10 Kasım 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Siyasa Uzakşarkta Avrupalılarla Asyalılar karşı karşıya “Avrupanın kendi dertlerile çok meş! gul bulunduğu bu sralarda Asyada mühim bazı vekayi geçmektedir. Sek - sen sene evvel ismi bile okunmayan ulus, Japonya, gündengüne kuvvetini arttırmakta, beyazların menfaatlerini tehdit etmektedir. Japonya açıktan açığa Avrupalıla. rm Asyadaki hâkimiyetine kat'i dar * beler indirmeğe hazırlanmaktadır. ... İnkâr etmemek lâzmıdır ki Japon- ya mühim dertler karşısmdadır. Çıp - lak, fazla tabii zenginliklerden âri & dalar üstünde oturan ve senede yedi yüz bin nüfus nisbetinde artan bü u- Jus erlâtları için yepyeni topraklarda endüstriye (sanayle) (o yarıyacak ilk maddeler ve pazarlar aramak mec - buriyeti vardır. Ve bu vaziyet, Japonya İçin yeni zuhür etmiş değildir. Japonyanm mu- kadderatını idare eden adamlar son elli senedenberi bunlarla çok meşgul olmuşlar ve hattâ mühim muvaffakı - yetler de elde etmişlerdir. 1584 Çin — Japon harbi neticesinde Formose adası ele (geçirilmiş, 1904 “de Rusyadan Kore kurtarılmıştır. Japonya umumi savaşta İngiltere. nin yanında çarpışmış Çinin en zengin eyaletlerinden biri olan Chantunga 0 yak basmağa muvaffak olmuş, 1916 da Çindeki menfaatlerine çok uygun bir anlaşma yapmıştı. ' .... Fakat umumi savaşın Mitmesi Ja - pon hülyalarımın o muvakkaten olsun yıkı'mısına sebebiyet verdi. Çinde büyük ticari menfaatleri olan, Çine milyonlarca ton petrol ve tan Amerika bu pazarı kolayen emezdi. Amerika o Japonyanın ıIlmasına razı gelemezdi. İ sıvaşın bitmesine ve müt 3 "sin Almanyaya galip gelmeleri vin en büyük âmil olan Amerika 1918 deki müthiş nüfuzu ve kuvveti kullan- makftan cekinmedi. Japonya ayni zamanda oÇindeki nüfuzunu Şantung eyaletini kaybetti. Amerika daha ileriye gitti: Kalifor - niaya Japonların girmesini yasak et - tiği gibi İngiltereyi de Japon — Ingi- liz ittifak muahedesini tecdit etmeme. ğe davet etti ve muvaffak oldu. Ve nihayet Çinin mülki temamiyetini te min eden dokuz devletle anlaşmasını gene Amerikanın teşvikile yapıldı. Japonyanın hezimeti tamamdr. O - tuz senelik gayretler boşa gitmişti, ge niş Çin piyasası elden kaçırlımış, Çin de Japon aleyhtarlığı uyanmıştı. Fa kat başka çare yoktu. Beklemek lâ - zımdı, .".. Japonya on iki sene bekledi. Ve bu esnada da boş durmadı. Endüstride (sanayide) inkişafı son dereceyi bul - du. Dünyanın her tarafında satış teş- kilâtı vücude getirildi ve Japonya mal Tarı yavaş yavas dünyanın her fara. fina yayılmağa başladı. 1919 daki umumi kriz ise Japonya * ya yeni siyasal ve ticari ufuklar açtı. Amerika, İngiltere dünyanın en bi - yük buhranının tesirile memleketle - rinde sarsılıyordu. Japonyanın Çinde bu iki büyük rakibi kımıldanmıyacak bir hale gelmişlerdi. Fırsat bu fırsattı. bir dakika yoktu. Üç sene evvel bir kış günü öldürü * Jen bir Japon zabitinin intikamını al- mak üzere Japon ordusu harekete geç ti. Bir iki ay içinde otuz milyon nü - fusu olan Mançuri ele geçirildi. Daha sonra Jehol, ve Moğolistan eynletle * rinin bir kısmı ele geçirildi. Azerbaycanın, Amerika, Rusya ve İngilterenin, hiçbir tehdidi para et - medi. Japonya milletler cemiyetinden çekilerek bildiğini