27 Nisan 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 2 nci sahifemizde: Siyasî ÎcmaL 5 inci sahifemizde: Fen âleminden rjir yaprak Salih Murad. Düşünceler Mehmed Kara Hasan. 6 ncı sahifemizde: Trakya mektubları. Duymadıklarımız bilmediklerimiz. 7 nci sahifemizde: Yirminci asırda müstemlekecilik hatası. eauı • ^0Q0 umhuriyet İSTANBUL • CAĞALOGLÜ Sayi, UU Telgral ve mektub adresl: Cumhurlyet, Istanbul . Posta kotusu: Istanbul, No 846 n . PaZaiieSI 27 NlSail 1936 n . Perde arkası! Telefon: Başmnlıarrtr ve evl: 22366 Tahrlı heyetl: 24298. tdare re matbaa tasmiie Matbaacılıfc ve Neşriyat Şirketl 24299 24290 .J Malî ve iktisadî Zecrî tedbirlerin Tesîri yokmudur? S |J Fransada saylav seçimi başladı talyan Habeş harbini bir sulh neticesine ulaştırmak imkânı bulunamamış olduktan sonra İtalya kendisi aleyhinde tatbik olunmakta olan zecrî tedbirlerin kaldırılmasını, Habeşistan ise bunlara paktın 16 ncı maddesinde diğerlerinin de ilâvesi suretile şiddetlendirilmesini istediler. Milletler Cemiyeti ise şimdilk her ki tarafm dediklerini kabul etmiyerek mevcud zecrî tedbirlerin olduğu gibi tatbik edilip gitmesine karar verdi. Bu meselelerin ve zaten bütün Habeş meselesinin tekrar müzakeresi Milletler Cemiyetinin 11 mayıstan itibaren başlıyacak Yeni faaliyetlerinde yeniden ele ahnmış olacaktır. O zaman araya Alman meselesinin müzakeresi de kanşmağa başlamış oJacağmdan bir hayli karışık vaziyetlerle fcarşılaşacağımızı şimdiden tahmin etmek güç değildir. Evvelce İtalya Mançuri meselesinden dolayı Japonyaya ve Şako isinden dolayı Uruguay Paraguay hüVeliahd Prens Faruk kumetlerine karşı zecrî tedbir tatbikı düEvvelki akşam; geceyarısından sonra şünülmemiş olduğu halde Habeşistan se Fransada ıntiha'b mücadelesi: Eski Nazırlardan Af. Paul Reynaud nutuk soyîuyor gelen bir ajans haberile bazı telgraflar, ferinden dolayı niçin İtalyaya istisnaî bir Paris 26 (A.A.) Bu sabah başla ki pazar günü 3 mayısta yapılacaktır. vaziyeti birdenbire fenalaşan Mısır Kraçiddet gösterildiğini sorarak şikâyet edimış olan umumî seçim bütün Fransada Seçilecek saylavlann adedi 618 dir. ı Birinci Fuadın vefat ettiğini bildiriyoryordu. Şimdi Fransızlar Lokarno ve ükun içinde cereyan etmektedir. Bunlardan 598 i asıl Fransa için, 10 u [Arkası Sa. 7 sutun 3 te\ Versaym Ren mmtakasına aid hükümleAnadolu ajansının notu: Cezayir için, diğer onu da müstemlekeler rini ihlâl eden Almanyaya karşı zecrî Fransada dört senede bir yapılan umu içindir. tedbir tatbik olunmuyor da niçin bu tedmî saylav seçiminin ilk kısmı bugün ya Seçim sistemi mıntaka içinde tek isimli birler italyaya karşı hâlâ tatbik edilip giılmaktadır. İkinsci kısmı da önümüzde lArkası Sa. 7 sütun 4 te} diyor diye soruyorlar. Bu muhakemenin neticesi açıktır, ve zaten Fransızlar da bunu gizlemiyorlar: Intihabat büyük sükunet içinde devam ediyor Yanhş akseden bir havadis Mısır Kralı Fuad vefat etmedi Siyasetimizin parlak semeresi! Türk ingiliz dostluğu en şaşaalı devrinde ... Radikal sosyalistlerden çoğu birinci turda kaybettiler, ikinci turda kazanacakları ümid ediliyor «Times» mühim bir başmakalesinde eski düşmanlıkların Atatürkün ilhamile kavi bir dostluğa çevrilip şarkta büyük bir kudret kesildiğini, yazıyor Boğazlar meselesinde iki tarafın rolü Taymis gazetesinin dün gelen sayısında; Türkiye muhabiri tarafından (Can landırılan bir dostluk) ve (Türkiye ile münasebat) serlevhası altında