15 Nisan 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9

Üç milletin silâhları Ispanya harbinde yapılan tec- rübelerde ne netice verdiler ? İspanya dahi pilesrş olan müdahalelerin hangi tarafa ait olduğunu araştıracak değiliz, fakat harp hareketlerinin seyri Üzerinde yabancı memleketlerden gön“ erilmiş olan s'lâh ve kıtaların nekadar tesir yapmış olduğunu gözden geşire- ceğiz. Hükümetçi saflarında yeni vasrtala- sın birdenbire zuhürü; asi O kuvvetleri tehlikeye koymuştur. Artık karşılarında intizamsız çeteler değil, fakat general Frankonun projelerini akamete uğrat- meyâ azmetmiş kıtalar vardır. Hükümetin topçu kuvvetleri, İspan- yol ordusu! bir kısım sahra toplarile, evseriyet i e Sovyet malzemesin- dsn mürekkeptir. 76 Irk sahra © topları ve ağır toplar. Asilerin topçu kuvvetle. ti-ise, bilâkis, hemen temamile İspariyol ordüsunun malzemesiyle silâhlıdırlar: 75 lik sahra vedağ toplarile, 15.5 lik obüs topları ki hepsi Şnayder tipinde. dir. Bir zamandanberi de ast, şafların- İ da Almanyadan gelen 77 lik ve 210 tuk toplar görülmeye başlamıştır. Bu malzeme, burada tasrihine lüzum olmıyaçak derecede herkesin malümü- | ur. Yalnız şurasını kaydedelim ki, her iki tarafta da bataryalşrın miktari aZ- dır, ve bunların cephane yedekleri de mahduttur. Bu müşahede, Madrit etra- “fiadaki harbin uzamasını"izah “Gakiyetizdir. Maamairi topçu Kuvvet lerinin kifayetsizliği tek sebep değildir. Daha birkaç hafta önce, karşı karşıya olan asker kuvvetlerinin zayıflığı dola. yısile, Madritin etrafında orgânize © dilmiş devamlı bir cephe mevcut değil di. Topçu kuvvetlerinin azlığından gö Han vaziyet 1915 de Fransiz cephesin- deki vaziyete benzetilebilir. Kâfi geniş likte bir cephe Üzerinde taarruz edebil. mek'için, bir noktada top ve (cephane teksif etmek İâzrndır. Sonra (taarruz yapılır,ilk önce bazr neticeler elde ekler. Fakat karşı tarafm ibtiyatları yetişir ve cephenin devamlığı tekrar teesslis eder. mağ) mesuliyeti ö e Son sistem bir tayyarey? taarruzlar biribirini kovalar. Het iki tarafta da cephane tükenir. hir reketler durar, Tekrar taarruzlara ya lamak için zaman llzımdır. Bunu? iş taarruzlar devadlı olmaz. 1915 de meçhüj olan gerhi ei bu vaziyeti değiştirmemesine hayret > dilecektir. Burada da topçW köp gokluğu, bunlarm gördüğü rolün vii mütevazi kalmasına sebebiyet verme dir. Mukabil Tanklar a «© Sovyet tankları iki model üzerinedir: 12 tonluk model, 55 kilometre sürste “maliktir. Eratı üç kişiden mür kkeptir. Silâhları bir topla bir maj ineli rütekten ibürettir, 18 tonluk modelin Kürati 40 kilometredir, eratı | 5 kisidir, bir topu üç makineli tüfeği vardır. Şu halde bunlar süratli, ys iy söle ve eğ il edecek karşı müdafaa topu ağırlıklarına göre de mukavemetli tank- lardır. Alman hafif tanklarının süratleri sa- aite $0 kilometre, Tatı iki kişi, silâhla. rr iki makine tüfektir. Bu arabaların mukavemeti harp meydanında kilayet- siz göründüğü için. şimdi cephe gerisin- | de zırhlarımın. kalınlığını kuvvetlendir. meğe çalışmaktadır. italyan, arabalarına gelince, vee leme lar 2.5 ton, silâBİSFE iki miakineli tüfek, eratı iki ki süzati 45 kilometre) ki zırklarının mukavete- t pek zayıftır. Tanklara karşı müdafaa Bu tankların zırhlarındaki nisbi muz kavemet ne olursa olgun, tanka karşı kullanılan silâhlar bunlara