okudu. İkinci fırsatı da İtalya — Habeş ihtilâfı teşkil etti. İngiliz filolarının Akdenizdeki toplanmasından İstifa, de eden Japonya Çinde yeni muvaffa- kryetler kaydetti. Bu muvaffakıyet - lerin başında manevi ve maddi ehem. miyeti büyük olan Çin — Japon muka- Kaybedilecek HABER — A am postası 19 SUNTEŞRİN — 1905 Italyan - Habeş harbi Askerlik muharririmizin görüşleri ve en son gelen telgraflar Doğu Afrikadaki harp bütün hızile devam etınektedir. Şimdiki halde italyanlar işgal etmiş olduk- ları mevzilerden daha ilerilere sark mak için çalışmaktadırlar. Makalle cepesi Habeşler şehri terkederlerken ahalinin büyük bir kısmı da ken- dilerine katılmış bulunuyordu. Bunlar bir çok yerleri ve bu arada bilhassa Ras Guksanın sarayını harab ederek soymuşlar, ve duvar ların üzerine iri harflerle : “Yine geleceğiz!,, cümlesini yazmışlardır, İtalyan kuvvetleri şehre girer- ken, şehir tamamile boşaltılmış vaziyette idi. Habeş ordularma birlikte şehri terketmiyen Habeş- ler, başlarında papazları olduğu halde İtalyan ootritelerine teslim olmuşlardır. Ras Guksanın sara - yına kocaman bir İtalyan bayrağı çekilmiş ve bu sırada tayyareler şehrin üstünde alçaktan uçmuş - lardır. Makalle şehri 3040 metre yük - sekliğindedir. Ve bütün Tigre mm takasa hakim vaziyetted: . Tayyareler Makalle civarmda toplu Habeş kuvvetleri görmemiş lerdir. Piştarlar şehrin 30 kilomet- ro Cenubuna kadar ilerledikleri halde hiç bir mukavemetle karşı: laşmamışlardır. Diğer tarâftân İtalyan kuvvet- £ leri Aksum istikametinden Tak. koze nehrine ve Çana gölüne doğ ru da ilerlemeğe başlamışlardır. Harp bilfiil başladığından beri İtalyanlar Habeş hudutlarından 150 kilometro derinliğine kadar ilerlemiş bulunmaktadırlar. reneti fikri gelmektedir. Çinde bugün kuvvetli Japon taraftarı fırka vücut bulmuş “Japonlarm körüklediği As- ya Asyalılarındır,, nazariyesi bir çok Çin gençlerine yabancı (o gelmemeğe başlamıştır. Bugünkü Çinin devlet re isi Chang , Koi » Chek bile kendinkbu cereyana kaptırmıştır, Çin hükümet başkanına birkaç gin evvel yapılan suikast bu Japon döstlu ğu cereyanını azaltmamış ve belki de kamçılamıştır. ... Çinin elde edilmesi, Çinde Japon menafiinin tahkimi ve sonra da “As- ya Asyalılarındır,, nazariyesinin kuy- vet bulması Japon emellerinin birinci kısmını teşkil etmektedir. Japonyanm asil istediği (gittikçe çoğalan evlâtlarına toprak bulmak - tır. Bunu ne iklimi soğuk olan Man - çuri, ne de nüfusu çok olan Çin temin edebilir, Bunrazi daha cenuplardadır. Ve Bunlar başkalarının, daha kuvvetli ulusların elindedir. ... Singapur deniz harp limanının in * şası, İngiliz filolarının Maltayı br - rakip Süveyş, Aden etrafında top - lanmalarının manası gittikçe aydınlar nıyor, Yalnız başma sarı tehlikeyi yen. mesi güç olan İngilterenin (Akdenizi tehlikeli kılacak kuvvetli bir İtalyaya ne için karşı olduğunu, Milletler cemi yetine ne için bu kadar candan sa - rıldığı gittikçe anlaşılmağa başlanr * yor. i Bugün Çinde bulunan İngiltere maliye vekâleti büyük memurlarından Sir Fredrik Leish oPosun asıl vazi. fesi de bu tehlikelerin oneden ibaret olduğunu anlamaktadır. Zira Uzak şark bulutlarla örtülü - dür, Raif N. METO Musaali cephesi 41 numaralı İtalyan