28 Mart 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

ye Söz 23 MART — 19 aa. HABER « Akçam Postart , Osmanlıcadan Türkçe klavuzunu neşrediyoruz Arazi — Yer — (Fr.) Terre, terrain Arbede — Patırdı — (Fr.) Overolle, tumulte, dispute Ardiye bedeli — Yer kirası — (Fr.) Droit d'entrepöt AÂrıza — Aksa — (Fr.) Entrave AÂrızaya uğramak — Aksaya uğra: mak — (Fr.) S'entraver, ötre entrav& Örnek: İşimiz bir aksaya uğradı — İşimiz bir ârızaya uğradı. Arıza — Engebe — (Fr.) Accident du. terrain Örnek: Bu yol üzerinde arazi ârıza- ları pek çoktur. — Bu yol Üüzerinde engebeler pek çoktur. x Arızalı — Dalgalı — (Fr.) Acci- dente Örnek: Dalgalı arazi üzerinde yapı- lan tecrübeler — Dalgalı topraklar ü- | zerinde yapılan denemoler, Âriza, takdime — Sunu Örnek: Makamatı âliyeye bir ariza verdim — Yüksek orunlara bir sunu verdim. AÂri — Arı (T. Kö.), yok, - sız — (Fr,) Exempi, sans, alfrancbi Örnek; Şekilsiz — şekilden âri — Sanı forme. Her türlü kötülükten arı- dir — Her türlü mesaviden âridir. Arifüne (harifane) — Ortaklaşa — (Fr.) Par cotisation Ariyet — Eğreti Ariz ve amik — Enine boyuna Arus — Gelin Arz — En, gen, genişlik Largeur Arz — Dünya (T. K Örnek: Dünya gün döner — La terre tourne autour du soleil . Arzetmek (takdim anlamına) — Sunmak — (Fr.) Offrir Örnek: Hürmetlerimi arzederim — Saygılarımı sunarım — (Fr.) Arzetmek — Söylemek, demek, bil. | Sirmukh (ele voya yazı ile), yazmak — (Fr.) Soumettre, prüsenter, presenter par dörit Örnek: 1 — Müsaade buyurursanız arzedeyim — İzin verirseniz söyliye- yam, 2 — Arzettiğim veçhile — Dediğim gibi 3 — Arzettiğim noktai nazardan — Bildirdiğim bakımdan 4 — Geçenlerde de arzetmiştim — Geçenlerde de yazmıştım. Arzı ihtiram etmek — Yükünmek Örnek: Büyüklerimize arzı ihtiram ederek — Büyük'erimiz önünde yükü- | nerek Arzu — Arzu (yarsu'dan) — (Fr.) Dösir Arzuhal (istida) — Dilekçe —(Fr.) Reguste Örnek: Arzuhülimde yazdığım veç- hile — Dilekçemde yazdığım gibi. Ârzu talep — Sunum ve istem — | (Fr.) Offre et demande Örnek: Arz ve taleb, Mübim bir kanunudur — Sunum istem, ökonominin önemli bir kanunu- dür, (Kanun T. Kö.) Asâ — Gibi — (Fr.) Comme Âsün — Kolay — Fr,) Ais&, facile Asab — Sinir — (Fr,) Nerf Asâb — Sinirler — (Fr.) Les nerfs Asabi — Sinirli — (Fr.) Nerveux Asabiyet — Sinizlilik — (Fr.) Ner- Yozitâ iktisadiyatın ve Asabileşme — Sinirlenme — (Fr.) Nervement Asabileşmek — Sinitlenmek — (Fr.) 