büyük tesir etmektedir: Her iki tarafta bu silâhlar ayn; cins. tendir, Yalnız Alman menşeli silâhlarda daha büyük bir tenervü vardır. Bunlar arasında yalnız eskidenberi o maruf 37 ik top değil, ayni o zamanda, Sovyet klarını delmiş olan tüfek ve maki. tan söylen- peli tüfeklerin de bulunduğu mektedir. Hükümetçiler, zırhlı arabaları yar- dımile geniş ölçüde bir taarruzu ilk de- nemiş olanlardır. Bü taarruz, 29 ilkteş- rin 1936 da, Madrit üzerine (yürüyen asilerin sağ cenahına yapılmıştı. 40 ka. dür tarik bu harbe iştirak etti. Muhare- beden önce Largo Kaballero hükümet kıtalarının muvaffakiyetini bir gündelik emirde önceden şöyle bildiriyordu: “Topçumuz düşman üzerine ateş &- çacaktır. Derhal ardından tayyareleri. miz havalanarak bombalar atacık ve düşmanı makineli tüfekle koralıyncak- bir, O zman tanklar ileri o atılacak ve Fransız generalı Bratier Tanka karşi müdafaa topu düşman saflarında panik doğuracaklar- dere, ş kei pe Zaman çok güzel intihap edilmişti. Çünkü o zaman general Frankonun kuv aziiei 2 ii vetleri istikkâmlar gerisinde saklanma, muştı ve toplardan maada tanklara kar- şı kullanılacak vastıaları pek azdı. Bu istisnat şartlara rağmen, hükü- metçilerin, topçu ve tayyare kuvvetleri düşmanı hareketten o mahrum edecek derecede teksif edilmemişti. Tanklar | düşman saflarını (geçtiler ve. onlara | ciddi kayıplar verdirdiler, fakat arka. larında pek az piyade kuvveti © vardı. talak! olan birkaç #Sakineli tüfek bunları da- Zıtmaya kâfi geldi. Bu itibarla bir kere daha Omeydana çıkmıştır ki düşman toplarını sustura- cak derecede topçu kuvvetleri yığma. dan tankları düşman üzerine saldırtmak bir işe yaramaz. Ancak topçu kuvveti üstünlüğü temin edildiği £ taldirdedir yürüyebilirler, Bugün, cephenin daha ki piyade kıtaları tankların arkasından uzun oluşu, tayika karşı silâhlarının faz- Jalaşması, tankların, 29 ilkteşrinden çek daha kuvvetle topların yardımına maz« har olmasın: icap ettirmektedir. Topçu. nun nisbi zayıflığı, gerek piyade taar- ruzlarının, gerekse zırhlı kuvvetlerinin, taarruzlarda karışıklıkları güçlükleri bi- ze izah edecek mahiyettedir. Hava kuvvetleri ve tayyereye karşı müdalaa silâhları Hava kuvvetlerine gelince, o asilerin saflarında İtalyan. tayyareleriyle (Fi. yat, avcı Kaproni ve Savoia bombardı- mari), Alman tayyarelerinin (Arado ve Heinkel avcı ve Yunkres bombardıman) mevcudiyeti kaydedilmiştir. Hükümetçi lerde daha ziyade tek veya çift kanatlı (1.15 ve 1 - 16) Sovyet avcı tayyare lerile “Katiyuska,, tipinde: bormbardı- man tayyareleri mevcuttur. Fakat cephede mevcut bütün tayyya. reler havaya karşı mü silâblariyle karşılanmaktadır. Bu silâhlar tayyare. lerin verimini tahdit etmektedir. Hükü met hava kuvvetlerinin, techizatının mü kemmelliğine rağmen, asilere havadan hâkim olamamalarının sebebi budur. Asilerin elinde, Almanlar tarafından kullanılan ve tamamile Alman mamu- lâtı olan tayyareye kayşı müdafaa silâh- ları vardır. Kullanılan vasıtalar üş nevi. imiş: 88 milimetrelik ağır top, o küçük| çaplı otomatik bir top ve o çok süratle | gorinin şidd Kukla Imparator sevgilisini unutamıyor Bu sebeple yeniden evlenmeğe şiddetli iklimine dayanamıyarak razı olmadığı için Mançurinin bu günlerde ölümü beklenebilir! Bu takdirde Mançuri imparato- riçeliğine Japonların istediği bir kadın