tebliğine bakılacak olursa Danakil çölün - deki İtalyan kolu ilerlemektedir. Ve şimdiki halde Danale mevkiine varmış bulunmaktadır. Ve İtal - yan tayyareleri Cibuti - Adisababa demiryolunu tehdit etmektedir. Somali cephesi Bu cephede bulunan Röyter ajansı muhabirinin verdiği bir telgrafa göre İtalyan zırhlı ötome. billeri hiç bir mukavemet görme- den Gorahai civarındaki müstah. kem noktaları işgal etmiştir. Bu şehrin işgali çok mühimdir. Çün- kü bu civarda mevcut bulunan su kuyularının hepsi buradadır. Su almak için bir çok Habeş kabile. leri teslim olmak mecburiyetind:- dirler. Bundan başka bu şehir tek- mil kervan yollarının geçtiği bir noktada bulunmaktadır. 2 Harrardan alınan fakat teey - yüd etmiyen bir habere göre de Cenup cephesi kumandanı Ras Desta mukabil taarruza geçmiş Mogadişuyu hedef ittihaz ederek ilerlemeğe başlamıştır. Cephe gerisi Habeşlilere gelen harp maizemesi Adisababaya her gün, silâh ve cephane gelmekte devam etmek - tedir, Dün de 12 İngiliz ve Ameri- kan kamyonu, 6500 mavzer, 4 ha- va topu ve 3 İngiliz marka tayya- re gelmiştir. Gösteriler yapılıyor Roma, 9 — Makallenin işgali üzerine bütün İtalyada büyük gös teriler yapılmıştır. Harp maizemeel Ingiliz somalisi yollie geliyor Adisababa, 9 (A.A.) — Ha - beş hükümeti dün saat 13 de bir bildirik neşrederek, bütün cephe. lerde sükünet olduğunu haber ver- miştir, Hükümet, bir katır kervanile Dessieye gitmeğe hazırlanan bazı gazetecilerin yola çıkmalarını ya- sak etmiştir. Son beş hafta zarfında, İngil - tere Somalisi yolile buraya birçok silâh ve cephane gelmiştir, İmparatorun muhafız alayı ö - nemli surette takviye edilmiştir. Bu alayın pek mükemmel olduğu ve henüz harekâta iştirak etmedi- ği söyleniyor. Habeşler, modern, silâhları kul lanmağa pek çabuk alışmaktadır- lar. Habeş imparatoriçesi cepheye gitmek istiyor Deyli Ekspres gazetesinin A- disababa aytarının verdiği bir ha- bere göre Habeş imparatoriçesi! bu yıl derslere başlanırken, ölen) mık İsmailin bütün Menen cepheye gitmeğe ve harbet! Akademi direktörü tanınmış res-| talebe, birçok muharrir ve meğe karar vermiştir. İmparatoriçe tıpkı 1896 har - binde imparatoriçe Tai Tai gibi askerlerin önüne geçerek harbet- mek arzusundadır. Bütün saray halkı harp şeraitinin eskisine nis- betle çok değiştiğini söyliyerek kendisini bu fikirden vaz geçirme ğe çalışmaktadırlar, Fakat o ısrar etmektedir. Son dakika Tigre cephesinden bugünkü tarihle Havas Ajansı aytarı bildiriyor: İtalyan kıtalarınm şimale doğru ilerilemesi General Santini'ye bütün Ogaden'i işgal etmek fırsatını vermiş» tir, Bu general mühim bir hamle ile ileriliyerek Berbera - Adisababa yolu üzerinde Cicigadan 200 kilometre me- safede Sassebaneh'i zaptetmiştir. | Şimalde İtalyanlar Seelicat'a hâ - kim yüksek mevkileri elegeçirmişler-| dir. İtalyan sol cenahının ileri hare- keti levazım almak (dolayısiyle geri Cumhuriyetçi liderler Krala, Yunanistana dönmemesini tavsiye ediyorlar Kondilis bu mektu- bun hiç bir kıymeti olmadığını söylüyor Atina, 9 — Cumhuriyetçi par - tiler liderleri bugünlerde krâl Jor. > #kinci bir mektup göndermişler. ir, Cumhuriyetçi liderler bu mek- tuplarmda Londraya giden mura- hasların, Yunanistanın hakiki iç