şu makale yazılmıştır: «Ankaradaki süfera heyeti arasındaki mümtaz bir aza Ingiltere ile Türkiye arasındaki münasebatın ahiren salâh bul masını «ikinci bir ingiliz Türk balayı» diye tavsif etmişti. Bu tarif fazla canh dır. Maahaza bugün Ankarada birçok senelere nazaran îngilterenin dış politikasına karşı daha büyük teveccüh bulunduğu şüphe kabul etmez bir hakikattir. İtalyan Habeş nizaı Türkiye ile îngiltere arasındaki hissiyatta peyda olan ahavvül ve salâhı çok ilerletmiştir. Fil vaki bu nizaın başlangıcında îngilterenin gösterdiği sebat ve noktai nazarın hakikî saikleri şüpheli görülmekte ve îtalyan propagandası bu şüpheleri artırmakta ku Timesin, vazifesinin nezaketinden bahsettiği İngilız elçisi Sir Percy Loren sur etmemekte idi. Fakat zaman geçitkte Türk efkân u lere karşı Ingilterede peyda olan infialin. mumiyesi, îngilterenin tarzı hareketinde samimî olduğuna inanmıştır. Bunun üzerilodbinane düşünce ve menfaatler olsa da ne Türkiye Milletler Cemiyeti misakm bunlann ikinci derecede olduğuna tedri daki mükellefiyetleri tam bir sadakat ve cen kanaat hasıl etmiş ve îtalyanın Habe samimiyetle omuzlarına almış ve Milletler şistana karşı aldığı tecavüzkârane tedbir, [Arkasx Sa. 7 sütun 5 te] Ya ona da tatbik olunsun, ya bundan derhal kaldırılsın. Diyorlar. Ve giderek zaten bu malî ve iktisadî zecrî tedbirlerin müessir bir faydası da olmamış veya kalmamıştır iddialan meydan almış bulunmaktadır. Daha dün M. Musolini zecrî tedbirlerin iflâsını ilân eJiyordu. İtalyaya göre fazla olarak bu vesile ile kendi istihsal ve istihlâki itibarile kendi kendine yetmek yollarının daha iyi bulunmuş olduğu da ötedenberi söylenmektedir. Bütün bunlarda birer parça hakikat hissesi bulunmakla beraber zecrî tedbirlerin yalnız malî ve iktisadî kısımlannın bile azçok ehemmiyetli tesirler icrasmdan hâli kalmamış ve kalmıyacak olduğuna da şüphe yoktur. O kadar ki îtalya şimdi zecrî tedbirlerin biran evvel kaldırılması için olanca gayretini sarfetmekten hâli degildir. Bunun bir sebebi Habeş meselesinin îtalya lehine bir hal li alâmeti olmaksa diğer sebebi de zecrî tedbirlerin İtalyan finsns ve ekonomisi üzerinde icra etmekte olduğunda şüphe olmıyan makus tesirlerdir. Zecrî tedbirlerin faydası olmadı diyenler bu tedbirlere rağmen italyan kuvvetlerinin Habeşistanda elde edilmesi istenilen muvaffakıyetleri umulmıyacak kadar az bir zamanda umulabileceğinden fazla bir mikyasla elde etmiş olduklanna istinad ediy^rlar. İtalyanlar nerede ise gidip Habeş devlet merkezi olan Adis Ababayı zaptedecek hale geldiler. Hatta sekiz on gün evvel Habeş payitahtının düşman eline gecmesi artık bir gün meselesi telâkki edilmeğe başlanmıştı. Bu netice karşısmda petrol ambargosundan bahsolunması artık bütün bütün zaid ve gayrivarid sayılmak yolu tutulmuş ve hatta mevcud zecrî tedbirlerin bile ne diye muhafaza olunacağım sormağa koyulanlar görülmüştür. Hem unutmamalıdır ki zecrî tedbirler yalnız tatbik olunan memlekete değil, tatbik eden memleketlere de muzırdır. Öyle ya bu devletler de İtalya ile alışverişi kesmiş olmaktan bilhassa iktısadiyatlan itibarile elbette mütessir oluyorlar. Nitekim M. Musolini bu zecrî tedbirlerin ilk tatbikı zamanlarında bunlardan îtalya kadar ve belki daha ziyade diğer devletlerin müteessir olacaklarını söylemişti. Bunda yalan ve yanhş yoktur. Ancak bu devletler Cemiyet paktımn kendilerine tahmil ettiği vazife hükümlerine