'önerver Asabileştirmek — Sinirlendirmek — Fr.) Enerver AÂtarı atika — Öntükler — (Fr.) Ntigwite Örnek: Tstanbul öntükler müzesi Asayiş (emniyet anlamına) — Gü- “enlik — (Fr.) Söcuritâ Örnek: Memleketin âsâyişi yerin - :_-diı. — Ülkenin güvenliği yerinde . ir, Asayiş (huzur ve sükün anlamına) aysallık — (Fr.) Tranguilitâ L Asayişsizlik (ademi emniyet anla » 'Na) — Güvenmnsizlik — (Fr.) İn - klr nsiz! ) Asel — Bal — (Fr.) Misl Aegat . Asay, en az, en küçük, di *tağı — (Fr.) Minimum & Örnek: Bu işi bitirmek için en az (en aşağı) iki ay çalışmalıyız — Bu işi ikmal etmek için asgarl iki ay çalış « malıyız. Asi — Azıyan — rövoltâ Örnek: Âsileri türümür ettik — A. (Fr.) | zıyanları darmadağın ettik. eyan — Azı — (Fr.) Rövolte, ve - bellion Örnek: Yunanistandaki son azı ha » | veketi bastırıldı — Yunanlstandaki son isyan hareketi bastırıldı. , Tsyana mütcallik — Azığ Örnek: İsyana müteallik hareketle- ri kanun tecziye eder — Azığ hareket. leri kanun cezalandırır. (Ceza-T, Kö.) Asitan — Eşik — (Fr.) Sewil Asiyap — Değirmen — (Fr.) Mou- Hin Asker — Asker (T. Kö.) — (Fr.) Soldat Asl — Asıl (T. Kö.) — (Fr.) Fon- dement, origine, racine, principal Asla — Hiç bir vakit, cuda — (Fr.) | Jamais Aslen — Aslın — (Fr.) D'origine Asali (mümtaz) — Özgül — (Fr.) Original Örnek: Mesaili asliye — Özgül so- rumlar, Asliyet (mümtaziyet) — Özgüllük — (Fr.) Originalite Örnek: Bu eserin asliyeti azdır — Bu izerin özgüllüğü azdır. Asr — Asır (2) — (Fr.) Siöcle Asude — Rabat (T. Kö.) Asüman — Gök — (Fr.) Ciel Asümani — Göksel — (Fr.) C& leste Örnek:; Başlarına bir belâyi üsüma- ni gibi nazil oldu — Başlarına göksel bir belâ gibi indi (Belâ - 'T. Kö.) » üşüm — - İçen Örnek: Hunüşüm — Kan içen Âşar — Ondalık — (Fr.) Dimes Aşık — Aşık (Aşukmak » aşıkmak” tan) — (Fr.) Amoureux Aşikâr — Açık, apaçık — (Fr.) Clair, ouvert, övident Örnek: Bu işteki maksadımız âşikâr. dır — Bu işteki vargımız açıktır (apa- çıktır). Aşina — Connaissance Örnek: Tanıdıklarımdan biri — A. şinalarımdan biri, Aşiret — Oymak — (Fr.) Tribu Tanış, tanıdık — — (Fr.) Aşiyan — Yuva, konaç — (Fr.) Nid, home * aşup — - karıştırıcı Örnek: Dilâşup — Gönül karıştırıcı | Atalet — Tenbellik, üşenç, üşen - | genlik, işlemezlik — (Fr.) Tnaetivite | tenbellik | Örnek: 1 — Derslerinde ediyor — Atalet gösteriyor. 2 — Üğşenç, vücudu da ruhu da ezen | bedeni de | | ruhu da ezen bir hastalıktır. bir hastalıktır — Atalet 3 — Ataletten içtinab ediniz — Ü. şengenlikten sakınınız. 4 — İşlemezlik kadar insanı yıpra: tan bir şey yoktur —- Atalet kadar in- sanı yıpratan bir şey yoktur. (2) Kamus'ta “asr, trar, usr, usur., şekillerinde gösterilen bu söz “zaman anlamına,, gösteriliyor. Türkçede “xa. man,, demek olan “uz,, köküne “r,, eki getirilerek yapılmış türkçe sözdür., Atıl — Tembel, üşengen, üşengeç — (Fr.) Paresseux, indolent, inactif Atebe (bakı asitan) — Esik — (Fr.) | Sevil Ateh — Bunaklık —- (Fr.) Dömence Ateh getirmek — Bunamak — (Fr.) | Etre döment Ateş, hararet — Ateş (ot, otaştan) — (Fr.) Feu, fiâvre