28 Mart 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Naci Sadullah Morgda B g n mr m B l f c J uün j çk n T A K i n AT,, ıa I V da Naci Sadullah, hayret verici sirlar ifşa etroektedir. Bu 36 sahifeli, renkli kapaklı, zengin mündericatlı mecma • anm aynca üç renkli bir tablo ilâvesi de vardir. umhuri M Gazetl :un OOni ÎSTANBUL CAĞALOCLU * Poreomho f c 00 11n.t IOOC SBllB NO. O a U I Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet Istanbui . Posta kutusu: Istanbul, No. 246 r c r Ş c n l D B LO m o r l 1 0 0 0 Teiefon: Başmunarrit ve evl: 22366, Tahrlr heyetl: 24298. îdare ve matbaa tasmile Matbaactfı* ve Neşriyat şirketı 24299 24290. Türk mimarlığında Rönesans Ne zaman? arihe cumhurluk rejimînin damgasını vuracak olan eserlerimiz nerede? Bu sorunun (sualin) ileri sürülmesi belki biraz erken. Ancak yeni hayatın omuzlarında böyle de biı yüküm (vazife) bulunduğunu unutamayız. Güzel san'atlerin yeni yaşayışta bütün hayata uydurulmasını istiyen bu düşünce bizde *<laha gereği gibi serpilip açılamadı. San'atle zanaat henüz kucaklaşamadı. Hâlâ Avrupanın üstün hâkimliği altında yaşayıp gidiyoruz. Mimarlıkta bile kübikliğin ortalığı kaplamakta sürüp gitmesi bundandır. Halbuki hiç olmazsa mimarlıkta eski Türk ökümünün (dehasının) yeni ürpermelerle köklü, fakat tabtaze bir varlıkla canlandığı görülmek nekadar istenilir birşeydir. Türk mimarlığında içinde bulunduğumuz kuruna uygun bir yenilik, gözlere cumhuriyet rejiminin bu alanda belirtici sıfatım gösterirdi. Anlaşılan henüz bu yenilik, doğacak bütünlük devresini bitirememiş bulunuyor. T Berlin görüşmeleri fayda Atatürk Fransanm Surivermedi, Ingilizler bedbin! ye komiserini kabul etti Türk Fransız dostluğu Almanya, Sovyet Rusya aleyhinde bir blok teşkilini teklif etmiş! IJerşey sekiz gün evvelki gibi, Avrupanın vaziyeti Stresa konferansmdan önce aydınlanmıyacak Ingiliz gazeteleri yakında muahedelerin tadiline aleyhtar büyük bir blok teşekkül edeceğini, Almanyanm tekbaşına kalacağını yazıyorlar Londra 27 (Hususî) Berline giden Nazırlardan Hariciye Nazırı Sir Con Saymon bugün öğleden socıra tayyare ile Londraya dönmüş > tür. Diğer Nazır M. Eden Moskovaya gitmektedir. İngiliz diplomasi mehafiline göre, Sir Con Saymonun avdetinden evvel, yeni inkisaflar vukuu ihti mali hesaba katılmak sartile şimdilik, Berlin mükâlemeleri, vaziyette görülebilir bir küsayis husule ge tirmemistir. Mükâlemelerin akameti tahakkufe ederse, bunun Almanya ile barı noktaiar Üzerinde uyusmanın im kânsızlığından değil, fakat Almanya ile Rusyayi ihtiva edecek, sarkî Avrupaya aid müsterek bir emni • yet sistecni tesfcilinin kabil olmama»ından ileri geldiği düşünülmekte • dir. Almanya tarafından teklif edilSoğdoki korv kotür (Almcntya nocıl imtalarT ) Dün Ankarada Kont dö Martelle yapılan müzakerelerde iki memleketi alâkadar eden birçok mühim