22 Ağustos 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

- İspanyada neler oluyor ? Bozan iisanla ın dimağında bir hâdise ne güç yer ediyor. Vapurda, rende, hattâ avukat, doktor, yüksek memur gibi münevverlerimiz arasında höl# şu suali soranlar var: “Yahu "İspanyada neler oluyor? Kimdir bu bi- ribirlerile dövüşenler?,, Böyle soranların bir bakıma . belki de hakkı var. Çünkü ismihas kalabalığı içinde haritayı şaşırmâk cidden mümkün... İspanya isyanım başından itibaren takip cden okuyucularımızdan özür diliyerek şu meseleyi elifbesinden hülâsa edeceğiz: * Sor. İspanyol intihabatında, sol cenah (yani Sosyalist, Demokrat, A- narşist ve köylü fırkalarınm grupu) Oo kazanıp — Fransada olduğu gibi — hükümeti kanuni şekilde elç aldı.Lâkin. ordunun başında asli, yani büyük tuprak sahibi smufın evlâtları olan zabitler vardı; bunlar Faşist usulü bir devlet kurmak üzere isyan ettiler. Bu milliyetçiler, kendi milletleri üzeri, rs, tarihi düşman ve şimdiki müstemleke halkı olan Arap ve Berberilerden mürekkep bir ordu ile yürüdüler. Evvelâ İspanyol Fas'ını tamamen ele ge- çirüiler, Sonra, anavatana da geçip mühim sanayi merkezlerinin bulunduğu amele mıntakaları hariç olmak üzere toprakların yarısını ele geçirdiler. Hü- kümet, kadınlar da dahil olmak üzere, halkı, orduya ( karşı silâhlandırdı. "Tabistile, gene hükümetin elinde muti bir ordu kısmı kaldı. İspanyanın Portekiz, yani garp kısmı sağ cenahın (asilerin) elindedir. Asitlerin cenup kumandanı general Frankodur, şimal kumandanı ise general Moladır. Bun- < Üirleşerek hücum ettilerse de Madriti ele geçirmek * teşebbüsleri akim kaldı.İsyanın daha ilk günlerinde Barselon'u faşistleştirme İisyanıda hükü- met ve halk tarafından bastırıldı. Bu boğuşmaya bir milyon kişinin iştirak ettiği ve şimdiye bin insandan fazla telefat verildiği bildiriliyor. i Fakat işin asıl en mühim ciheti, harici müdahalelerdir: ” Almanlar ve İtalyanlar, — Avrupada yeni bir faşist devlet türesin di- ye — asilere zahir oluyorlar. Fransızlarla Ruslar ve İngilizler ve diğer sol *ahut demokrat devletler İspanya hükümetine müzahir.Bunların kimi açıktan açığa, kimi gizliden gizliye, İspanya kıtalinin her iki cephesine da bulunuyor. Amerika ki, Avrupa işlerine karşı bitaraf kalmak niyetinde- dir, o da İspanya hâdiseleri muvacehesinde likayit olamıyor. Çünkü, Amc- rkadaki İspanyol asıllı insanlarm miktarı nefsi İspanyadakinden fazladır. Hülâsa, İspanyada facia, bütün dünyayı alâkalandıran bir sağ ve sel cidalidir. kadar elli Hüseyin Faruk TANUR i Sigorta dolandırıcılığı işine Ermeni Patrikhanesi de karıştı (Baş tarafı 1 incide) | cut olan bütün isimleri Vuçinodan al ira mum parası verilerek bir o makbuz br mm , alındığı anlaşılmıştır. Bu şekilde veril-| — Ben, demektedir. Vuçinodan bun- © miş olan vesikalardan 17 tane bulun -| ları almamış olsam (koca bir şirketin muştur, dosyası içindeki isimleri poliçe numara Jarma kadar nasıl öğrenebilirim. O, si gortas: bozulan veyahut bozulmak üze- re olanların listesini bana veriyor, ben de göstermiş olduğu yollardan yürüye - rek sahte kâğıtları hazırlıyordum. Al dığımız paraları da yarı yarıya taksim ediyorduk. Dahiliye Vekâleti vaziyeti sordu Dahiliye vekâleti İstanbul emniyet müdürlüğünden sigorta dolandırıcılığı