Örnek: Hastanım atesi arttı. Ateşgede — Ateşget (1) — (Fr,) Temple du feu. Ateşin — Atesten — (Fr.) De feu Örnek: Yangın mahalleyi ateşten bir. çember içine aldı. — L'incendie a en- tour& la guartier d'un cevcle de feuy, Ateşin — Ateşli — — (Fr.) Ardent, Plein d'ardeur plein de feu — (1) Çıkacak olan “Ekler Dergisi,, n de “get” ekine bakmız. Rebelle, | Örnek: Ateşli sözler — Paroles ar- dentes O, ateşli bir yazardır — V est un öc- rivain plein d'ardeur | O, ateşli bir aykaçtır — İl est un ©- | ratcur plein de feu Ateşpare — Ateş parçanı — (Fr.) Foudre de guerre, foudre d'öloguence, | de feu et dü Flamme | — Örnek: Şu teğmen savaşta bir ateş | parçası kesildi — Ce licutenant devint O, bir ateş parçasıdır — I est de fea et de flamme Atfetmek — Üstüne atmak, yasta- mak — (Fr.) Attribuer Örnek: benim üstüme attılar — yapmadım, bana atfettiler 2 — Bana yastanan sözleri ben vöy- lemedim — Bana atfedilen sözleri Gen söylemedim. Bunu ben ileri Örnek: Bu adam ilerisini - (atısını) düşünmez Atiyen — İleride — (Fr.) â Vavenir, plus tard Berveçhiati, berveçvizir — Aşağıda ; — (Fr.) Comme il euit Atik — Eski — (Fr.) Ancien Atş — Susamışlık, susuzluk — (Fr.) Soif Örnek: 1 — İlme karşı büyük bir atşı vardır — Bilime karşı büyük bir susamışlığı vardır. Susuzluk içinde çırpınan yaralı Atşan — Susamış — (Fr.) Amsoiffe Avam — Karal — (Fr.) Plâbe, popu: lace Örnek: Eski tarihler Avam ve Ha- vas mücedeleleriyle doludur. — Eski tarihler karallar ve ağalların çarpışma- İarıyle doludur. İşşöramnesand — Karalak — Dömagoguc « Örnek: O, avampesendâne hareket. lerde bulunuyor — O, karalakça hare- ketlerde bulunuyor Avan proje — Öntasar (Droje — ta- sar) (Er.) pıldi — Bu yapının öntasarı yapıldı. Avare — Boşgezen Av'ave — Havlama — (Fr.) Abole- ment Avaz (savt, sada) — Ses | — Örnek: Sesi çıktığı kadar — Ayvazı çıktığı kadar Avaz avaz — Bar bar, bangır bangır Örnek: Bar bar bağırdı, bangır ban- gır bağırdı ; Avdet — Dönme, dönüş — — (Fr.) Retour Avdette — Dönüşün Örnek: Avdelte size uğrarım — Dö- nüşün size uğrarım Aide, auxilinire, acolyte Örnek: Bu üsiyi avenesile — beraber derdesl'ettiler. — Bu azıyanı yardakla- lar, Avenk — Salkımı, hevenk — (Fr.) Grappe Tet - âver — Getirici, getiren Örnek; Melilâver — Usanç getiren, usanç getirici Avn — Yardım — (Fr.) Aide, couru Avihte — Asılı, asılmış — Pendante, Suspendu Avize — Asman — (Fr.) Lüstre Âyk (bak: acaba) — Acaba — (Fr.) Est-ce gue, serait-ce Ayan — Açık, apaçık, belli, besbel. K — (Fr.) Clair, apparent, övident Örnek: Bu işteki maksat pek ayan. dır — Bu işteki vargi apaçıktır, (bese bellidir) Ayân — Bayarlar — CFr.) Notableş Âyân ve eşraf — İleri gelenler — | (Fr.) Les notables, les notabilitds Örnek: Memleketin