kararlar ittihaz olundu Kont dö Martele Ankara istasyonunda yapılan istikbal merastmınden bir intiba Ankara 27 (A.A.) Reuicumhur Kamâl Atatürk bugün Fransanm Suriye ve Lübnan fevkalâde komiseri Kont de Marteli ve Fransa büyük elçisi M Kammereri kabul buyurmuslardir. Dis tşleri Bakanı Tevfik Rüstü Arasin da hazır bulunduğu mülâkat bir saatten fazla sürmüştür. Resmî tebliğ Ankara 27 (A.A.) Fransamn büyük elçî payesini haiz ve Fransa Cumhuriyetinin Suriye ve Lübnan fev» kalâde komiseri Kont dö Martel, Türkiye Basbakanı, Bisarı tsler, tçeri tsler, (Arkast sekizinci sahijede) Almanyanın Rusya aleyhine blok teklifi "lllltlllllMKtfllllltl* 1 Bir de kâğıd sepeti M. Lavalin mühim bir nutku «Almanyanın mükellefiyetlerinden daima sıynlamıyacagını bilm^si lâzımdır» Parit 27 (A.A.) M. Laval Afrikaya aid ftwkav*lderin 4f«a mec • Hsinde tasdikı münasebetile, söyle • diği bir nutukta, M. Musolminin 23/3 tarihli Paris mülâkatile teeyyüd sden elbirliği politikasını sena ederek fu sözleri söylemiytir: « Misaklar, şundi iftirak efanek istemiyenlere her zaman açıktır. Stresa konferansinda, müçterek po* litikamizm, hiç kimseye tevcih edü • mediğini tekrar edeceğiz. tngiliz na • zirlannın el'an Berlinde bulunduk • Iarı fu dakikada, su beyanatı tekrar ebnek istiyordum. Almanyanın, mütemadiyen, mü • kellefiyetlerinden siyrilamiyacağıni bilmesi lâzimdir. Bugün asıl mesele, herkesin istediği barif tesküatinda, Almanyanın diğer milletlere elbirliği yapmak niyetinde olup olmadığmı anlamaktir. Ittifak ve dostluklanmizi, halel den masun bulunduralim. Onları, kuvvetlendirmeği ve çoğaltmağı bilelim. Fakat herseyden evvel, Fransanm kandi müdafaasini, kendisinin temine azmetmesi lâzundir. Mukadderabmizdan emin olmak ıçin, kuvvetli kalalım.» Âyan Meclisi, M. Lavalin sözle rini şevkle ve ittifakla tasvib etmis tir. Almanya Habeşistana yardım vadetmiş! Italya ile harb çıkarsa Habesistan tarafını tutacak ve şimdiden tayyare filolarile mütehassıslar gönderecekmiş! Paris 27 (A.A.) Havas ajann muhabiri, aşağıdaki haberi kaydi ih tirazile nesretmektedir: «Echo de Paris» gazetesinin Lon dra muhabiri şunlan yazmaktadır: «tngilterenin Habesistandaki sefi rinden gelen bir raporda, yeni Alman sefiri doktor Kirschstimesin, 18 martta Habes imparatoruna itimadnamesini verdiği ve ayni zamanda ttalya ile Habesistan arasında bir ihtilâf vukuu halinde Almanyanın, Habesistan tarafını iltiz'm edeceğini söylediğininri• vayet edildiği kaydedilmektedir. Bundan başka, Almanyanın bir talim heyefa', askerî mütehassıslar ve tayyare filol&n göndermek suretile der hal yardım edeceğini büdirdiği rivayet edilmektedir. Mimar Sedad Selimiye kubbesin&e çatytrken (1) Meb'usan Meclisinde şayanı dikkat bir müzakere Paris 27 (A.A.)M. Flandin, harb silâhlan imali hakkında bir tahkScat komisyonu teşkili için, sosyalistlerden biri tarafından