tahkikatının ne yolda olduğunu sormuş tur. Bu buşusta Beyoğlu emniyet me- murluğu tarafından hazırlanan mufas - sal bir rapor vekâlete gönderilmiştir. İktisat vekâletinin de bu mesele ile yakından alâkadar olacağı zannediliyor. HABERLER içeride : * İstanbul defterdarlağınm yeni kadrosu Maliye vekâlstinder vilâyete bildirilmiştir. # Şehrimizde bulunan (o Nafia vekili AN Çetinkaya dün Belediyeye giderek Reis Mu. hiddin Üstündeğin bazı meseleler hakkında görüşmüştür. # Taksimde açılmış olan fotoğraf sergiai dün aksın kapanmıştır. e Önümüzdeki salı? . günü ayni binada karikatür ve mizah gazete leri serçisi açılacaktır. * Şehrimizde yeni açılan ortamekteplerin müdürlüklerine tayin — edilenlerin ye Patrikin sözleri Ermeni patriği Mesrob Naroyan bu meseleler hakkında şunları söylemiştir: — Sigorta işinde patrikhanenin ölüm mühaberleri verdiği hakkında yazılan şeyler doğru değilidr. o Zaten sigorta muamelelerinin tamamlanması için mah keme kararr alınması lâzımdır. Bunun için patrikhanç bu gibi vesikalar vere- mez. ği , Vesika.arı kim vardi? Patriğin bu beyana üzerine ayrıca Ermeni mabalilinde de tahkikatta bu- Yunduk. Salâhiyet sahibi zevattan âldı- ımız malümata göre, patrikhancde bün dan evvel de müteaddit sahte vesikalar tanzim edilmiş, bu yüzden bir çok hâdi- seler çıkmıştır. ” Cismânt meclisi kâtibi umumişi &vu- kat Vartan Akgül bu sabah o kendisile görüşen bir muharririmize şunları söy-| Temiştir: “Cismani meclisinin bu mesele ile hiç bir alâkası ve malümatı yoktur. Bunun- la beraber, bu işin patrikhtaneyi alâka- dar eden kısmın aydınlanması ve mese- İenin içyüzünün meydana © çıkarılması için bugünderi itibaren biz de © ayrıca tahkikata başladık.,. Diğer taraftan patrikhane ktâiplezin- den Aram da bu sabah (bize şunları söylemiştir : “ Patrik Naroyanın (söylediği gibi meclisi ruhani iki şahit dinlemiş ve bun arın şahadetine istinaden telicirde ölen Maltalt bir Ermeninin o öldüğüne dair bir ilmühaber vermiştir. Hâdise bundan ibarettir. Mum parası adiyle 4 Hiza alın- dığı doğru değildir. . Meclisi cismani verdiği vesika ve ilmühaberlere karşılık *ücret,, olarak müsyyen bir para almak tadır ki, bunun (mumla hiç bir alâkası yoktur. Yeşil kapı defter ği Onnik'in evinde yapılan araştırmalar da elde edilen yeşil kaplı bir defterde — dün de yazdığımız gibi — şimdiye ka- dar ölü gösterilerek paraları alınanlarla, alınacak olanların (isimleri, adresleri, poliçe omumaraları (ve kaç Htaya si- gortalr oldukları yazılıdır. Bu defterde ki parası alınmış isimlerin 80 İ, alına» cak olanların da 20 yi bulduğu söylen— mektedir. i , Vuçino ve Onnik na diyorlar ? Halen zabıta tarafindan zan altında bulundurulan Vuçino bu işlerde hiç bir © alâkası olmadığını ve şirkette bu gi #ahtekârliklarm yapılamıyacağını Eg Maarif müdürlüğüne bildirilmiştir. * Kültür bakanlığı tarihi eserlerin bütün antika eşyanm ne şektde korunmasi lizım geldiği hakkında hazırladığı bir kitab: bütün alâkadarlars göndermiştir. - * Avrupada bir seyahate çıkmış olan Hi. caz hariciye nazırı Fuat Hamza dün şehriri 20 gelmiştir. Kendisi birkç gün burada kal. dıktan sonra memleketine gidecektir, # Bu sene bütçede harcırah tahalsstı ax olduğundan küçük memurlar arasnda müm kün olduğu kadar az nar'i yaplmas vil siye te bildirmiştir . * Yeniden Türk tabifyetine - gececek 190 kadar beyaz Rumun İlstesi Heveti vekileden çıkmın, İfnte alâkadar mokamlara gönderi. miştir, - * Hava tehlikesine Jersst kapunma korlaye| nu dün Vali muavini rat Karatabanm ri. yesen s'tmdn tarlermentın. Dısarda: , * Çinde pek şalkmda yeni bir dahfti muha rekenin başlamasından korkulmaktadır. mektedir. © Onnil öse, yeşil kaplı defterde mev- vi EE Rİ TT şe YE ES O Rİ Ispanya isyanı (Baş tarafı 1 incide) ron Vön Nöyrattan (obaşka) hiç kimse bunun ne mana ifade ettiğini bilmiyor. Hattâ Berlin hariciye nezareti de bil miyor. Almanya İspanyaya silâh, cep- hane ve harp malzemeleri, tayyare hş | harp gemileri göndermemek hususunda) diğer milletlerin bitaraflığma iştirak €-| decektir. Fakat bunun için şartlar ileri! sürmektedir, Bu şartlardan bir tanesi chemimyet - siz görünebildiği gibi, bütin plân alt- üst edebilecek kabiliyettedirder.. Bütün mesele iki kelime (etrafında dönüyor. Almanya, kendisile (birlikte ne derecede olursa olsun, zikre şayan silâh sanayii bulunan “bütün devletle - rin,, ayni surette takyidat altına girmesi ni şart koşuyor. ? Acaba “bütün devletler,den maksa- dı “bütün Avrupa devletleri, mi de- mektir? Eğer böyle ise, bu şart nisbeten makuldür. — İtalya (müstesna olmak şartile — büyük bir güçlük (arzetmez. İtalyanm ise bitaraflığa razı (olmasını muhakkak istiyoruz. Ve bu esastır. Yoksa Almanya, “bütün devletler, derken, Amerikayı da hesaba (katıyor mu? Eğer böyle ise İspanya dahili har- bine bitarat kalmak hususundadaki te- şebbüsler akim kalmağa (o mahkümdur. Zira, Vaşington hükümeti kanunu mucibince ancak iki veya daha ziyade MİLLET arasında harp çıktığı zaman silâh veya Yüzumlu malzeme Üzerine memnuiyet koyabilir.,, Bu yolda izahat alması için kendisine talimat verilen Berlindeki muhabirimiz diyor kis “Alman hariciyesine sordum. (Bütün devletler)den ne kaşdettiklerini söyle - yemiyeceklerini bildirdiler. o Mütcakip münakaşalar bu hakikati meydana ko- yacakmış.., italya da cevap verdi . İtalya İspanya işlerine karışmamak hususunda Fransanın © teklifine cevap vermiştir. o * İspanyaya ve müstemlekelerine silâh, mühimmat ve harp malzemesi, tayyare göndermiyecektir. İtalya hükümeti, bu kararını İngilte- re, Fransa, Türkiye, Almanya ve Birle- şik Amerkianın iştiraki halinde derhal tatbik etmeğe hazır bulunuyor, İtalya cevabi notasında, - silâh imal eden tekmil Avrupa milletlerinin ayni tahhütlerde bulunmaları o lüzumundan bahsetmektedir ki, Almanyanın bu bu- OL cevat nötasına pek benzemek- tedir. —. — İtalya Avrupa devletleri ile — birlikte Amerikanın da bu taahhütlere iştirakini i iş Gördene şehri hükümet elinde Madrit 22 (A.A.) — Reuter aşansı muhabiri bildiriyor; Madride gelen ve henüz teyit edil miyen haberlere göre Gordene şehri hükümet kuvvetlerinin eline düşmüş. tür. Hükümet kuvvet'eri İrunu tahilye mi ettiler ? Burgos 21 (A.A.) — Havas üjansı bildiriyor: Seville ve Gırnata ihtilâleileri hükü- met kuvvetlerinin alelâcele İrunu tah- liye ettikleri hakkındaki haberi büyük bir sevinçle karşılamışlardır. Bir gaze- teci ile mülâket yapan general Mola biraz beklemek şartile muzafferiyeti elde edeceğini söylemiştir. General bükümet kuvvetlerinin silâhsız ahali- ye karşı zehirli gaz kullanmalarını protesto etmiştir. a