durumunu olduğu gibi değil, ken- di siyasi menfaatleri bakımından anlattıklarını söylemektedirler. Bu halin siyasi birtereddi olduğu mu da ilâve ederek bunları şiddet- le tenkid etmektedirler. Bunu müteakib kral Jorja, hi- leli birreyiâmm değil, hakiki bir reyiâmm dahi kendi lehine netice verse bile Yunan ulusunun menfaati ve selâmeti namına Yu - nanistana dönmemesini tavsiye etmektedirler. General Kondiliş bu mektubun hiç bir kıymeti olmadığını söyle- mekte, cumhurijetçi liderlere Ma- nastırlara kapanmalarını tavsiye etmektedir. Kondilisle Çaldaris Namık Ismaâilin kalmıştır. Makale ile Antalo ara da yol yapısı faaliyeti inkişaf etmi tedir, Setit mıntakasında askeri harekti karşılıklı ufak müsademelerden iy ret kalmaktadır. İtalyan tayyareleri Makallenin © mubunda bazı yerlerde keşif uç yapmışlardır. Maigabat mıntakasındaki pia köyünün Habeş ahalisi İtalyan t3f” yarelerini tüfek ateşiyle karşılam? lardır. J General di Bono bugünlerde Maks? / leye gidecek, orada da Aduvada ğu gibi büyük şenlikler yapıl - Yunanistanda son dakikaya kadar uyuşmuş 4€” ğillerdir. Ve parlamentoda bek nan saylavların ekseriyeti pil Çaldaris taraftarıdır. ! Çaldaris taraftarları olan K£” #merini gazetesi krala hitaben” açık mektup neşretmiştir. Bu mf i tuplarla krala, tahtınm temeller” sağlamlaştırmak için kendisin? “ bir ve şiddete baş vurmak için prlacak tavsiyelere kulak asma sını, hangi fırkaya mensup bütün Yunanlılara müsavi mus” le yapmasmı ve bilhassa pi bir af ilân ederek dahilt uzi9f maya yol açmasını tavsiye et Papa Anastasyo boyun eğmiyeceklerini söylüyof Atina, 10 — Kabinede bulunan © zırlar Çaldarisin firkasından yi etmişlerdir. / Papaanastasyu Onmketiyelği mına söz söyliyerek hiçbir f kralcılara ve Kondilise boyun e yeceklerini, her zaman kralcılar hinde ve cumhuriyet lehinde müd Je edeceklerini söylemiştir. Üniver profesörlerinden Pratikas da keli için yemin etmek istemediğinden fa etmiştir. “ Bugün Atina stadyomunda geri zon kıtaları bir geçit resmi yor ğe lardır. Çaldaris bu geçit resm”, kuvvetini göstermek için taraftari. riyle birlikte hazır bulunacaktır” raftarı olmadığı iddia edilen Çal”, sin bu hareketi bir nevi nümayi$ © Yâkki edilmektedir. hatırası açıld! Güzel Sanatlar - Akademisinin açılma” münesebtile yapılan | Güzel San'atlar Akademisinde sam Namık İsmailin hatırasını am mak üzere bir tören razırlanmış- tı, Akademi kapısında herkese, Namık İsmailin küçük bir resmini ihtiva eden siyah birer rozet ve- rildi ve salonda söylevlere başlan- madan önce herkes bir dâkika sü- küta davet edildi. Salonda ışıklar söndürüldü, Ve bu tören, güzel oldi. beyaz sinema perdesi üzerin mık İsmâilin büyük bir fi aksettirildi. Çok hüzünlü sani” ler geçti. Bundan sonra mektebin dire” tör muavininden başlıyarak barrir Peyami Safa, muallim * 4 met Hamdi, ressam Elif Naci talebeden İsmet Hüsnü, P N Ahmet ve Neriman, her biri mık İsmaili bir başka Mi anlatmak suretiyle doku! levler verdiler. Tören bir saat içinde bii 2 ressamlar, ilim adamları > Saya hn kl Ha konsolosluk kâtibi Kemal K** yl la birlikte gelmişti. SowYff yef konsolosu, Namik bamnng lerinden Möskova ga! söyl bahsini işitmiş olduğunu ©. ve Türk san'atine semps dirmiştir.