Japonyalı Hiroka Saga (isimli genç | kız müstakbel imparatoriçe olmak üze. | redir. Japonyanın yüksek Aristokrasi, | sine mensup Marki Saga'nın kızı olan | Hiroka, Mançuko © imparatoru Kang 'Teh'in kardeşi prens Pu Çiyeh ile ev- İenecektir. İmparator bir erkek evlât babası olmadan öldüğü takdirde Pu- nun imparatorluğa çıkması — işin irade neşredilmiştir. Şimdiki imparatoriçe Darien şehrinde Japonların mahpusudur ve 1934 teşri nisanisindenberi orada tutulmaktadır. Kocasının o vakittenberi kendisini gör- mesine müsaade (edilmemiştir. Buna rağmen İmparatorun karısına sadık ka-l mış olduğu ( söylenmektedir. Nitekim başka bir karı alacağına dair çıkan bü. tün havadisi yalanlıyarak, hiç de evlen» mek niyetinde olmadığın: göstermiştir. bir adamdır, Man i iklimine pek'dayanamı- yacağı söylenmektedir. İşte bunun için veliahdin bir Japon kızriyle evlenmesine büyük siyasi ehemmiyet verilmek! Japonlar Mançukoda yabancı bir ka tesirinin gayeleri için çok tehlikeli ola. bileceğini düşündüklerinden | istikbali emniyet altına almak niyetindedirler, Çinlilerin “kukla kral, adını verdikle- ri şimdiki Mançuko imparâtorunun hâ- yatında öyle facialar (o vardır ki Japon sansürü bunları dışarıya sızdırmamak için elden geleni yapmaktadır. Japonlar Mançuride bir imparatorluk tesisine kalkıştıkları zaman çok geniş bir plân tasarlamışlardı; ayni zamarkla şimali Çini de almak (istiyorlardı. Bu plânı tahakkuk ettirmek için Çin ihtilâ. Yi tarafından" tahtindan indi imparator Pu Yilyi kullanmak iy ğını düşündüler ve adamcağız: Mançu- ko tahtına çıkardılar. Sonra Seldi Çinin öte yanındaki toprakları ele geçirmek üzere hazırlıklara giriştiler. Daha başlangıçta Japonlar Pu Yi'nin karısına karşı gösterdiği sadakıtten çok «kıldılar. Adet olduğu üzere Oonunda iki karısı vardı, fakat Yueh Hua'ya kat. şt o kadar bağlılık göstermişti ki, ikin- ci karısı meydanı boş bırakıp çekilmeğe mecbur olmuştu. Pu Yi hattâ bir taht kazanmak pahasına bile olsa bu kadın- dan vazgeçmeği aklına bile getirmiyor. du. Yüeh Hu, balk sınıfına mensup bir ta girin kızıydı. Pu Yi onun © fotoğrafım görüdkten sonra seçmiş ve evlenmek İ- ! e a m rine nazaran daha fazla kayıp vermişler dir. Varılacak netice Böylece, yabancı müdahaleler safha- s, karşı karşiya bulunan silâhların nis- bi kıymetleri hakkında faydalı malümat elde etmek imkânmı vermiştir. Bunun. la beraber, bu malümatı mazarı itibara alırken, bu silâhların daima tam randı- manlarını vermek için gerekli şartlara malik olmamış olduklarını da batırdan çıkarmamak ve acele hüküm vermemek lâzımdır. İlk bakışta tanıkların yapılar tecrübe den kıymetlerini kaybetmiş olarak çık. tıklarını görüyoruz. Fakat bu netice ka- ti sayılmaz, çünkü bunların kotunması- nı temin edecek topçu kuvvetleri kâfi miktarda değildi. Muhtelif avcı tayyartlerinin muha. rebe kabiliyetleri hakkında sarih bir (i- kir elde edilmişse de, bombardıman tay- yareleri için vaziyet ayni değildir. Ger. çi, Madritin bombardıman © edilmesi, bundan beklenen korku ve panik tesiri- ni yapamamıştır. Fakat, şehir, ozaman ateş eden bir makineli tüfek. Eğer sta- | zaman birkaç tayyare tarafından taar- tistikler doğru ise, bu hlarla düşürül müş olan tayyarelerin ni beti yüzde 80 ne varmaktadır. halbuki hava harpleri neticesinde düşenlerin nisbeti (o ancak yüzde 