ittib* mecburiyetile idi ki bu külfetleri kabul ve deruhde eylemişlerdi. Şimdi asıl meseleye gelelim: Malî ve iktisadî zecrî tedbirlerin bu gibi ahvalde hakikaten hiçbir tesirleri veya kat'î bir tesirleri yok mudur, olmamış mıdır ve olmıyacak mıdır? Bu suale cevab vermek için herşeyden evvel Milletler Cemiyetinin evrensel ol maması noksanına işart etmelidir. Cemi yete dahil olmıyan devletler, hakkmda zecrî tedbirler tatbik olunan mütecavizl muamele ve mübadelede devam ettikleri Romadan yeni bir tehdid! talyan kıtaatı Habeşleri tepeledikten sonra... Serbest kalacak İtalyan ordusu her istikamette hareket ettirilebilir! Habeş cephelerinde kanlı boğuşmalar Sassabaneh civarında üç koldan ilerliyor Roma 26 (A.A.) Cenubu garbiden gelen üç italyan kolu Sassabaneh tjhkâmını kuşatmıştır. En ileride buluan KOI General Vernenin motörlü kolu olup Segageden hareket ederek Dagga medoyu isgal etmiştir. Daggamedo, Daggabur, Sassabaneh, Bullaleden gelen kervan yollannm birleştiği noktadır. General Fruchi kolu Daf vadisini takib etmekte ve en güç işi başarmaktadır. Zira bu kol Daf Hamanbi nehrini yaya geçtikten sonra Sassabanehi müdafaa eden en mühim kuvvetlere karşı koymaya mecburdur. Agostini kolu, Sassabanehin cenubu arbisine otuz kilometro mesafede kâin Gedzei ırmağı kenannda Gunugaduya varmıştır. Hakova takımı dün Güneşle 22 berabere kaldı Güneşliler, Fenerbahçeyi 51 yenen bu profesyonel takıma karşı çok güzel ve canh bir oyun oynadılar İtalyan tebliği resmisi Roma 26 (A.A.) Mareşal Badoglionun 196 numaralı resmî tebliği: Italyan makîneli kıtaatı bir geçid resminde General Graziani Sassabaneh bölgeRoma 26 (A.A.) Bazı İngiliz j olarak tavsif ediyor, ve diyor ki: sindeki Habeş istihkâmatına karşı tek gazetelerinin ileri sürdüğü Süveyş kana«Bu teklifin arkasında gizlenen adam rar taarruza geçmiştir. General Vernelının kapatılması teklifinden bahseden lar yalnız Akdenizdeki değıl, Alplarda nin motörlü kıtaatı 23 nisanda Dagga Tribuna gazetesi, bu teklifi bir çılgınlık • {Arkası Sa. 8 sütun 3 te] lArkast Sa. 3 sutun 3 te\ HIM MIMMITII I I I H I I I I N I I • Mll 1MII1IIIIIIIII | IIM • M1I1III11 III1II 1111II • II • 11 n 11IIIII • II11111II11 • II111IIII llll 1111111111I > IIM111M IIMI1IIIIIII Arablar Filistinde millî bir hükumet istiyorlar Yüksek komite Yahudi muhaceretinin derhal men'ini taleb ediyor. Dün Kudüste büyük bir yangın çıktı Kudüs 26 (A.A.) Havas ajansı muhabiri, Küdüs şehrinde şiddetli bir yangın çıktığını haber vermektedir. Arab liderlerinin toplantısı esnasında, açık kalacak dükkânlann yagma edilmesine mâni olmak üzere istisnaî tedbirler alınması kararlaştınlmıştır. îcab ederse mektebler kapanacaktır. Başmüftinin riyaset ettiği yüksek millî komite Arabların aşağıda yazılı asgarî metalibde ısrara kat'iyyetle azmetmiş olduklarını söylemiştir. 1 Yahudi hicretinin derhal ve ta mamen yasak edilmesi, 2 Gayrimenkul mal satışlarının yasak edilmesi, 3 Millî bir Arab hükumetinin teşkili. Yahudi telgraf ajansı Yahudi âlemine bir hitabda bulunarak Filistindeki Siyonist eserini müdafaa etmiş ve bu eserin bütün tazyiklere rağmen devam edece ğini sövlemistir. Merkez Bankası umumî heyeti Banka, 935 yılında 2097949 lira kâr etmiştir Ankara 26 (Telefonla) Cumhu riyet Merkez Bankası dördüncü hesab devresi hissedarlar umumî heyeti yann toplanacaktır. Ruznamede idare meclisirrin raporunun ve bilânçonun tetkiki ve kârın teklife göre dağıtılmasının tasvibi, idare meclisinin ibrası işleri vardır. İdare meclisi raporunda dünya vaziyeti anlatıl[Arkası Sa. 4 sütun 3 fc] Güneş Hakova maçından heyecanlı bir an Şehrimizde bulunan Hakova takımı da da maç olduğu için stadyomda altı dün ikinci ve son maçını Taksim stadyo binden fazla bir kalabahk toplanmıştı. munda Güneş takımile oynamıştır. Bu Güneş Hakova maçı Galatasaraymaçtan evvel Pera ile Kurtuluş arasın[Arkası Sa. 6 sütun 1 de] '"" »'»»•""•»»» ••»» , , ..