yapılan teklife muhalefet ederek, parlamentonun, harb imalâhnı kontrol etmekte olduğunu söylemis ve: « Bu zamanda, gerek Fransanm ve gerek müttefiklerinin millî müdafaalanna aid tesküatm, böyle açıktan münakasa edflmesini kabul edemem.» dedikten sonra, itimad meselesîni ileri sürmostür. Mecli», 210 reye karsı 374 reyl hükumete itimad etmiştir. Mimar Sedad Çetintaş son yıllarda eski Türk mimarhğı üzerinde araştırmalar yaparak usta dedelerimizin bu yolda neler yapmış olduklannı ortaya koymağa çalışmaktadır. Ulusuna ve onun bütün tarihine candan bağh olan bu sanat adamı ilkönce İstanbulda ve Bursada çalıştı, ,şimdi de Edirnede çalışıyor. Kendisinden değerli araştırmalarının bazı sonunclarını bize bildirmesini dilemiştik. Yazdığı yazılar dündenberi Cumhuri' yette basılmaktadır. Eski mimarlığımız üzerinde yalnız usta Koca Sinanı elde ve önde tutan çok yarımyamalak, çok eksik bir bilgimiz vardır. Giderek kendi aramızda sanki Koca Sinan geçmişimizin biricik miman imis gibi bir durum belirmiş bulunuyor. Koca Sinan başhbaşına bir san'at anıdı (heykeli) sayılacak bir adam olmakla birlikte tarihimizin Türk mimarhğı ondan da üstün ve ileri olduğunu bilen mimar Sedad Çetintaş yazılannda bize Sinanın kendisini de yaratan Türk izer (eser) ve ustalannı anlatıyor. Gerçek, Mimar Sinan hayata anasının karnından mimar olarak çıkıp gelmiş olmadığına göre elbette ondan önce ülkede onu da yetiştiren bir mimarlık ustalığı vardı. Mimar Sedad Çetintaş o zamanki Türk mimarhğının yüksek san'at çevresini an'anesile anlatmaktadır. Örnek olarak verdiği Edirnede Üçşerefeli ve İstanbulda Habeş İmparatorunun maiyetüe berabef alınmış yeni bir resmi ÖZ DİLDE YARIŞ Yeni Alroan ordusu mgiliz Hariciye Naztn Sir Con Saymon Berlinde (Öz türkçe kelimeleri en] iyi kullanma denemesi Okuyucularımız için büyük bir müsabaka açtık. 200 kişiye mükâfat veriyoruz Dil Kurumunun hazırladığı ve bugünden itibaren basmağa baş • ladığımız öz türkçe kelimelerin en iyi kullanışım aramak ve uy gunlaştırmak amacile bir deneme yarışı açıyoruz. Yarışın sürerliği gazetelerde çıkacak öz türkçe kelimelerin sonu alındıktan on gün erteye değindir. Istediğimiz şudur: 1 Hergün gazetemizde çıkacak öz türkçe kelimeleri en uygun, en güzel ve hosa gider yöntemle kullanarak yazılmıs her kelime için en çok iki satırlık cümlelerden ibaret yazılar bize gönderilecek • tir. 2 Okuyucularımız bu sınama ve çalışmayı hergünkü cedveller üzerinde yapabilirler. 3 Yazılar kâğıdın yalnız bir yüzüne ve daktilo ile yazılmıs olacaktır. 4 Bu yazılar hergün gazetemizin «öz dil yazma yarısı memurluğu» na gönderilecektir. 5 Bu yazılar sürekli olarak çalısacak bir komitede açılıp okunacak, beğenilenleri ayrılacaktır. 6 Yazıları amacımıza en uygun bulunan okurlarımızdan bi rinci çıkana yirmi bes, ikinciye on bes, üçüncüye bes, sıra ile on kişiye ikişer buçuk Iira ve 176 ki siye de türlü değerde hediyeler verilecektir. 