20 dir. Hükümetin, menşeli olan teyyareye karşı mütalaa silâhları, Alman malze. | hareket etmek lâzımdır. Bu mesiyle çok benzerlikler göstermekte- dir, fakat bunları kullananlar, nişancı» ikta daha az mahirdirler. Onun içindir | kati surette teyidini beklemek lâzımdır. | bir iki ay sonra da yukarıda dediğimiz ki hükümetçi tayyareleri asi tayyarele. ruza uğriyacak yerde, devamlı surette yüzlerce tayyarenin Üstünden ayrılma. dığını görmüş olsaydı, netice ayni mı olacaktı? Havaya karşi müdafaa vasıtaları için de hüküm verirken avni şekilde ihtiyatlı silâhların imkânları umumi barbe o nazaran. sön derece fazlalaşmıştır. Fakat © bunların “Le Temps,,dan gelecek gin ısrar etmişti. İşte bunun üzerinedir ki Japonlar kadının imparatoriçeliğine hiç yanaşmamışlardır. o Bundın başka Yeh Hu Amerikan mekteplerinde tah» sil görmüş olması ve çok asri düşünce. lere malik bulunması Japonların biç işi ne gelmiyordu. Pu Yi 1934 martında imparator olma- dan evvel karısmın vaziyeti (hakkında birçok münakaşalar yapılmıştı. İmpara. tor karısının kendisile birlikte ayni de“ receyi âlinasında rsrar etti, Japanlar du na kat'iyyen muvafakat etmediler. Ken. dişinin imparato ilân edildiği gün yapı” lan büyük merasimde kadın . sanki hiç yokmuş gibi büsbütün unutuldu. Fakat güzel kadın ertesi gününden © itibaren kazan kaldırdı. İmparatoriçe imiş gidi kocasının yanında yer almağa ve Man- çuri ekâbirine kabul resimleri ile Ziya. fetler vermeğe başladı. Bunun Üzerine iğ si 5 Mançuko İmparatoru Kang - Teh'in küçük kardeşi Vu Çiyehle mişan- imparatorluk nezdinde (— Japon siyast müşaviri şiddeti müdahalelerde bulun duve kadiın tam manasile kapalı bir hayat geçrimesini emretti, Buna rağmen bu gazip ve zeki kadın bir mesele olmaktan geri kalmadı. Ja- ponlar onun kocasile ve Mançuri ekâ. birile temasına mani olamadılar. Kadı- nın büsbütün istiklâl davasına kalkışı! ması için yaptığı nüfuz ve tesir gözle görülecek kadar aşikârdı. İşte bunun içindir ki 1934 senesi sonlarına ; doğru Japonlar onun sıhhati » hakkında fazla İ telâş göstermeğe başladılar. Mançuko, payitahtı olan Hsingking havasına da, yanamıyacağını ileri sürerek onu Dai? ren şehrine umumi valinin misafiri ola» rak götürdüler. Orada kadıncağızı bü. tün meraklı gözlerden gizlediler. Soran« lara da kadının birdenbire afyon tiryas kisi olduğu ve şiddetli kontrol altında bulundurulması lâzımgeldiğini söyledi. ler, Bu şiddetli tedbir bile meseleyi hal. ledemedi. İmparator Kang Teh de başlı başına bir mesele halini aldı. Gerçi im- parator tahta onların sayesinde çıkmiş ve çevresinin Japon müşavirleri tarafın. dan kuşatılmasına boyun eğmiştir. Fa- kat o zamandanberi Japonların bir türlü dehşetli bir © inatçılık yenemedikleri İ peydahlamıştır. Geçenlerde Japona kaynışkları impa- ratorun evlenmek için güzel kız aradı. ğını, hattâ husus! bir komisyonun mü- nasip namzet bulmâk üzere seyahatlere çıkmış olduğunu etrafa yaymıştı. Halbu ki imparator. kendisine teklif o olunan Japon kızları reddetmektedir. Nihayet Mançuko imparatorunun kü çük kardeşi Fu Çiyeh (o Japonyaya gös türülmüş, orada Japon usullerine göre talim ve terbiye edilmiş ve işte Japonlar bu delikanlıya bel © bağladıklarından onu veliaht ilân ettirmişlerdir. Nitekim “gibi bir'Japon kızıyla evlenecektir.. 24 tl ii lanan Hiroko Saga .