bir kaç kati netic ii nacağını Londra 22 (A.A.) — Deyli Telgraf gazetesinin Madritteki hususi muha- biri ile görüşen İspanya Başvekili de- miştir kiz Size şu kadar söyliyebilirim ki on, Akdeniz misakını- beş yirmi güne kadar kati vaziyetlere| mi konuşacaklar karşılaşacağız. Fakat, çete harbi bel: © İngiltere kralı sekizinci Edyardın ki haftalarca, aylarca, sürüp gidecek-| Yunanistan ziyaretinin ehemmiyetin- miktarda malzeme zaptetmiş oldukla- rını söylemiştir. ? Sulh teşebbüsü yapıyor Viyana, 21 (A.A.) — Avrupa itti- hadı birliği reisi Kont Cçudenhove - Kalergi, M. Azana ile M., Girala ve ih- tilâlei generallerden Moia ile Caha- nellasa müracaat ederek tavassut tek- lifinde bulunmuştur. Sulh müzakere- lerine girişilmek üzere bir mütareke yapılmasını teklif etmektedir. Aranan A'man gemisinin vaziyeti Berlin, 21 (A.A5) «- Kamerun a- dındaki Alman vapurumuz İspanyol harp gemileri tarafından muayenesi dolayısiyle İspanyol sularındaki Al man İllosu kumandanı, İspanya hü- kümet filosu kumandanma bir telgraf çekerek ezcümle şu ihtarda bulun- muştur: “Bu gibi şiddetli hareketlerine karşı müsamaha göstermeğe mütema- yil değilim. Kumandam aitmdaki bü- tün kuvvetlere gemileriniz tarafmdan haksız olarak yapılacak olan her tür- lü şiddet hareketine şiddel!e mukabe- le etmelerini emrettim.,, Almanya yeni Da öç) Şimdi İspanya sularında bulu- nan 17 Alman harp gemisine ilâve o- Tarak 7 harp gemisi daha Almanyadan İspanyaya hareket etmiştir. Almanya Sovyet Rusya 'le Ispanyayı porotesto etti Londradan bildirildiğine göre, Berlin hükümeti Moskova ile Madri- de birer protesto daha gndermiştir. Bu protestolarında İspanyadaki Alman tebaasınm Marksitistlerin yap- tığı tazyik ile Sovyet kaynaklarının asılsız bulduğu neşriyata itiraz et- mektedir. Sovyet Rusyada suikast muha- kemesi Maznunlardan biri bize talimatı Troçki verdi diyor Moskova 21. — Bugün de devam “öden sülknetererm Uma Kellesinde maznunlardan biri Troçkiden talimat aldığımı itiraf etmiştir, Maznun bu ta- Ilmatım bizzat Troçki tarafmdan bir kitap içinde gönderildiğini göylemiştir. Diğer maznunların ifadeleri de aynı merkezdedir. Bu münasebetle İzvesti- ya gazetesinde bir makale neşreden Karl Radek diyor ki: “Faşizmin aşağı tabakaları kahra- manleri birer birer kendini göstererek birbirlerine zıt ifadelerle Sovyet prole- teryasnm en güzide adamlarını katlet- mek için Troçki ile uyuştuklarını iti- raf etmektedirler. Ttoçkiden nasıl di- rektif aldıklarını, katil plânlarını nasıl tanzim ettiklerini, katilleri nasıl seç tiklerini, Gestapo İle nasıl irtibat te- min ettiklerini söylemektedirler. Hâdiseler gösteriyor ki, Norveçte bulunan haydut Troçki , proleteryanım en mümtaz adamlarınm katlini tertip edenin ta kendisidir. Bu adamlar han- gi maksatla prol şelierini katlet- mek istemişlerdir. adamlar fagşiz- min menfaati için çalıştıklarından fa- merkezdedir. ingiliz ve Yunan kralları tir. Ecnebi mallarına gelen zararlar,| don bahseden gazeteler, iki kral ara- tazminat verilmek suretile tamamen| sında konuşulacak meselelerde Akde- telâfi edilecektir. Kamerun isimli Alman vapuru hak-| maktadırlar. kımdaki suale de B. Giral Şu cevabı)” vermiştir: Bu vapur, uş ve Kadikse petrol naklet- olduğu görülmüştür. Petrol it- hali yasak olduğundan