„•„•„„„„„„ , „„ ,)H,lllımıIHllI11, Fransanın tereddüdü T%ejim değiştiren ihtiyar bir millet, **ınfcı/âtın şeytanî büyunle gencl» fen Fauatu hatıra getiriyor: Hitlerin içeride zıddına giden kitablan ateşe vermekle başhyan ve dışartda ifine gelmiyen muahedeleri yakmakla devam eden nasyonal sosyalizm büyü sü, ihtiyar Cermen ırkından taptaze bir Almanya çıkarmak içindir. Çamaşir ve elbise değiştiren vücudlerin bile bir anın hareket i ve rüzgân içinde bu yeni zarflanndan aldıkları tazelik ve çeviklik, bütün bir rejim değiştiren milletlerde fazlasile göze çarpıyor. rasındadır; partiler ve milletlerden evvel, ktymetlerinden şüphe edilen fikirler ve kuvvetler çarpışıyor: Mü cadele, ihtirasla aktl, cür'etle tedbir, genclikle olgunluk, birlikle çokluk, diktatörlükle demokrasi arasındadır. Frensa, kendisini tek bilekle idare eden Clemençeauyu şüphenin Ve tereddüdün bulandırdığı bir hasretle amyor; hatta, Hitler gibi Avrupamn en genc devlet adamt karşısına Petain gibi en ihtiyar marşaltnı çıkarmayt bile düşündüğü ofoyor. Fransanın bu tereddüdü ve şaşkınlığt, Gencleşen Almanya karşınnda, akhn, tedbirin, olgunluğun, hürriyet Fransa, dün başhyan ve neticesi Snü ve demokrasinin iflâsına değil, sadece müzdeki pazara anlaşılacak olan se gergin mücadele anları için lâztm ol çimile, eski rejimînin yeni bir tecrü duğu kadar canh kıymetler olmadı besini daha yapmakla meşguldür. Içe ğına işaret sayılabilir. Büyük tarihi yapamadığt ride ve dtşarıda, mücadelesinin en anlarda bin nazariyenin gergin anlarım yaşadığt halde bu tur işi bir yumruk yapar. Bugünkü Franfanda Cermen ihtirastna karşı çıkar saya ne Rousseau, ne Marx, ne Barres, mak istediği şey hâlâ o ihtiyar man ne de Maurras lâzımdır. Onun Cle mençeaudan daha genc bir kaplana ' ttktır. ' Bu mücadelenin bütün dünyaya bi ihtiyacı var. Boyle bir kahraman bu rinci derecede alâka vermesi yalnız labilir mi? Victor Hugo: «Kahraman bulunur»' politikaya aid sebeblerden degildir. \ der ve arkasından da şuna ilâve eder:' Çünkü mücadele ne içeride, sadece partiler, ne de dışarıda sadece Fransa «Fakat çok pahalıdır.» PEYAMt SAFA ile Almanya, hatta birçok milletler a Sami Paşazade Sezaiyi de kaybettik Memleketimizin nadir yetiştirdiği ediblerden Sami Paşazade Sezai dün gece saat 9,30 da gözlerini hayata kapamıştır. Bu kıymetli edib, uzun zamandanberi hasta bulunuyordu. Fakat yapılan bütün tedavilere rağmen kendisini kurtarmak mümkün olamamıştır. Merhumun cenazesi yann büyük me rasimle kaldırılacaktır. Kudusten bir manzara: Babeddahirıye Toroslara toplan bakış Güzide edib Ismail Habibin nefis bir yazısı üçüncü sahifemizde YUNUS NADt [Arkası Sa. 3 sutun 6 d rette müdahalede bulunacaklannın re Müslüman liderlere ihtar Kudüs 26 (A.A.) Havas Aj'an mî makamat tarafından büyük Arab şef sı muhabiri, yeni kargaşalıklar zuhur e lerine haber verildiğini bildirmektedir. İArkası Sa. 7 sfyun S te] decek olursa asker kıt'alarınm ciddî su