yânt — Ülke » nin bayarları Ayar — Ayar (ayımraktan) — ... (Fr.) (Fr.) Röglage Miyar — Ayıraç Örnek: Hüsn ve kübhuk Mmiyarı — un foudre de guerre dans İa bataille, | 1 — Bunu ben yapmadım, | Âti (bak: istikbal) — Gelecek, atı, | 2 — Atş içinde çırpman mecruh — | Örnek; Bu binanın avanprojesi ya- | Avene — Yardak, yardakçı — (Fr.) | rile (yardakçılarile) birlikte yakaladı- | | reketi sırasırda baştakiler büyük bir | | tüne atmak, yastamak. İyilikle kötülüğün ayıraer. Ayb — Ayıp » ayende — Gelen, gelici Örnek: Hoş âyende — Hoş gelen Ayin (Şamanlarda “oyun,, âyin an- | lamındadır. Halk arasında “ayım oyun,, sösü vardır.) — Ayın — (Fr.) Cieb- monie | Aynen — Aynile (yakutça aynı'dan) | — (Fr.) İdentiguement ğ Ayniyet — Aynılık (T. Kö.), iden- | tite (T, Kö.) — (Fr.) İndentitde Ayni — Aymı, identik — (Fr.) In- dentigue Ayyar — Dekçi — (Fr.) Fourbe Örnek: O pok ayyar bir adamdır — O pek dekçi bir adamdır. Ayyaş — İçken — (Fr.) İvrogne, grand buveur, soulard Azâ (Meclis âzâsı anlamına) — U- | ye — (Fr.) Membre Örnek: Türk Dili Tetkik Cemiyeti Umumi Merkez Heyeti Azâsımdan — Dili Araştırma kurumu genel ö- | üyelerinden. Âzâ (uzuv anlamına) — Örge — | (Fr.) Organe Örnek: Azâyi vücuttan her biri: bir vazilel den her birinin bir işi vardır. Azâd — Azat (Lehçet-ül-lügat'ta ve in Radlof lügatinde türkçe olarak göste- | rilmiştir.) — (Fr.) Congâ, liböration Azamet — Ululuk — (Fr,) Gran - deur Örnek: Önümüzdeki meselenin a - zameti zühirdir. — Önümuzdeki soru- mun ululuğu bellidir. Azametli — Ulu — (Fr.) Grandiose, Majestucux Azamet — Çalım, kurum Östentation, Orgucil Azametfüruş — Çalım satan, ku - rum satan — (Fr.) Posour Örnek: O, azanetfuruşluktan bir türlü vaz geçemez — O, kurum satı- cılıktan bir türlü vaz geçemez, Azametli — Kurumlu — (Fr.) Po- seur Azamet satmak — Çalım satmak, bö. bürlenmek — (Fr.) Azami — Çoğay, olanca, en büyük | — (Fr.) Maximum | Örnek: Âzami gayretini sarfetti — Olanca çalışmasını kullandı. Azap — Ezinç — (Fr.) Peine, tour- ment Örnek: Azap içinde geçen bir gece — Ezinç İçinde gecen bir gece. Âzâr — Azar (T. Kö.) — Gronderie, reprimande (Fr.) Azimet ve avdet — Gidip gelme — (Fr.) Aller, retour | Örnek: Ankaradan Istanbula azimet ve avdet için yatak tuttum — Anka- radan İstanbula gidip gelme yatak tut- tum. Aziz (cizze anlamına) — Eren — (Fr.) Saint Örnek: Hiristiyan erenlerinden (a- zizlerinden her biri için bir yortu günü | özgülenmiştir. Aziz, muazzez — Sevgili — — (Fr.) Cher, Châri Azletmek — Kaldırmak, yol ver - | mek, işinden çıkarmak — (Fr.) Deşti. | tuer, congödier Azm — Dölen Örnek: Yunanistandaki son azı ha- dölen ve soğukkanlılık (azm ve itidali dem) gösterdiler. Azmetmek — Dölenmek Örnek: Başarmağa