Kamerun va- d İspanyol sulermda dır.) ve çalınan pörayı niz misakımın da mevcut olduğunu yaz ©Fırıncıyı soyan saklayan Tevkif edildiler Cerrahpaşada fırıncı Nurinin beş puru kaptanma, geri dönmesi söylen-| yüz lirasını alan maratıgoz Hulüsi ile miştir, —. Ha 8 Nazırının zfers e a Madrid, 21 (A,A.) — Kabinenin paraları saklayan kitapçı Cemil bu sa- bah Fatih sulh mahkemesinde sorguya çekilmişlerdir. Hulüsi fırıncıdan beş yüz lirayı al- dünkü içtimaında Harbiye Nazırı, hü-) dığını Sahaflar çarşısında kitapçı Ce- kümet küvvetlerinin Goyadarrama| mile saklattığını itiraf etmiştir, Cemil Sierradaki asilerin mevsilerine dün) de paraları kitaplarm arasında sakla- muvaffakiyetle taarruz ederk bir asi| dığmı söylemiştir. Sorgu neticesinde kuvvetini hezimete uğratmış ve mühim| hâkim Ekrem ikisinin de tevkifine ka- Yağlı müşteri işte böyle olu kadaşları da aranmaktadır. 2 “ , Jandarmala” © Bu otomobil fazla lüks ve fazla pahalı değiımi? MüN İtaat ve Tasarruf cemi halkı tasarrufa alıştırmak için « 9" da nânl bir sistemle çalıştığını bil yoruz ama - bir şeyler yapıp duruğ Herkesin kulağına şunu koymak yor ki, pörünız fazla ise har ve harman savurmayın, saklayın.. P rası bankalara koyun, Bu eke hem bankalarda seyyaliyet fa N hem de siz, buralara yatırdığınız P ların bir müddet sonra çoğaldığım. rürsünüz.. Bu didinme niçin? İktısadın olan paranın çoğalması, memleli gin zenginleşmesini doğuracağı için Sorsak: Müh İktisat ve Tasar cemiyetinin çalışması, propagü günde ancak ekmek parasını kaza lar, bir ekmek yiyeöeklerine yat yemeliler, ve geri kalan yarısını dd türüp bankaya koymalılar ma madır? kat israfa gitme! demektir. Sorsak: Bu milli harekette şah la resmi daireler biribirinden ayrı dır? . Ceavp verirler? Böyle bir ihtimal düşünülebilir O halâe sorarız: | Bugünlerde yolumuz üstüne kı renkli ve görünüşünde şöyle bir lirdana aşağı dlınamıyacağı ruz, buğün mavrut otomobil sr vi içme BE YELLEN YA söz tanbil s#hkaklarında yol almak kün müdür? O halde bu araba niçin alınmışi Tasarrufa riayet kastile mi? Halkım Dosti Son zamanlarda kadın hırs! kibac bir surette giyinerek mağuzi dükkânlarda” öte beri eslmaktai lar, J Dün Sultanhamamında 26 nf ralı İsmailin manifatura mağazi$ dört kibar kılıklı kadın girmiştir. 1 kâhtarlar, müşteri stfatiyi gel kadına istedikleri kumaş.arı çık rak öplerine sörmişlerdir. Renk ğenmekte müşkülpesentik göst bu dört kağının önüne kısa bir 78 zarfında rengârenk kıymetli ku” lar yığılmıştır. Dükkünda bir hayli metiddet K kadıular gösterilen kumaşları vi med'klerini söyliyerek dülekândaf' muşlardır. Tezgâhtarlardan biri k8* larm hepsinin yazlık pardesü giy rinden şüphelenmiş, mağaza sah” bu şpühesinden bahsetmistir, Tezgâhtarın bu şünhesi Üz dükkindaki mallar gözdes 92 lira kıymetinde birkaç yarça İP ortada olmadığı görüm! tür, Yağlı müşterileri yakalamık / diyle dışarıya fırlıyan mağaza ortağa kimseyi bulamayınıa minönü merkezine koşmuş, hr” haber vermiştir. | Zabıta tahkikata el Soymuğ rilen eşkâle göre kadmisrı 2 koyulmuştur. Bunlardazı birinin? hallebici Hacı Recebin o çıktığı görülmüş ve yaka'samıştı!” Usküdarlı Naime a: » dın diğer bir arkadaşiyle bir hallebvlei dükkânma girmşler. parça İpekli klımaşı dükxâns *”” olarat bırakmışlardır. Nejmen sia3i H