A.) Bir İngiliz memlekette böylece geniş mikyasta bir boğa döğüşü bu, alâkadar devletlerin böyle bir harbde } Fransa gibi daha olgun bir grupu, Yugoslavyada bir kablo fabrikabu tabiye belki bazı tahribat yapabilir. sahnesi olmuştur, ve hâlâ kızıllarla be meknuz olan tehlikeler ve hatta dehşetler ,ve fakat asıl maksadı olan ihtilâl ve in yazlar memleketi kanlı maceralar içinde önünde kolay kolay karar verememele sı inşası için tekliflerde bulunmuştur. Bu fabrika bütün Balkan devletlerinin rinden ve belki kendilerini böyle bir harjkılâba varmaktan uzak da kalabilir. İs yüzdürüp duruyorlar. ihtiyaclarını tatmin edecektir. panyaya gelince o kabul ettiği usulün neAncak eğer iş yalnız İspanyanın dahi be henüz tamamile hazır farzetmemele ticelerine tahammül edemiyerek kargaşa lî bir cidalinden ibaret kalsaydı mesele rinden ileri gelmiştir. Bununla beraber hğa yuvarlanmaktan kurtulamadı: nin o kadar büyük ehemmiyeti olmaz, o vaziyet çok gergin ve çok ciddidir. İspanMüfrit partilerin tesir ve tazyikı altın nun ne olsa günün birinde tabiî bir neti yol vaziyetinin bir Avrupa harbine ve da memleketin sağ kısmı yer yer bütün cede karar kılması beklenebilirdi. İş böy sile ittihaz edilmesine doğru kayacak unsurlannda, şahıslannda ve mallarında, le olmadı. İspanyol işlerine hükumet ta herhangi bir hareketin bugünden yarına hatta canlannda taarruzlara maruz kaldı rafını veya isyancılar safını tutan yabancı bütün Avrupayı yeniden kanlara ve ateşJar. Papazlar tahkir ediliyor, kiliseler milletler karıştılar, ve herkes kendi tarafı lere salması tehlikeli ihtimali daima mevjyagma ediliyor, sağ tarafm derece dere na yardım etmeğe koyuldu. Merkezini cuddur. Hakikatte İspanyada dahilî bir ce bütün mensublan kendilerini yakın ve Valâns şehrine nakleden hükumet cep cidal değil, şimdiden için için bir Avrupa Kıymetli muharrir arkadauzak tehlikelerle kucak kucağa görüyor hesine olduğu kadar ihtilâlciler cephesine harbi cereyan ediyor. İşte ilk yıldönü lardı. Bütün bunlar memleketi artık şim de bu yardımlar mebzulen yapıldı, ve münden sonra İspanyol boğuşmalannın şımız tsmail Müştak Mayadiden filiyata geçmiş bir inkılâbın başlan zannolunur ki hâlâ yapılmaktadır. Bu hakikî bilânçosu. Temenni edelim ki gekonun bu şayanı dikkat yagıcı sayılabilecek bir hava içinde yaşat şeklile İspanyol meselesi dahilî mahiyeti Iecek sene bugün bütün Avrupayı yakıp zısı, yarınki sayımızda faıağa başlamıştı. Castillo isminde faşist ni kaybederek milletlerarası bir tdhlike yıkmış başka bir boğuşmanm bilânçosunu düşmanl bir, zabıta memurunun öldüriil olmuştur. Faşist devletler Franco tarafı yazmıyalım. mesi kraliyet partisi lideri eski nazır So nı bütün kuvvetlerile tutuyorlar. Bu sarih YUNUS NAD1 ispanya harbinin yıldönümu Ispanyol boğuşmalannın yıldönümünde Ankara 16 (A.A.) Dört kardeş millet arasında akdedilen Saadâbad misakı münasebetile İran Şehinşahı ve Irak Kralımn Reisicumhurumuz Atatürke gönderdik leri muhabbetkâr telgrafları ve Atatürkün büyük bir samimiyetle ver dikleri cevablan evvelce aynen neşretmiştik. Şimdi, ayni samimiyet ve muhabbetten mülhem olan Afganistan Padişahımn telgraflarile Ata türkün cevablarını da aşağıya yazıyoruz: Ekselâns Kamâl Ataiürk Türkiye Cumhuriyeii Reîsi kiyenin refah ve ikbali için en sa mimî temennilerimi arzederim. Afganistan Padişahı Mohammed Zahir Han Afganistan Padişahı Majeste Mohammed Zahir Han KÂBİL Saadâbad misakının imzası münasebetile göndermek lutfunda bulunduklan telgrafı büyük bir memnuniyetle aldım. Dört kardeş millet arasında mevcud en sıkı dostluk rabıtalannı bir kat daha te'yid ederek cihan sulhunun esaslı desteklerinden birisini teşkil eden bu mühim eserin, milletlerimizin banşse verliği sayesinde meydana gelmiş olması hepimiz için iftihan mucib bir hâdisedir. Saadâbad misakının milletlerimize kutlu olmasmı temenni ederken bu hayırlı vesile ile zatı hümayunlarının sıhhat ve saadetini ve kardeş Afganistanm refah ve ik , balini yürekten dilemekle bahtiyarım. ANKARA Dört kardeş ve dost memleketlerimiz arasında imzalanan Saadâbad misakı münasebetile siz ekselânsa en hararetli tebriklerimi arza müsaraat ediyorum. Saadâbad misakının, bizim dört memleketlerimizin tesanüd ve kardeşliği ve sulhun muhafazası için en müessir bir amil olacağına kaniim. Bu fırsattan istifade ederek siz ekselânsın şahsî saadeti ve Tür K. ATATÜRK Bir de tehdid mi? ((Türkiye, Sancağı Türkleştirmeğe kalkarsa mücadele kopacak ve orada muhakkak kan dökülecektir» Ingilterenin kontrol teklifi kabul edildi Bir Fransız gazetesine göre Cebelüttarık boğazına Alman topları yerleştirilmiş Bir Suriye liderinin şiddetli beyanatı ^ «Hataydaki Arablar mümkün değil Türklerin hakimiyetini kabul etmezler» Şam Temmuz 1937 Osmanlı İmparatorluğu buralardan çekildiği gündenberi Suriye millî hare ketinin başına geçmiş, bilhassa son ihtilâlde mühim rol oynamış olduğundan dolayı uzun yıllar memleketinden uzakta yaşamağa mecbur kalmış (Suriye mü cahidleri) nin belli başlılarından biri de Said Bey Haydardır. Bu defa umumî aftan istifade ederek Şama dönen Abdurrahman Şehbender «Arab âlemi mefkuresi doğmuştur. Bu, belki daha Galatasaray karakolu 50 sene Türkiyeye tehdid edecek bir kudret gösteremez, ama ondan sonrasını düşünmek lâzımdır» Suriye liderlerinden Said Bey Haydar muharririmizle konuşuyor ve Sultan Etraşın en yakın iş arkadaşı olan bu lideri ben iki sebeble görmek ıstedim: [Arkası Sa. 8 sütun 3 tel ispanya harbinin bir yıllık tarihçesi Celâl Bayar dün Nazilli Fabrikasım gezdi Iktısad Vekilinin kooperatîfçTlerle hasbıhali «Büyük Şef Atatürk kooperatiflerin candan taraftarıdır. Basvekilimiz Inönü kanaat getirmistir ki, kooperatifler haricî ticaretimiz için en iyi teskilât ve vasıtadır» Yol yazıları Politikaya dair tktısad Vekilimizin gezdiği Nazilli dokuma fabrikası [Yazısı 8 inci sahifede]