7 Yazılar bugünden baslı yarak gönderilebilir. diği görülen, Rusya aleyhtarı bir blok teşkiline Londranın muhalif olduğu kaydolunmaktadır. Muhtelif Hitlerci teşkilâtile beraber, 1 nisandan itibaren Almanyanın 970,000 kişilik bir ordusu ve 2,500,000 kişilik ayrı bir ihtiyat kuvveti olacak YUNUS NADt (Arkası ikinci sahifede) (1) Mimar Sedadm arkasında büyük kubbe zannedilen, aşağıdan bir çöp gibi küçük görülen kubbe alemidir ve irtifaı 6,50, kaide kutru 2,50 metrodur. Mimarın ayağınm altındaki kaluı zincir her büyük kubbede olduğu gibi aşağıya kadar sarkıtümıştır. Ancak buna tırman mak suretile kubbenin üstüne çıkılnr. Mimann üstünde oturdugu firuze renkli çinilerdir ki alenün etrafına dalren madar döşenmiştir ve başka bir kubbede bu yoktur. Buraya fotoğrafçılar çıkamazlar, mlmar fcendl otomatlfc makine . Bu sabahki İngiliz gazeteleri, Berlin mükâlemeleri hakkında pek az tefsiratı ihtiva etmektedir. Ga zeteler, tahminatta bulunmazdan evvel, Sir Con Saymonun beyana tını beklemeği tercih etmektedir • ler. Daily Telgraph gazetesi, Al manyanın, muahedelerin tadiline aid sert metalibinin uzun listesini dercettikten sonra, bilhassa şunları yazıyor: Raylşverin geçid resimlerinden «tngiliz mümessilleri, Almanya Fransız gazeteleri Almanyanın si • fırkasına indirmlsti. Bu ordunun bir tarafından bu gibi müddeiyata in lâhlanmîsma aid yazılar ve tafsilâtla likleri söyle idi: tizar etmiyorlardı. Almanyanın doludur. Bunlarm bazüan ciddî esasa Piyade: 63 tabur, 21 talim taburu, şark misakına gösterdiği itilâfgirizistinad etmiyen, manasız propaganda yazilaridir ki bosluklari, askerî isler den biraz anlıyanlar içln ilk bakısta meydana çikmaktadir. Bir kismı da doğru ve esash mslumata istinad eden BEŞİNCÎ SAHİFEDE: Venizelosun yap tıkları. • İçtimai jnusahalje, Yazan: tetkik mahsulü yazdardır. Bunlara göre,' Alman ordusu, daha şkndiden çok Ağaoğlu Ahmed. ' Ç~ * ALTINCI SAHİFEDE: Çocuk sahlfesl kuvvetli bir hale gelmiştir. " }J YEDİNCİ SAHİFEDE: Türk mimariain Versay andlaşm'sı, Alman ordtosude en büyük inkıjâbı yapan Hayrettin . nu agırtopsuz, tanksız, tayyaresiz, kadir. Tazan Mimar Sedad Çetintaş. lesiz ve ihtiyatsu 7 piyade ve 3 süvari (Arkası sekizinei sahtfede) Londrada bedbinlik r BUGÜN ^ yani 84 taburlu 21 alay, Süvari: 79 bölük, 18 talim bölüğü, yani 97 bölüklü 18 alay, Topçu: 9 u süvari olmak üzere 72 Latârya, 7 talim bataryası, yani 316 toplu 79 bataryadan mürekkeb 7 alay. (Toplar 77 milimetrelik sahra ve 105 müimetrelik obusten ibarettL) tstihkâm: 21 bölüklü 7 tabur, Muhabere: 7 grup, (Arkast yedıncı sahife&îf Yenî dil kılavuzu 3 üncü ve 4 üncü sahif elerîmizde Yeni kılavuzu iki taraflı tefrika sütunları halinde neşrediyoruz. Arzu eden okuyucularıguzHgm* '• tenin hergün böyle çıkacak bu parçasını riktirebilirler.