dölenmek (az - metmek) yarı başarmak demektir. | Azvetmek (Bak; atfetmek) — Üş - | Azürde — İncinmiş—(Fr.) Froiss&, blesse (Devamı var) . » DA “ULUS, GAZETESİNİN DÜZELTMELERİ Dünkü kılavuzda iki küçük dizi yan- lişr olmuştur. — Okurlarımızdan — bağış dileyerek bunları aşağıda düzeltiyo - ruz; | 1 » (İlgi) sözünün yanına (Bak: müna sebet) denilecek iken (ilgi, münasebet anlamma) — denilmiştir. (Alelacayip) vardır — Beden örgelerin- | İ Ankara telefonu l Yeni tayin ve becayişler Ankara, 28 (Telefonla) — Torul sulh hâkimi Raufun Afyon aza mülâzimliğine, eski Ilgın kay- makamı Abdurrahmanın Bordur mektupçuluğuna, Mardin mektup- çusu Sırrının Amasya mektupçu - luğuna tayinleri ve Konya evkaf müdürü İsmail — Hakkı ile Afyon evkaf müdürü Iİbrahim Hakkmın becayişleri yüksek tasdike iktiran | etmiştir. Temyiz binası bitiyor 28 (Telefonla) — | Temyiz mahkemesi binası bitmek üezeredir. Muhakemelerin tatili esnasında Eskişehirdeki mahke - menin buraya nakli yapılacaktır , Suriye komiseri Ankaradan ayrıldı Ankara, 28 (Telefonla) — | Suriye fevkalâde — komiseri Bay Dö Martelbu — sabah on buçukta Ankaradan hareket etti. — Adana yoliyle —Suriyeye — gitmektedir. Kendisini Dışişleri Bakanı ve Başbakan namına kalemi mahsus müdürü Bay Vedit, Yaver Celâl, Merkez kumandanı, polis müdürü tarafından uğurlandı. Giresun tapu müdürü Ankara, 28 (Telefonla) — | Görülen lüzum üzerine Giresun | tapu müdürü Faik, umum müdür - lük emrine alınmıştir. Ankara, Bahçıvan Talâ- 'tın öldürülmesi davasında ada Mütekait Mareşal Kâzımın kızı şahit olarak dinlendi Dört beş ay evvel Şişlide bah- çevan Talât arkadaşı Vehbi tara- fından öldürülmüştü. Bu cinayete ait davaya bu sabah onda ağırce- za muhakemesinde — bakılmıştır. Şahit olarak Bayan Firuze ile mü- tekaid Mareşal Kâzımın kızı Ba- | yan Nazire dinlenmiştir. Bayan Nazire şöyle şahadet etmiştir: — Talâtın Bahçevan olduğunu biliyordum, Fakat kendisini gör- memiştim. Vehbiyi ise hiç tanı- mam ve ismini de işitmedim. Bir kış gecesi idi. Gripten yatıyor- duüm, Bahçevan klübesinden doğ- ru acı bir çığlık işittim. Birisi “vü- ruldum,, diye bağırıyordu. Zile bastım kapıcıyı çağırdım. Töle- fonla merkezi haberdar ettik, Po: lisler geldiler. Vurulanı hasi neye götürdüler, Başka bir şey bilmiyo- rum.. Bayan Firuze de “Talâtm a- man vuruldum.,, diye bağırdığını işittim dedi. Şahit Zahide de din- lendikten sonra suçlunun vekili mahkemeye bir istida verdi. Bun- da Talâtr: vuranın başkası olduğu- nu bilen Numan isminde bir ada- mın hapishanede bulunduğu — ve bunun müdafaa şahidi olarak ge- tirilmesi isteniyordu. Muhakeme, #özünün yanıma (garip) yazılacak iken yanlışlıkla (garajb) dizil. bu şahidin getirilmesi için başka güne bırakıldı,